Đau tim từ lâu được xem là căn bệnh “của đàn ông”, nhưng thực tế, phụ nữ cũng chịu nguy cơ không kém – thậm chí triệu chứng ở họ còn khó nhận biết hơn. Thay vì những cơn đau ngực dữ dội, nhiều phụ nữ chỉ cảm thấy mệt mỏi bất thường, tức nhẹ, buồn nôn hay đau lưng thoáng qua. Chính sự khác biệt này khiến nhiều trường hợp bị chẩn đoán chậm trễ, bỏ lỡ thời điểm can thiệp vàng.
Các nghiên cứu y khoa chỉ ra rằng triệu chứng đau tim ở phụ nữ thường khác đàn ông. Thay vì một cơn đau ngực dữ dội, họ có thể chỉ thấy một cảm giác lạ ở hàm, ở lưng, hoặc mệt đến mức không muốn làm việc vặt. Đó là lý do các bác sĩ gọi đây là “những tiếng nói âm thầm” của trái tim.
Khi cánh tay như ngủ quên
Một người phụ nữ trung niên từng kể với bác sĩ: “Tôi cứ nghĩ tay trái bị chuột rút, cứ tê dại lan xuống cánh tay. Tôi chườm nóng, xoa bóp mãi không hết”. Sau này, bác sĩ mới cho hay đó chính là dấu hiệu cơn nhồi máu cơ tim đang hình thành. Cảm giác tê, nặng hay đau mơ hồ ở cánh tay, đặc biệt là tay trái, chính là tín hiệu đầu tiên. Với đàn ông, thường là đau nhói dữ dội. Nhưng với phụ nữ, cảm giác ấy lại chỉ như một cái kim châm âm ỉ, dễ dàng bị bỏ qua.
Cơn đau lạ lẫm nơi quai hàm
Có người đi khám nha khoa vì nghĩ răng khôn mọc lệch. Có người tưởng mình bị viêm khớp thái dương hàm. Nhưng sau cùng, câu trả lời lại nằm ở tim. Cơn đau lan từ ngực lên hàm, kéo dài dai dẳng, không rõ nguyên nhân, là một trong những triệu chứng dễ nhầm lẫn nhất. Một bác sĩ tim mạch từng thốt lên: “Nhiều phụ nữ đã tốn cả tháng trời chữa răng trước khi biết họ cần gặp tôi, chứ không phải nha sĩ”.
Khi bao tử vô tình bị “đổ oan”
Phụ nữ dưới 55 tuổi bị đau tim thường hay buồn nôn, thậm chí ói mửa. Họ nghĩ dạ dày có vấn đề, ăn uống không tiêu. Một bữa cơm tối nhiều dầu mỡ dễ được xem là thủ phạm. Nhưng thực tế, những cơn buồn nôn ấy có thể là tiếng chuông báo động. Dạ dày khỏe mạnh, nhưng tim lại đang cầu cứu.
Tức ngực – không phải lúc nào cũng kịch tính
Trong tưởng tượng, ai cũng nghĩ tức ngực thì phải “như ai bóp nghẹt lồng ngực”. Nhưng phụ nữ lại thường chỉ thấy ngực nặng nề, đôi khi như một dòng điện thoáng qua. Có người mô tả: “Giống như có viên đá nhỏ đặt ngay ngực, chẳng đủ nặng để tôi kêu lên, nhưng lại không biến mất”. Chính sự mơ hồ ấy làm họ ngần ngại đi khám.
Thở ngắn trên con đường quen thuộc
Điều kỳ lạ là công việc thường ngày—lau sàn, đi chợ, leo vài bậc cầu thang—bỗng trở nên quá sức. Họ hụt hơi, phải ngừng lại giữa chừng. Có người còn phải kê gối cao để dễ thở khi ngủ. Bác sĩ giải thích: khi tim không bơm máu đủ, phổi và toàn thân sẽ thiếu oxy, tạo cảm giác như vừa chạy bộ dù chỉ mới quét cái sân.
Cơn mệt kiệt quệ như thể vừa chạy marathon
Nhiều phụ nữ chia sẻ rằng trước cơn đau tim, họ bỗng mệt rũ rượi, làm việc nhỏ cũng không còn sức. Một chị kể: “Tôi chỉ dọn một nửa chiếc giường thôi đã phải ngồi nghỉ. Tôi chưa từng như vậy”. Cảm giác ấy khác với mệt mỏi thông thường sau một ngày dài. Nó đột ngột, vô lý, và kéo dài. Một kiểu mệt không tìm ra lý do, nhưng cơ thể thì biết rất rõ: tim đang thiếu dưỡng khí.
Cái lưng “gánh” hộ trái tim
Một dấu hiệu khác thường bị nhầm là đau lưng trên, giữa hai bả vai. Có người tả cảm giác “như có viên bi chèn sau lưng”. Ban đầu tưởng do ngồi sai tư thế, nhưng cơn đau cứ lan rộng, không khỏi. Khi các động mạch vành tắc nghẽn, cơn đau có thể dội ngược ra sau lưng, khiến phụ nữ lầm tưởng mình chỉ bị mỏi.
Cơn “cúm” không bao giờ đến
Một số phụ nữ bước vào bệnh viện với lời than: “Tôi mệt như bị cúm”. Nhưng khác ở chỗ, họ không sốt, không hắt hơi, không ho. Cái mệt mỏi vô cớ ấy chính là dấu hiệu khác biệt. Một bác sĩ từng nói: “Khi bạn cảm giác cúm mà không hề có cúm, hãy nghĩ đến tim”.
Vì sao phụ nữ lại khác đàn ông?
Các chuyên gia giải thích: phụ nữ thường bị hẹp động mạch nhỏ nuôi tim (microvascular disease) thay vì chỉ tắc nghẽn ở mạch lớn như đàn ông. Chính vì thế, triệu chứng lan tỏa, khó chẩn đoán. Ngoài ra, yếu tố hormone cũng ảnh hưởng đến cách trái tim phản ứng với thiếu máu cục bộ. Người ta gọi đây là “hội chứng Yentl”: phụ nữ chỉ được chẩn đoán đúng khi họ có triệu chứng giống đàn ông.
Lời cảnh báo nhẹ từ trái tim
Điểm chung của tất cả những câu chuyện trên là sự mơ hồ. Triệu chứng không “kịch tính”, không khiến người ta đổ gục ngay lập tức, mà chỉ nhè nhẹ, dai dẳng. Chính sự mơ hồ ấy lại là cái bẫy. Nhiều phụ nữ chần chừ, tự an ủi: chắc là dạ dày, chắc là răng, chắc là mệt thôi. Nhưng sự chậm trễ vài giờ có thể là ranh giới giữa sống và mất.
Các bác sĩ khuyên rằng, chỉ cần cơ thể bỗng dưng có những cảm giác khác lạ—mệt vô lý, ngực nặng nhẹ, khó thở khi làm việc quen thuộc—hãy xem đó là tín hiệu cần được kiểm tra. Đi khám ngay, dù chỉ để nghe một lời trấn an, cũng xứng đáng.
Kết – Hãy lắng nghe, ngay cả những tiếng thì thầm
Trái tim phụ nữ thường không la hét. Nó thì thầm, gửi tín hiệu qua cánh tay, quai hàm, dạ dày, lưng hay cả những cơn mệt mỏi vô lý. Chỉ cần chúng ta dừng lại, lắng nghe, có thể sẽ cứu được cả một đời sống phía trước.
Có lẽ, cảnh giác đôi khi chỉ đơn giản như nhớ lại câu chuyện người hàng xóm, hay khoảnh khắc mình hụt hơi khi leo cầu thang quen thuộc. Và tự hỏi: “Liệu đây có phải là lời nhắc nhở từ trái tim?”.