Khi nói về mạng xã hội, chúng ta thường nghĩ đến những “news feed”(bản tin) nhắc nhở ngày sinh và hình ảnh kỷ niệm. Nhưng có một ứng dụng mạng xã hội video khác biệt và đang được tải về nhiều hơn Snapchat và TikTok.
Đó là Zoom, một ứng dụng hội nghị video (videoconferening). Hàng trăm triệu nhân viên văn phòng, học sinh, doanh nghiệp, bệnh viện, nghệ sĩ…xem nó như cứu tinh trong một thế giới bị cách ly vì đại dịch. Chúng ta hội họp, học tập, làm việc, hòa nhạc và chẩn đoán bệnh từ xa thông qua Zoom. Mạng xã hội mới 9 năm tuổi này thay thế cho những sinh hoạt ngoài đời thực như party, trình diễn thời trang, tập thể hình, biểu diễn âm nhạc, nghi lễ tôn giáo, câu lạc bộ sách và cả hẹn hò lãng mạn.
Trở thành số 1 nhờ Coronavirus
Zoom hiện là ứng dụng được dùng nhiều nhất tại Mỹ, thứ 2 tại Anh. Giống Facebook và Twitter, Zoom đã trở thành một phần quan trọng của “văn hoá Internet”: Nhóm Facebook “Zoom Memes for Self Quarantines” cung cấp liên tục những livestream khôi hài cho gần 395.000 thành viên không thể tiếp cận với thế giới thực bên ngoài để họ giảm bớt căng thẳng.
Phiên bản miễn phí của Zoom cho phép 100 thành viên tham gia cùng lúc trong khi phiên bản miễn phí của Skype thuộc Microsoft chỉ cho phép 50. Ví dụ 100 học sinh dự lớp học trực tuyến tại nhà với màn hình chia sẻ. Từ lúc ra đời, Zoom đã muốn có một chỗ đứng riêng rẽ trong ma trận ứng dụng video bị nhiều người ghét hơn yêu.
Cách nay 1 năm, trong thư ngỏ gửi các cổ đông đính kèm đề án Zoom, nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành Eric Yuan viết: “Tôi biết có nhiều người cảm thấy không thoải mái lắm với những ứng dụng giao tiếp video họ tìm thấy trong chợ ứng dụng. Chúng tôi muốn tạo ra sự khác biệt”. Bây giờ, các dịch vụ video và hội nghị video online đã trở thành “món ăn không thể thiếu” của những người bị cô lập với bạn bè, đồng nghiệp, trường lớp.
Có thể nói đây là “thời cơ vàng” của hội nghị video mà Zoom đứng ở vị trí số 1. Zoom cho phép “cá nhân hóa” người dùng như được chọn hình nền bất kỳ, thay đổi góc quay camera, gài mã cuộc gọi riêng tư, gửi tin nhắn trực tiếp đến từng thành viên tham dự và cả ghi hình hội nghị, lớp học để xem lại. Nếu muốn gọi trên 40 phút mỗi lần, người dùng phải trả 14,99 USD/tháng. Doanh nghiệp trả 19,99 USD.
Trong những tuần gần đây, Zoom trở thành ứng dụng được tải về nhiều nhất trên Apple App Store và liên tục phá kỷ lục của chính nó. Theo công ty theo dõi app Apptopia, tính đến nay, đã có hơn 2,5 triệu lượt tải về Zoom trên toàn cầu. Trung bình mỗi ngày có hơn 2 triệu lượt tải về, vượt xa 56.000 lượt cách nay vài tháng.
Để phục vụ tốt người dùng, Zoom phải giữ cho dịch vụ của nó trơn tru, tránh bị nghẽn đường truyền khi có quá nhiều người lên mạng cùng lúc. Điều mà mạng xã hội Facebook và công ty con Instagram của nó đang gặp phải. Để giải quyết sự đông đúc này, phát ngôn viên của Zoom, ông Farshad Hashmatulla cho biết Zoom trông cậy vào các trung tâm dữ liệu đặt tại 17 địa điểm trên toàn cầu để việc chuyển tải audio và video luôn thông suốt.
Hiện nay công ty có khả năng đáp ứng được gấp đôi dung lượng truyền tải bình quân hàng ngày hiện nay và sẽ sử dụng hàng ngàn server bổ sung nếu cần. “Chúng tôi tin rằng đội ngũ kỹ thuật của chúng tôi có thể đối phó với đà tăng mạnh của hoạt động trên Zoom” – Hashmatulla nói.
Thân thiện với người dùng là mục tiêu số 1
Zoom được thành lập vào năm 2011 khi Yuan rời tập đoàn Cisco, nơi anh là kỹ sư trưởng phát triển ứng dụng video WebEx, một trong những đối thủ của Zoom sau này. Tháng 4-2019, Zoom được đưa lên thị trường chứng khoán và làm tốt hơn các công ty công nghệ nổi tiếng lên sàn cùng lúc như Lyft và Uber. Cổ phiếu của Zoom tăng giá 72% ngay trong ngày đầu giao dịch, giúp đẩy giá trị thị trường của nó lên 16 tỉ USD.
Đến nửa cuối tháng 3-2020, giá trị của Zoom đã đạt hơn 40 tỉ USD, bằng Uber, nhưng trong khi Uber lỗ, Zoom lại sinh lợi ấn tượng. Các nhà đầu tư đã tin vào nhận định của Yuan khi ông đưa công ty lên thị trường chứng khoán: “Video là tương lai của thông tin”. Chỉ có điều, tương lai đến nhanh hơn và bất ngờ hơn bất cứ tiên đoán nào của những người lạc quan nhất. “Thời điểm hiện tại là bước ngoặt lớn của Zoom khi chỉ qua một đêm có rất nhiều người hiểu được lợi ích của nó và tìm đến Zoom” – Yuan bộc bạch tại một cuộc họp báo trực tuyến với các nhà phân tích công nghệ.
Khi Yuan (con trai của hai kỹ sư khai khoáng từ Trung Quốc) rời Cisco để nghiên cứu phát triển một ứng dụng dễ sử dụng và thân thiện hơn các ứng dụng đã có sẵn trên thị trường, ông có một yêu cầu quan trọng khác là xây dựng một nền văn hoá đặc thù trong công ty để ai cũng cảm thấy mình hạnh phúc. “Làm hài lòng người dùng và tạo không khí thoải mái trong công ty là hai thứ Yuan quan tâm ngay từ đầu – Quinn Li, phó giám đốc Qualcomm Ventures, nhà đầu tư đầu tiên vào Zoom nói – Ông luôn trả lời thư cho khách hàng gửi đến, điều mà rất hiếm khi các CEO khác làm”.
Li có ấn tượng về tầm nhìn của Yuan đối với một sản phẩm tương lai. “Từ lúc còn mày mò với WebEx, Yuan đã hiểu về tính ưu việt của thông tin video – Li nói – Yuan làm Zoom vì muốn giúp người dùng dễ tiếp cận hơn với tương lai của thông tin”. Zoom đang mở rộng hoạt động trong nhiều lĩnh vực trên thế giới, nhanh không thua gì… Coronavirus.
Ví dụ công ty đang đề nghị dịch vụ không thu phí cho các trường trung học tại nhiều quốc gia. Những người dùng tại Trung Quốc cũng được miễn phí hàng tháng. “Zoom nhận thấy cú huých mới sẽ giúp nó tăng trưởng nhiều năm nữa sau đại dịch – Wayne Kurtzman, chuyên viên nghiên cứu hội nghị từ xa cho công ty IDC, nói. Nhưng Zoom không phải là ứng dụng videochat duy nhất có lợi từ đại dịch Coronavirus. Ứng dụng Skype dành cho iPhone đã có hơn 500.000 lượt tải về mỗi ngày. WebEx dành cho iPhone cũng hơn 89.000 lượt tải.
“Các công ty như Cisco, Microsoft và Slack đều không chuẩn kịp cho đà tăng quá nhanh số người dùng” – Kurtzman nói. Nhưng bất chấp các trục trặc như ứng dụng thông tin và chat Teams của Microsoft dành cho châu Âu vừa gặp phải, Zoom và các đối thủ vẫn vượt qua được cơn lũ người dùng. Nhưng Zoom vẫn được nhiều người chọn lựa nhất chính là nhờ sự thân thiện và các ưu đãi của nó. Theo các nhà phân tích, Zoom cần bổ sung thêm một số tính năng mới để giữ chân người dùng. Tuy nhiên, công ty vẫn thận trọng vì sợ gây ra những trục trặc không đáng có.
Tăng trưởng nhanh phải đi kèm củng cố an ninh
Dĩ nhiên, tăng trưởng nhanh luôn dẫn đến việc bị xoi mói về an ninh và khả năng bảo vệ người dùng trước những kẻ đột nhập. Giống như các mạng xã hội truyền thống, Zoom không thể thoát khỏi cảnh báo về quấy rối và lừa đảo. Ví dụ, công ty Chipotle cho tờ The New York Times biết trong lúc nó đang tổ chức cuộc trò chuyện video “Chiptole Together” bằng Zoom thì một người tham dự bất ngờ đưa hình ảnh khiêu dâm lên cho những người khác xem! Một số người dùng than phiền bị quấy rối, ví dụ cuộc gọi video của họ bị ai đó chiếm quyền và nói những lời tục tĩu hoặc chia sẻ hình ảnh khiêu dâm.
Văn phòng Boston của Cục điều tra liên bang Mỹ (FBI) nêu ra hai vụ hack Zoom mà họ gọi là “Zoombombing” tại trường trung học ở Massachusetts. Ví dụ, một ai đó đã quay số vào lớp học online của giáo viên và hét một câu tục tĩu kèm địa chỉ nhà của giáo viên! Ở vụ khác, một hội nghị gọi video bị kẻ lạ xâm nhập để khoe các hình xăm chữ thập Đức Quốc xã trên màn hình chia sẻ! Ngoài ra, còn một số vụ “Zoombombing” trên khắp nước Mỹ. Ví dụ tại hạt Orange, bang Florida, một người đàn ông đi vào lớp học online và… khoe của quý! Đại học Southern California (USC) ở Los Angeles đã phát đi cảnh báo cộng đồng đại học hãy cảnh giác với những kẻ đột nhập lớp học ảo.
“Một số lớp học của chúng tôi đã phải gián đoạn vì những màn quấy rối như thế” – bà Carol Folt, chủ tịch USC, than phiền. FBI phải phát đi cảnh báo đến những người dùng Zoom là hãy cẩn thận. Giám đốc Sở Tư Pháp bang New York yêu cầu Zoom xem xét lại các biện pháp an ninh và bảo vệ sự riêng tư. Trước những than phiền, Yuan cho biết ông rất quan tâm đến sự an toàn của người dùng và công ty đã có kế hoạch ngăn chặn trong 90 ngày tới.
“Chúng tôi rất bất mãn khi nghe về các loại tấn công này và lên án mạnh mẽ những kẻ quấy rối – phát ngôn viên của công ty nói – Chúng tôi đã bắt đầu hướng dẫn cho người dùng mới về cách tự bảo vệ”. FBI và Zoom hứa chia sẻ những bước đi cần thiết để loại bỏ vấn nạn Zoombombing. Zoom khuyên người dùng hãy chỉnh lại phần cài đặt (settings) và để lớp học (hội nghị) ở chế độ riêng tư (Zoom có chế độ đòi hỏi người tham gia hội nghị phải có password, có phòng chờ để kiểm tra những người được phép) và tránh chia sẻ đường link hội nghị (lớp học) trên các diễn đàn online công cộng và chọn chế độ “Host Only” cho màn hình chia sẻ.
Trong quá khứ, Zoom đã gặp những vấn đề về an ninh như bị hacker xoá tên người tham gia hội nghị (nhóm học tập, nhóm làm việc), can thiệp vào tin nhắn và màn hình chia sẻ. Thậm chí người dùng máy Mac còn bị chiếm quyền dùng micro mà không hề biết!
