Dược phẩm là nhóm có sự ổn định cao, đi cùng tiềm năng khai thác còn dồi dào nên luôn là lựa chọn phòng thủ cho danh mục đầu tư, đặc biệt trong giai đoạn thị trường chứng khoán (TTCK) biến động.
Tiềm năng của cổ phiếu ngành dược
Kinh tế phát triển, thu nhập tăng, dân số già hóa đi cùng các vấn đề về sức khỏe phát sinh… là những yếu tố thúc đẩy ngành dược Việt Nam phát triển. Điều này không có gì phải bàn cãi, bởi không riêng Việt Nam, người dân tại hầu hết các quốc gia luôn đặt sức khỏe là mối quan tâm hàng đầu, đặc biệt khi mức sống ngày càng lên cao, nhu cầu chăm sóc bản thân lại càng được chú trọng. Hơn thế, với một nước đang phát triển thì tiềm năng của ngành dược lại càng lớn.
Dự báo trong các năm tới, mức chi tiêu dược phẩm bình quân đầu người của Việt Nam vẫn tiếp tục ở mức cao và tốc độ tăng trưởng trung bình sẽ duy trì ở con số 14%/năm.
Thời gian qua, một số cơ chế mới nhằm hỗ trợ doanh nghiệp dược nội địa cũng liên tục được ban hành. Thứ nhất, theo Cục Quản lý Dược, Bộ Y tế, hiện có 698 thuốc biệt dược gốc, trong đó 447 thuốc đã hết hạn bảo hộ độc quyền. Khi các thuốc này hết hạn bảo hộ bản quyền, các công ty dược khác có thể lấy công thức, quy trình sản xuất mà không phải qua giai đoạn nghiên cứu thử nghiệm, được gọi là thuốc Generic. Đây được xem là tín hiệu tích cực cho các doanh nghiệp dược nội địa sản xuất thuốc Generic có cơ hội trúng thầu vào kênh bệnh viện cao hơn trước.
Thứ hai, theo Thông tư 11/2016/TT-BYT thì sẽ không cho trúng thầu thuốc ngoại nhập thuộc danh mục thuốc sản xuất đáp ứng yêu cầu do Bộ Y tế công bố. Điều này tạo ra cơ hội cho hoạt động đấu thầu của các công ty dược nội địa.
Thứ ba, Luật Dược sửa đổi đã đưa ra một loạt các chính sách, giải pháp nhằm khôi phục lại vị thế cho dược liệu, thuốc dược liệu và thuốc cổ truyền Việt Nam, trong đó có vấn đề hỗ trợ phát triển nuôi trồng, quản lý chặt chẽ hơn về nhập khẩu dược liệu, đồng thời cho phép chỉ định thầu để ngành dược trong nước có điều kiện phát triển. Đây chính là cơ hội cho những doanh nghiệp nội địa hoạt động sản xuất trong mảng đông dược.
Làn sóng M&A
Với những kỳ vọng tăng trưởng tích cực, nhóm ngành dược đã, đang và vẫn sẽ nhận được sự quan tâm bởi các nhà đầu tư ngoại. Hiện nay, nhóm thuốc chất lượng cao bao gồm biệt dược gốc, thuốc điều trị… là sân chơi dành cho các doanh nghiệp ngoại và các doanh nghiệp FDI.
Do vậy, để tăng lợi thế cạnh tranh cho các doanh nghiệp dược nội địa, đồng thời hỗ trợ mở rộng hoạt động nghiên cứu, phát triển sản phẩm mới (R&D), M&A được coi là con đường tất yếu đối với các doanh nghiệp dược nội địa.
Dược Hậu Giang (DHG) và Domesco (DMC) là hai đơn vị tiên phong trong việc nới “room” ngoại lên 100%. Hiện tại sở hữu của khối ngoại tại DHG đang là 49%, trong đó cổ đông ngoại Taisho liên tục tăng sở hữu tại DHG lên 34,3% (và có thể cao hơn trong tương lai).
Câu chuyện tương tự diễn ra tại Domesco (DMC) khi công ty con thuộc Tập đoàn Abbott – CFR International Spa nâng tỷ lệ sở hữu lên 51% cổ phần DMC với tư cách là cổ đông chiến lược. Hay Pymepharco (PME) gần đây cũng được chấp thuận nâng tỷ lệ sở hữu nước ngoài lên 100% và cho phép Stada Service Holding B.V tăng tỷ lệ sở hữu lên tối đa 72%, hiện đơn vị này đang nắm giữ PME với tỷ lệ 49%.
Trong thời gian tới, Imexpharm (IMP) và Traphaco (TRA) được cho là hai cái tên tiềm năng tiếp theo trong thương vụ M&A. Tính đến hiện tại, tổng sở hữu nước ngoài tại IMP và TRA lần lượt là 47,8% và 47,1%. Tại Traphaco, Hãng dược Daewon đang sở hữu 15% và Công ty quản lý quỹ Mirae Asset đang nắm 25% cổ phần. Cả hai nhà đầu tư Hàn Quốc cùng mua lại số cổ phần này từ Mekong Capital và một số nhà đầu tư khách cách đây một năm.
Không chỉ liên kết với nước ngoài, nhiều đơn vị trong nước cũng tiến hành M&A với mục tiêu gia tăng tính cạnh tranh. Một số thương vụ có thể kể tên là việc mua lại Dược Cửu Long (DCL) của Tập đoàn FIT (tỷ lệ sở hữu 71%) hay ý định thâu tóm Dược Lâm Đồng (LDP) của Nguyễn Kim (tỷ lệ sở hữu 10,42%). Mới đây nhất, đại hội cổ đông bất thường của Dược Medipharco (MTP) cũng vừa thông qua phương án sáp nhập với Liên doanh dược phẩm Medipharco Tenamyd BR s.r.l (MTBR).
Dù thị giá P/E của các cổ phiếu dược niêm yết trên sàn hiện không phải là quá hấp dẫn (từ 15 đến 20 lần) nhưng triển vọng tăng trưởng ổn định, cổ phiếu mang tính phòng thủ trong giai đoạn TTCK biến động mạnh và những câu chuyện liên quan đến M&A, bán vốn cho nhà đầu tư nước ngoài có thể là những nhân tố hỗ trợ, giúp cổ phiếu ngành dược trở thành “vịnh tránh bão” cho nhà đầu tư trong giai đoạn sắp tới.
