Tenet do Christopher Nolan, người Mỹ gốc Anh đạo diễn được vinh dự là bộ phim Hollywood đầu tiên ra rạp kể từ khi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đại dịch, và khá thành công! Tính đến ngày 27.9, sau 5 tuần công chiếu, Tenet do Warner Bros sản xuất đã thu được 283,4 triệu USD (55 thị trường ngoài Mỹ chiếm 242 triệu USD, riêng Trung Quốc 64,3 triệu USD).
Một siêu hâm mộ người Canada tên Craig Sharpe vừa phá kỷ lục Guinness World Record về “Khán giả xem một bộ phim nhiều lần nhất”: xem Tenet đến 20 lần tại rạp! “Nhận xét của cá nhân tôi là phim không có bất cứ tì vết hay lỗi nào cả. Hoàn hảo đến từng chi tiết!” – Sharpe nói với phóng viên tờ Winnipeg Free Press sau lần xem phim thứ 10. Tenet cũng đánh dấu lần đầu khán giả Mỹ mang khẩu trang quay trở lại rạp chiếu phim trong đại dịch nhưng và đánh dấu 20 năm ngày đạo diễn Christopher Nolan trở thành “hiện tượng điện ảnh” sau bộ phim Memento.
Từ hiện tượng Momento đến Tenet
Memento (2000) là phim thứ 2 do Nolan đạo diễn sau Following (1998) ít được biết đến, nhưng cũng đủ để đưa anh vào danh sách “các đạo diễn thành công về thương mại nhất thế giới” năm anh mới 30 tuổi! Bộ phim kể về một người đàn ông mắc chứng hay quên tìm kẻ giết vợ mình do Guy Pearce đóng. Nhưng nét độc đáo nhất của bộ phim là câu chuyện trong phim không được kể theo thứ tự thời gian. Tenet công chiếu gần như cùng ngày với Memento, chỉ khác năm: 2020 và năm 2000, nhưng bên trong rạp hát thì rất khác.
Khán giả phải mang khẩu trang và số ghế chỉ cho phép 1/3 sức chứa của rạp. May mắn, bất chấp các hạn chế, Tenet kinh phí sản xuất 200 triệu USD vẫn kiếm được tiền. Ngoài ấn tượng với âm thanh trong phim, Tenet còn là bộ phim giới thiệu một phong cách sáng tạo mới của Christopher Nolan. Kết quả rất khả quan, Tenet thu được 53,6 triệu USD trong 3 ngày cuối tuần đầu công chiếu trên thế giới. Con số gây ngạc nhiên cho nhiều nhà quan sát và truyền thông trong tình hình khủng hoảng kinh tế toàn cầu.
Thu nội địa tuần đầu kém bộ phim Inception (2010, cũng của Christopher Nolan) 10 triệu USD, Tenet có dàn diễn viên ngôi sao do diễn viên cựu cầu thủ bóng bầu dục Mỹ John David Washington dẫn đầu cùng các diễn viên Anh Robert Pattinson, Kenneth Branagh, Michael Caine, diễn viên Úc Elizabeth Debicki và đặc biệt là diễn viên Bollywood tên tuổi Dimple Kapadia, 63 tuổi (vì phim có một số tình tiết liên quan đến Ấn Độ). Đóng phim từ năm 14 tuổi, Kapadia cho biết bà rất hạnh phúc khi được giao một vai trong bộ phim bom tấn của Christopher Nolan và anh là người trực tiếp tuyển chọn bà.
- Xem thêm: Christopher Nolan – Giấc mơ vũ trụ
Vốn là người thích giữ bí mật kịch bản, Christopher Nolan đã nhốt bà trong một chiếc xe tải nhẹ và nhờ người trợ lý sản xuất Andy Thomson giao cho bà toàn bộ kịch bản Tenet để đọc trong 4 giờ trước khi có câu trả lời, kèm cam kết không tiết lộ nội dung ra ngoài. Kapadia thú nhận là phải đến trang 50 của kịch bản bà mới thấy thấp thoáng hình bóng mình trong đó và dần dần yêu thích cả kịch bản lẫn nhân vật. Dĩ nhiên, câu trả lời sau đó của bà là đồng ý.
Người mang lại doanh thu cho điện ảnh
Christopher Nolan là đạo diễn đạt tổng doanh thu các phim do mình làm (trước khi có Tenet) cao thứ 7 trong lịch sử điện ảnh thế giới với 4,7 tỉ USD doanh thu tiền vé cho 11 phim. Ít đạo diễn nào có được nhiều fan trung thành như Nolan. Ngoài The Dark Knight trong bộ 3 phim Batman mới, tất cả đều là phim gốc, dài và hấp dẫn do ông đồng làm biên kịch. 2 trong những bộ phim đạt doanh thu cao nhất năm 2000 là Mission: Impossible 2 và How The Grinch Stole Christmas vẫn có cách kể chuyện giữ vững truyền thống, khác với cách kể chuyện của Memento.
Có một số nhận xét tiêu cực về thủ pháp kể chuyện này nhưng Nolan bảo vệ cách làm của mình. “Không có quy luật nào bắt tiểu thuyết gia hay nhà biên kịch kể một câu chuyện theo trình tự thời gian – ông nói với tờ Variety – Truyền thông bảo thủ đã cố sắp xếp trình tự thông tin theo cách cũ. Nhưng làm thế là lấy mất tính tự do sáng tạo và làm cho câu chuyện kém hấp dẫn”. Thủ pháp biên kịch mới mẻ của Christopher Nolan đã mang về cho anh đề cử Oscar đầu tiên kịch bản gốc.
Viện Khoa học điện ảnh Mỹ (AMPAS), tổ chức chủ quản giải Oscar đã ghi nhận đóng góp của anh như “người tạo bước ngoặt mới cho kỹ nghệ điện ảnh”. Một tháng sau khi bộ phim Traffic của đạo diễn Steven Soderbergh được chiếu giới thiệu tại Liên hoan Phim Venice, trong cuộc trò chuyện về bộ phim này, Soderbergh đã bày tỏ sự khâm phục Christopher Nolan và cho biết đã ký thoả thuận để Christopher Nolan đạo diễn bộ phim Insomnia do anh sản xuất với các diễn viên Al Pacino, Robin Williams, Hilary Swank, Maura Tierney, Martin Donovan, Nicky Katt và Paul Dooley.
George Clooney cũng có hành động tương tự. Insomnia ra rạp năm 2002. Nhà phê bình phim Amon Warmann của trang web Techradar đã xếp hạng 11 bộ phim của Christopher Nolan (không lệ thuộc vào doanh thu) với vị trí đầu thuộc về The Prestige, kế tiếp là Inception, The Dark Knight, Batman Begins, Memento, Insomnia, The Dark Knight Rises, Tenet, Dunkirk, Interstellar và cuối cùng là Following.
Không mặn mà với phát hành phim trên mạng
Thành công của Tenet trong đại dịch cho thấy “khả năng kiếm tiền” của Christopher Nolan trong cương vị đạo diễn vẫn được duy trì trong thiên niên kỷ thứ 3, kể từ ngày Memento gây bất ngờ về doanh thu và xác lập danh tiếng của Nolan như “cỗ máy mang lại lợi nhuận cho Hollywood”. Tenet được Christopher Nolan xác định ngay từ khi xảy ra đại dịch là chỉ ưu tiên chiếu rạp, online tính sau. Chiếu tại nhiều hay ít rạp là tuỳ tình hình từng bang ở Mỹ.
Vì Coronavirus, phim chưa được chiếu tại New York và Los Angeles, nơi các rạp chiếu phim vẫn chưa được phép hoạt động. Khán giả trên thế giới cũng lần lượt được xem Tenet tại rạp nếu luật ở đó cho phép. “Chiếu rạp là truyền thống của điện ảnh và là ‘nghi lễ’, không thể không có – một nhà phê bình điện ảnh nhận định – Phim không chiếu rạp sẽ mất đi sức hấp dẫn. Chẳng có đạo diễn, nhà sản xuất hay diễn viên nào muốn phim của họ ra thẳng quầy video hay lên thẳng các dịch vụ phát hành phim online như Netflix”.
Trước khi Tenet ra rạp, Christopher Nolan dùng uy tín của mình để khuyến khích các bang mở lại rạp chiếu phim. Giống như một chính trị gia nghiệp dư, tháng 3.2020, anh gửi bài đăng trên tờ The Washington Post có tựa đề “Rạp chiếu phim là một phần quan trọng của lối sống Mỹ. Họ cần sự giúp đỡ của chúng ta”.
Anh khẳng định Tenet sẽ không ưu tiên cho các dịch vụ phát hành phim trên mạng như Mulan của Disney hay The King of Staten Island của hãng phim Universal. 6 tháng sau bài viết của anh, Tenet được chọn mở đầu cuộc hồi sinh của các rạp chiếu phim Mỹ. Kết quả này có sự đóng góp rất lớn của một trong những đạo diễn quyền lực nhất Hollywood.
Người làm sống lại Batman trên màn ảnh rộng
Nhiều diễn viên sẵn sàng tham gia phim của Christopher Nolan. Christian Bale, Michael Caine và Morgan Freeman có mặt trong bộ phim tốn kém nhất của Christopher Nolan năm anh mới 34 tuổi. Đó là Batman Begins (2005) do Warner Bros sản xuất, bộ phim mới trong loạt phim từng nổi tiếng với trang phục người dơi do George Clooney mặc và Arnold Schwarzenegger trong vai “Người Băng” Mr. Freeze.
“Tôi muốn cho các nhân vật siêu anh hùng ăn mặc thực tế hơn vì chúng ta đang sống trong một thế giới khác so với cách nay 10 năm” – Christopher Nolan nói. Batman Begins cũng thành công, nhưng không như mong đợi. Năm 2008, bộ phim tiếp theo The Dark Knight và thảm kịch liên quan đến một diễn viên trong phim đã biến nó thành bộ phim được bàn tán nhất trong thập niên 2000.
Diễn viên Heath Ledger đóng vai The Joker bị chết vì sốc thuốc tại New York khi anh mới 28 tuổi. Thương tiếc anh, nhiều khán giả đã đổ xô đến rạp và cuộc thăm dò của trang Fandango cho thấy 64% khán giả nói họ sẽ xem The Dark Knight lần nữa. Ledger đoạt Oscar sau khi chết nhờ phim này, nhưng các fan tố cáo phim đã bị “cướp” Oscar phim hay nhất và đạo diễn xuất sắc nhất cho Christopher Nolan.
Là đạo diễn kiêm biên kịch, những bộ phim của Nolan, kể cá The Prestige (2006) đều có tiềm năng đoạt doanh thu trên 1 tỉ USD. Không có tập nào trong bộ 3 phim Batman do Christopher Nolan đạo diễn thu được dưới 500 triệu USD. Phim khoa học giả tưởng Inception (2010) do Leonardo DiCaprio đóng vai chính thu được 833 triệu USD. Sau thành công của Dark Knight, Christopher Nolan trở thành ứng viên nặng ký giải Oscar dù ông chưa thắng giải nào. Inception được đề cử Oscar kịch bản hay nhất và phim hay nhất trong khi bộ phim Thế chiến thứ hai Dunkirk (2017) do Fionn Whitehead đóng được đề cử đạo diễn và phim hay nhất.
