Music video (MV), một khái niệm quen thuộc nhưng vẫn chứa đựng rất nhiều sự mới mẻ cần khai phá của nhạc Việt. Tuy khá muộn so với bước đi của thế giới, nhưng video ca nhạc Việt vẫn có vài ý niệm riêng cho một bản sắc riêng.
Bước đi dài về công nghệ
Trước hết, chúng ta cần làm rõ khái niệm MV – music video ở đây là những video được thực hiện trên nền tảng là ca khúc có sẵn, với ý tưởng dàn dựng từ một người sáng tạo tạm gọi là đạo diễn MV, ca sĩ trình bày ca khúc và có thể có khách mời tham gia đóng MV. MV ở nghĩa rộng của nó không chỉ là các MV theo cách hiểu thông thường của khán giả trong nước suốt thời gian qua. Tuy nhiên, hiện tại, trong toàn cảnh đời sống văn hóa xã hội, chúng ta vẫn có khá nhiều dạng thức khác nhau của một MV tồn tại và được yêu thích thông qua sự bùng nổ của các trang mạng, các trang web chia sẻ nội dung miễn phí. Không riêng gì nhạc Việt, mà với thế giới, đây là sự thay đổi có ý nghĩa rất lớn với các MV hiện nay.
[youtube]qsfuKzGLtRc[/youtube]
Từ khái niệm hẹp hơn như vậy, các ca sĩ trong nước đã dần hình thành nên suy nghĩ cho các MV riêng. Nó trở thành sản phẩm gần như độc lập, có khi vượt ra khỏi cả một chu kỳ phát hành album của ca sĩ. Nếu như ngày trước, vào những năm 1990, khán giả và cả đời sống âm nhạc chưa chú trọng lắm các MV, nhưng khán giả vẫn đã được thưởng thức ở hình thức sáng tạo nhất thời điểm lúc bấy giờ. Chắc chắn, nhiều người trong chúng ta chưa quên các bài hát như Giọt sương trên mi mắt, Hà Nội mùa vắng những cơn mưa, Thì thầm mùa xuân… đã được thực hiện dưới dạng MV. Tuy nhiên, ở thời điểm công nghệ HD về hình ảnh chưa bùng nổ, các MV như thế cũng chỉ được xem là sản phẩm sau của một bài hát mà thôi.
[youtube]Fk7qn-2T76E[/youtube]
Sau đó, có vài ca sĩ được nổi lên như hiện tượng của nhạc nhẹ, và ý thức làm nên các MV đầu tư cao xuất hiện. Không riêng gì cá nhân ca sĩ, những trung tâm băng đĩa cũng bắt tay thực hiện các chương trình ca nhạc dưới dạng MV, nối kết với nhau bằng người dẫn chương trình. Có thể nói, Lam Trường, Cẩm Ly và Đan Trường là ba gương mặt có nhiều MV nhất thời điểm lúc bấy giờ. Đến hôm nay, khi tình trạng băng đĩa rơi vào khó khăn, hiếm nhà sản xuất nào đầu tư. Duy có chương trình Gala Nhạc Việt vừa nổi lên với ba chương trình ra mắt đã phát triển một bước nữa trong việc thực hiện MV dưới dạng sân khấu, ghi hình và phát hành DVD.
[youtube]b8Hv6pjjfuE[/youtube]
Từ những MV với tỷ lệ hình ảnh 4:3, đến nay, các ca sĩ đã chạy đua phần hình ảnh lên HD 16:9, rồi full HD, 4K và cả công nghệ 3D. Sự tiến bộ về công nghệ hình ảnh ít nhiều đã giúp nâng cao chất lượng cho các MV nhạc Việt rất nhiều. Gần đây nhất, ca sĩ Dương Triệu Vũ mạnh dạn đầu tư ê-kíp sản xuất MV Xóa của mình có cả các chuyên gia về kỹ xảo 3D trong MV đến từ Thái Lan. Sự đầu tư nghiêm túc của Dương Triệu Vũ hứa hẹn cho sự bùng nổ mới về hình ảnh MV, không còn là các MV đơn thuần minh họa hình ảnh cho ca khúc. Nó còn là sản phẩm hình ảnh có tính ý tưởng hình ảnh chất lượng cao, đôi khi vượt ra khỏi tư duy logic. Tuy nhiên, bước tiến dài về công nghệ ấy có để các ý tưởng, nội dung bắt kịp làm nên xu hướng?
Bước đi chậm về nội dung, ý tưởng
Từ rất lâu, MV được thực hiện như một phim ngắn, có nội dung, kết cấu như một câu chuyện đã ăn sâu vào nếp nghĩ không riêng gì ca sĩ mà cả các đạo diễn làm nên MV. Thời gian đầu, khán giả đa phần thấy MV chủ yếu như một phần minh họa về hình ảnh cho ca khúc sinh động hơn. Ý tưởng nội dung không xa rời ca khúc chính và bối cảnh cũng khá đơn giản. Việc chọn sẵn một góc quán cà phê, một con đường, hay một địa danh để thực hiện ghi hình trở nên quá quen thuộc. Đến hôm nay, cách xây dựng nên một video ca nhạc như thế này vẫn còn phát huy tác dụng của nó. Đã có một thời gian, trong làng nhạc, việc chọn bối cảnh, hay đầu tư chi phí cho việc chọn bối cảnh quay cũng tạo nên sự khác biệt giữa các MV.
[youtube]Ya0CTa7qVoU[/youtube]
Có thời điểm, không ít ca sĩ chọn cách ra nước ngoài để ghi hình để tăng độ hấp dẫn cho MV của mình. Tuy nhiên, đa phần các MV này chỉ có sự khác biệt về địa điểm ghi hình chứ ý tưởng mới, dòng tư duy mới cho logic hình ảnh chưa thật sự có. Nếu nói thời điểm bùng nổ của các MV nhạc Việt là ở những năm 2000 trở lại đây, khi mà hình ảnh ca sĩ cũng được hiểu thoáng hơn, thì bắt đầu trên các video ca nhạc, việc chọn lựa các hình ảnh có tính cách khơi gợi, sexy, quyến rũ cũng có phần thoải mái hơn nhiều. Đó chỉ mới là sự thay đổi về cách lựa chọn hình ảnh cho một MV, đến hôm nay, chúng ta chưa thấy nhiều sự thay đổi về ý tưởng.
[youtube]rmGryy7vmbE[/youtube]
Hiện tại, các MV vẫn chưa thoát khỏi được cách xem câu chuyện logic quen thuộc của khán giả trong nước. Trong khi đó, những cái tên như Katy Perry, Lady Gaga, Madonna… là những ca sĩ luôn cùng ê-kíp của mình tạo nên các MV có khi vượt qua khỏi giới hạn về logic câu chuyện, hình ảnh và cả nội dung ca khúc. Khán giả được xem một sản phẩm được sáng tạo trên giai điệu, tư duy phá cách phóng khoáng, có khi ý tưởng dựa trên một cấu trúc tính cách nghệ sĩ hơn là nội dung bài hát. Điều này, video ca nhạc Việt vẫn chưa thể nào có được. Điều này rất khó có thể thực hiện tại Việt Nam, bởi một lẽ, sự phản hồi từ phía khán giả cũng chi phối rất nhiều đến xu hướng sáng tạo của người nghệ sĩ.
[youtube]oEYMd2hF4QQ[/youtube]
Tuy nhiên, chúng ta vẫn có không ít những MV được đánh giá cao về mặt hình ảnh, ý tưởng. Sự khác biệt nảy sinh không quá lớn, đơn giản là làm khác đi mô-típ câu chuyện có mở bài, thân bài, kết luận một cách nhàm chán. Như MV Rơi của nhóm 5 Dòng Kẻ, lấy ý tưởng đa diện của một gương mặt làm chủ đạo, hay MV Đắn đo của Hồ Ngọc Hà cũng tạo nên sự khác biệt về ý tưởng, lấy hình ảnh con ngài còn trong kén luôn muốn có một ngày hóa bướm thoát khỏi sự tù túng trong tâm hồn… Chọn con đường đi riêng như thế này thường với khán giả Việt chỉ như một cuộc thử sức làm mới chính bản thân người nghệ sĩ hơn là tìm thấy một sự hưởng ứng nhiệt liệt như xu hướng mới cho MV thì còn rất xa. Đó sẽ là một chặng đường khá dài cho MV nhạc Việt trong thời gian tới.
Phạm Lê
