Theo đó, đến năm 2015, cả nước sẽ chỉ còn 600 doanh nghiệp nhà nước và tiếp tục giảm xuống còn 300 vào năm 2020.
Hiện nay, các doanh nghiệp nhà nước được phân thành hai nhóm, gồm các doanh nghiệp nắm 100% vốn điều lệ và nhóm nhà nước nắm giữ trên 50% tổng số cổ phần. Trong thời gian tới, lĩnh vực ngành nghề nhà nước nắm giữ vốn sẽ được thu hẹp và doanh nghiệp nhà nước sẽ có bốn nhóm phân theo tỷ lệ nắm giữ vốn nhà nước. Dự kiến các doanh nghiệp nhà nước hoạt động trong ngành nghề bị loại ra khỏi danh mục nhà nước nắm 100% vốn là kinh doanh xăng dầu, lương thực, chế biến dầu mỏ và khí tự nhiên, quản lý bảo trì sân bay, bảo trì đường bộ. Nhóm nhà nước rút vốn mạnh nhất (nắm giữ trên 50% tổng số cổ phần) là sản xuất thuốc lá, vệ sinh môi trường, chiếu sáng đô thị, vận tải đường biển, đường sắt, đường hàng không, tài chính, tín dụng… Bên cạnh đó, theo dự kiến, một số ngành, lĩnh vực bị loại ra khỏi danh mục nhà nước nắm giữ vốn, bao gồm sản xuất phim khoa học, phim thời sự, phim tài liệu, phim cho thiếu nhi. Sản xuất gang, thép có công suất trên 500.000 tấn/năm, sản xuất xi măng lò quay có công suất thiết kế trên 1,5 triệu tấn/năm…
Tới đây Công ty lương thực miền Nam sẽ không còn vai trò chủ lực trong xuất khẩu gạo
Việc tuyên bố lộ trình xóa bỏ 1.000 doanh nghiệp nhà nước của Chính phủ được nhiều giới hoan nghênh. Tuy nhiên các chuyên gia kinh tế cho rằng Chính phủ cần cho biết thêm tỉ trọng vốn trong các doanh nghiệp nhà nước sẽ giảm như thế nào, đặc biệt là vị thế của doanh nghiệp độc quyền có thay đổi hay không vì các doanh nghiệp này đang làm thiệt hại nền kinh tế.
Theo Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, quyền Viện trưởng Viện Nghiên cứu và quản lý kinh tế trung ương, để thực hiện giảm nhanh số lượng doanh nghiệp như lộ trình đề ra, Chính phủ cần có giải pháp tháo gỡ nút thắt của quá trình cổ phần hóa và thoái vốn đầu tư ngoài ngành tại các doanh nghiệp nhà nước. Năm 2012, cả nước chỉ có 34 doanh nghiệp được cổ phần hóa, chín tháng đầu năm 2013 cổ phần hóa thêm được 10 đơn vị. Tính đến tháng 9-2013, các tập đoàn, tổng công ty phải thoái vốn 21.796 tỉ đồng nhưng mới thực hiện thoái vốn được 4.164 tỉ đồng. Những con số này cho thấy từ kế hoạch đề ra đến kết quả thực hiện là một chặng đường nhiều chông gai.
Trong bản báo cáo Kinh tế vĩ mô 2013, Ủy ban Kinh tế của Quốc hội nhận định doanh nghiệp nhà nước nắm giữ nhiều nguồn lực hơn nhưng hiệu quả sử dụng tài sản kém hơn hẳn so với các khu vực kinh tế khác. Cụ thể, có giai đoạn doanh nghiệp nhà nước chiếm 37,2% nguồn vốn kinh doanh, 44,8% giá trị tài sản cố định và đầu tư dài hạn nhưng chỉ tạo ra 25% doanh thu, 37% lợi nhuận trước thuế. Chính việc làm ăn kém hiệu quả của DNNN là một trong những nguyên nhân cơ bản gây ra quãng thời gian suy thoái kinh tế kéo dài hiện nay.
Gia Minh tổng hợp
