Vào ngày sinh nhật thứ 40 của vợ, nữ ca sĩ Kim Kardashian, ca sĩ nhạc rap Kanye West đã tặng một món quà quý giá: sự xuất hiện của ông bố qua đời cách nay 17 năm trong vòng 4 phút! Kỹ thuật mới này có tên gọi là “hologram”. Muốn tạo được nó, khoa học kỹ thuật phải mò mẫm suốt 400 năm và Kanye West phải tiêu tốn 10 triệu USD.
Robert Kardashian, luật sư bào chữa cho cầu thủ bóng chày J.O. Simpson trong vụ án giết vợ trứ danh thế giới vào năm 1995, đã qua đời vì bệnh ung thư trực tràng cách nay 17 năm. Nhưng vào tối thứ 5, 24.10.2020, ông vẫn làm kinh ngạc cô con gái khi trở về thăm nhân ngày lễ sinh nhật thứ 40: Kim Kardashian West. Ông nói một mình rất cảm động: “Cha rất tự hào về những việc con đã hoàn thành, Kimberly. Mọi công lao vất vả và mọi thành tựu của con đều khó tin được. Nhưng điều mà cha vui nhất là con vẫn có thể trở thành một luật sư để kế nghiệp cho cha”.
Chính là Kanye West, chồng cô, ca sĩ nhạc rap kiêm nhà thiết kế thời trang đã mua đoạn hologram về ông bố vợ Robert Kardashian làm quà nhân ngày sinh nhật thứ 40 để tặng vợ. Nghe nói đến 10 triệu USD! Không chỉ một mình Kanye West biết chơi trò này. Tupac Shakur (1971-1996) trước đây mấy năm cũng xuất hiện trong một hologram. Michael Jackson (1958-2009) tại lễ trao giải thưởng âm nhạc Billboard Music 2014, rồi ca sĩ Prince (1958-2016) trong giải Super Bowl 2018 và thậm chí cả nữ ca sĩ Amy Winehouse (1983-2011) cũng đội mồ sống dậy bằng kỹ thuật điện tử hologram! Muốn được như thế, các nhà kỹ thuật đã phải trải qua suốt 400 năm mò mẫm tìm kiếm liên tục.
Chuyện gì xảy ra?
Chuyên gia khủng long nghiên mình về phía trước, trên chiếc ghế sofa rộng, trong căn phòng có bức màn che ánh ánh sáng mặt trời, trên ngọn đồi Beverly Hills. Hai chiếc đèn treo mờ dần, và sau một lúc im lặng, con khủng long móng vuốt velociraptor xuất hiện trên sân khấu chỉ cách đó có 6m, bước tới, bước lui chậm chạp, lướt đi trên hai chân sau, chiếc đuôi lúc lắc. Không nghe được tiếng ầm ầm của bước chân hay bất cứ điều gì khác, nhưng thực sự là ngay trước mắt. Không phải hình ảnh phẳng từ ống kính máy chiếu ra, nhưng là một sinh vật với chiều sâu, trọng lượng và hai hàm răng tua tủa. Một con vật khổng lồ thực sự.
Luis Chiappe, một ông lão hói đầu, với hàm râu muối tiêu, là Giám đốc của Viện Khủng Long tại Viện Bảo tàng Lịch sử tự nhiên Los Angeles, ra đời cách nay 102 năm để bảo vệ những sinh vật cách nay 4,5 tỉ năm, mới mở cửa khu triển lãm rộng 4.000m2 mang tên Đại sảnh Khủng long. Trong vòng 20 năm qua, ông ta tổ chức đào bới khảo cổ tại Mông Cổ, Kazakhstan và nhiều nơi khác trên thế giới. Trong bóng tối, chỉ có thể nhìn thấy ông qua ánh sáng của con khủng long phản chiếu trên cặp mắt kính, nên rất khó biết phản ứng của lão. Nhưng chỉ nghe ông nói nhỏ: “Thú vị lắm!”.
Sau một lúc, một người tên Alki David xuất hiện trên sân khấu, giữ vai trò người điều khiển chương trình. Anh ta có mái tóc cắt sát, màu muối tiêu, khuôn mặt béo lùn, bốc mùi của một người trung niên. Con khủng long biến mất, nhường chỗ cho một số nhân vật nổi tiếng đã chết và đang còn sống. Đây là ca sĩ Ray Charles (1930-2004), với những ngón tay lướt nhanh trên bàn phím chiếc đàn piano, chân nhịp theo. Kia là diễn viên Jimmy Steward (1907-1998) đang đội chiếc nón nỉ màu đen. Khi ánh sáng bật lên, lộ rõ mặt David Nussbaum đang đứng gần chiếc ghế sofa. Anh ta hỏi Chiappe có muốn chụp ảnh bên cạnh con khủng long hay không. Đó là phó giám đốc thương mại của USA Hologram, công ty đang phổ biến hologram trên toàn thế giới từ năm 2019 dưới nhiều hình thức, và ngày nay đang phụ trách triển lãm cho Chiappe. Ông lão trả lời: “Đương nhiên rồi!”.
Ông leo lên sân khấu, một con khủng long mới vừa xuất hiện, rình rập ở phía sau. Nhưng ông lão đã chới với, nó biến mất rồi! Hologram chỉ có thể nhìn thấy từ chính diện sân khấu. Ông loay hoay huơ tay tìm kiếm. Nussbaum chỉ một giám sát viên đứng bên cạnh cho nhìn thấy con khủng long, nhưng Chiappe vẫn tìm kiếm quanh quất.
Nussbaum dìu ông lão trở lại và đề nghị Viện Bảo tàng có thể thuê USA Hologram lập ra một sân khấu giống như thế này để làm sống lại loài khủng long Tyrannosaurus Rex tại khu triển lãm. Anh ta nói: “Thật là hoành tráng nếu ông để cho lũ trẻ con đến Viện Bảo tàng chụp ảnh chung với khủng long chúa”. Chiappe có vẻ thích thú, nhưng Alki David không bằng lòng. Anh ta nhếch mép cười, gọi trên máy bộ đàm: “Gọi mấy cô thư ký đến đây!”.
Ánh sáng lại tối dần. Trên sân khấu xuất hiện hai phụ nữ tóc vàng, ưỡn ẹo đi tới. Già vờ giận dữ, David hét lên: “Dẹp quách đi!” Bên ngoài Chiappe có vẻ như hoa mắt, với một chút hoang mang, khi ông bị ánh sáng mặt trời làm chói.
400 năm mò mẫm tiến hóa
1584: Một nhà khoa học Ý tên Giambattista della Porta phát minh ra phòng tối (caméra obscure) để thu lượm hình ảnh từ bên ngoài qua một lổ nhỏ của phòng tối. Nó đã khởi đầu cho chiếc máy ảnh của ngày hôm nay.
1858: Tại Liverpool một kỹ sư người Anh tên Henry Dircks khai thác lại ý tưởng này khi nhận thấy tấm kính có hai đặc tính vừa phản chiếu vừa trong suốt. Ông phát hiện nếu đặt nghiêng một tấm kính 45o có thể làm dội lại cái có vẻ như là đang trôi nổi trên mặt kính. Ông đặt tên cho nó là “hiệu ứng Dircksian Phantasmagoria” và giới thiệu cho Hiệp hội Khoa học Hiện đại Anh quốc.
1862: Dircks không có may mắn bán phát minh này cho các rạp hát, nhưng một nhà khoa học khác tên John Henry Pepper đã nghĩ ra cách chế tạo thành những con ma để biểu diễn trong vỡ kịch mang tên Người bị ma ám của Charles Dickens. Con ma của Pepper được khắp thế giới biết đến, và nguyên lý của nó cho đến ngày hôm nay vẫn còn được ứng dụng.
1969: Con ma của Pepper liên tục xuất hiện ở các hội chợ, bên trong những ngôi nhà ma, và trong các sô ảo thuật. Nó lên đến đỉnh điểm khi công ty Walt Disney ứng dụng hiệu ứng này trong trò chơi Ngôi nhà ma tại công viên Disney ở Anaheim, bang California. Ở đó, khán giả được tận mắt nhìn thấy ma bay chung quanh đại sảnh đường.
1977: Đạo diển George Lucas phát hành tập 1 của loạt phim Chiến tranh các vì sao, trong đó nữ diễn viên Carrie Fisher đóng vai Công chúa Leia, chỉ cao có 30 cm trong một hologram, được chiếu ra từ phần mềm kỳ cục tên là R2-D2. Đó vừa là một xảo thuật tuyệt vời, vừa là một dự phóng tương lai, trong đó chúng ta có thể hòa nhập vào nhau trong một luồng ánh sáng, theo kiểu có mặt ở đây nhưng không phải là ở đây!
1996: Ban giám đốc công ty xe hơi Ford Motor tức giận vì giá tạo mô hình cho kiểu dáng xe mới quá cao. Họ đặt ra vấn đề: điều gì xảy ra khi chúng ta tạo được một chiếc xe hơi ảo? Họ tìm đến Phòng thí nghiệm Truyền thông của MIT (Viện Kỹ thuật Massachusetts), nơi Stephen Benton đã phát minh ra được “hologram cầu vồng”, xuất hiện trong hầu hết các thẻ tín dụng ngân hàng ngày nay, để đặt hàng. Vấn đề này làm cho 3 nhà khoa học MIT đi đến thành lập công ty Zebra Imaging, vào năm 1966 tại Austin, Texas. Zebra in những file 3D trên một tấm nhựa polymer giống như âm bản phim. Mỗi tấm chứa hàng trăm ngàn hogel tương tự như pixel trong ảnh kỹ thuật số. Mỗi hogel tác động như một điểm nhìn của bức ảnh được in ra. Khi ánh sáng chiếu vào tấm polymer, các hogel tác động như một vật phản xạ tí hon, giao thoa với ánh sáng để tạo ra một hình ảnh dựng đứng lên khỏi bề mặt, tạo ra ảo giác chiều sâu và chiều rộng.
1997: Nhà phát minh người Đức tạo ra được cái giống như 3 chiều trong điện ảnh, chỉ không có cảnh của siêu nhân Clark Kent. “Tôi tự hỏi kỹ thuật này có thể loại bỏ được tấm kiếng của Pepper hay không?”. Cuối cùng, ông đi đến hiện đại hóa con ma của Pepper trong thế kỷ 21, bằng một máy chiếu phim 3D và thay thế được tấm gương trong suốt, bằng một tấm polymer đặt nằm nghiêng 45o, chiếu sáng bằng đèn LED. Nó vẫn trong suốt nhưng phản chiếu được 60% ánh sáng. Vì chỉ mỏng có 1 mm nên có thể cuốn tròn lại và mở rộng ra lớn hơn bất kỳ tấm gương nào. Rất dễ dàng để vận chuyển. Ông bắt đầu thành lập công ty Eyeliner, và tổ chức quảng cáo cho công ty kim hoàn Swarowski tại Áo, với những viên kim cương khổng lồ bay trên trời!
2006: Quân đội Hoa Kỳ trở thành khách hàng đầu tiên của Zebra Imaging. Họ đặt hàng một kiểu bản đồ mới kích thước 0,6 x 0,9 mét để có thể cuốn gọn lại, lúc hành quân. Dùng đèn pin chiếu vào, nó sẽ hiện lên địa hình trước mặt. Tấm bản đồ cho phép thấy được những gì trước mắt để tránh bị phục kích. Giám đốc Rick Black, làm việc trong suốt 26 năm, trợ giúp tình báo tích cực cho quân đội Mỹ, nói: “Bản đồ giúp cho họ đào hầm hố theo đúng hướng rất nhanh. Nó còn cho thấy cả hình ảnh nổi 3 chiều, để tham khảo sửa chữa với dân địa phương, và còn có thể xóa sạch khi cần thiết để không lọt vào tay kẻ thù”.
Kinh nghiệm cho thấy bản đồ 3 chiều dễ đọc và hiểu được nhanh hơn. Càng tiện lợi hơn nữa với bản đồ chi tiết cơ thể con người dành cho sinh viên y khoa. Zebra Imaging cung cấp hơn 14.000 bản đồ hologram cho quân đội Mỹ tại Iraq và Afghanistan trong vòng 10 năm. Trong thời gian này kỹ thuật được nâng cấp rất nhiều.
2012: Maass tạo ra một hologram của ca sĩ hip-hop Tupac Shakur bị ám sát chết năm 1996, xuất hiện trên sân khấu cùng lúc với Snoop Doog và Dr.Dre vẫn còn sống“nhăn răng” tại Liên hoan Âm nhạc Coachel. Ảo giác thực đến mức công chúa Leia trong Chiến tranh các vì sao chỉ là “đồ khếnh” trong nghệ thuật làm cho khán giả kinh hoàng! Video này thu hút 15 triệu người xem trên YouTube chỉ trong vòng 48 giờ.
2013: Maass khi tìm kiếm đối tác tại Hoa Kỳ đã gặp được Johnny Fratto, một nhà quản lý tài năng thường xuất hiện trên chương trình phát thanh của Howard Stern.Fratto sắp xếp một cuộc gặp với Alki David. Anh ts rất thích thú nhưng Maass lại lo sợ không có đủ không gian để thiết lập Eyeliner. Maass nhìn quanh quất nói: “Phòng này chật chội quá, anh thực sự chẳng thể làm được gì. Fratto trả lời: Lúc chúng ta đứng đây nói chuyện, tôi đã hứa với con tôi là sẽ mang chiếc búa tạ đi xuyên qua tường. Alki đang ở bên kia bức tường với chiếc một búa tạ”.
Thế là USA Hologram ra đời. David nói: “Đơn giản lắm, nó giống như trò Sơn Đông mãi võ thời xưa ấy mà! Nhưng với kỹ thuật của thế kỷ 21, làm cho người ta hoảng sợ lắm!”. Fratto vốn đã từng cộng tác với Maass, tìm thuê cho mình một căn phòng: Holographixxx vốn chỉ cung cấp các hologram giải trí cho người lớn, mặc dù Maass nói đã hạn chế loại dịch vụ này vì sợ mất khách ở các lãnh vực khác.
2014: Narendra Modi lao vào cuộc đua giành ghế thủ tướng Ấn Độ. Số phiếu ủng hộ của ông vào khoảng 34%, không hứa hẹn gì nhiều lắm. Ông thuê công ty của Maass, MDH Musion và bắt đầu phát những bài diễn văn tại hàng trăm chỗ khác nhau cùng lúc bằng kỹ thuật hologram. Hóa thân 3D của ông nói chuyện tại 1.400 địa điểm cùng lúc làm cho lá phiếu cử tri tăng vọt thêm…14 triệu! Nussbaum kể lại: “Khi người ta nghe ông nói chuyện qua hologram, đám đông tụ tập tăng vọt lên ngoạn mục: 30-40.000 người tại mỗi nơi. Modi thắng cử, giành được một tỉ lệ hiếm hoi 53%. Một chính trị gia Ân độ nhận xét: hologram làm người ta nhớ lại huyền thoại của Ấn độ là Thượng đế có mặt ở khắp nơi!”.
Tại Hoa Kỳ, hologram bắt đầu xuất hiện ở nhiều cuộc hội họp. Tháng 5.2014, hologram Michael Jackson xuất hiện tại Giải thưởng Âm nhạc Billboard, sau 5 năm tuần du địa phủ! Julian Assange, nhà sáng lập trang mạng Wikileaks trốn lệnh truy nã của FBI, sống 3 năm trong tòa đại sứ Ecuador tại London, đã xuất hiện tại Nantucket, bang Massachusetts, Hoa Kỳ trước mặt 1.000 người dưới dạng hologram. Ngồi trên chiếc ghế đẩu, con người “bằng xương bằng thịt” của anh ta trả lời các câu hỏi của khán giả y như thật! Tháng 9.2015, diễn viên hài Jimmy Kimmel nói chuyện với khán giả truyền hình tại Los Angeles, đồng thời xuất hiện qua hologram tại Giải thưởng Âm nhạc Country, ở Nashville, bang Tennessee! Phụ tá Doug DeLuca của anh nói: “Kimmel không thể nào ở hai nơi cùng lúc, vì thế hologram có vẻ là một giải pháp mới và tuyệt vời”. Nussbaum nói Hologram USA đang thiết lập cho Jimmy Kimmel một chương trình để khán giả có thể có thể phỏng vấn anh ta bất kỳ lúc nào.
2015: David nói USA Hologram sẽ làm cho những người nổi tiêng tại Hoa Kỳ không bao giờ chết nữa! Công ty đang làm việc với các nhà hát lớn để tạo ra những chương trình thường trực, như Apollo tại New York. Anh ta đã ký được hợp đồng với tổ chức thừa kế của Ray Charles, là Liberace và Buddy Holly cùng nhiều người nổi tiếng khác để làm cho họ… sống lại!Nussbaum cho biết: vào ngày giỗ của ông, người hâm mộ có thể đến tặng hoa, hôn lên má, hay bắt tay với “con ma” Ray Charles. Hologram USA cũng chuyển giao kỹ thuật của mình cho phim trường Universal của Hollywood để khai thác bộ phim Fast and Furious.
Còn nhiều ứng dụng khác của kỹ thuật này đang diễn ra. Một nhóm người phản kháng đạo luật mới hạn chế tự do phát biểu tại Tây Ban Nha, bị cảnh sát làm khó khi tụ tập trước cửa Quốc hội. Họ liền xuống đường bằng… hologram! Video quay cảnh những “con ma” hò hét trước Quốc hội tràn ngập trên mạng Internet!
Tại Austin, bang Texas, Zebra Imaging ký được hợp đồng với DARPA, cơ quan Nghiên cứu & Phát triển Khoa học của quân đội Mỹ, để thành lập cái gọi là Urban Photonic Sandtable Display có thể tạo ra những hình ảnh đầy màu sắc bay trên trời. Công ty này còn lập bản đồ hologram vùng sa mạc biên giới tại Texas và Arizona cho các cơ quan Biên phòng & Hải quan Hoa kỳ. Cơ quan Quản lý Tình huống Khẩn cấp Liên bang cũng xử dụng bản đồ hologram để đối phó với thiên tai.
