Trang Nikkei ngày 20-2 cho biết, tại Maldives Bắc Kinh đã biến một đảo hoang thành căn cứ hải quân bằng cách cắt ngang các rạn san hô xung quanh, tạo thành đường cho các tàu chiến đi qua. Trung Quốc cũng có thể xây các đảo nhân tạo tại đây và quân sự hóa, như đã làm tại Biển Đông.
Cũng nằm trong tính toán chiến lược của Bắc Kinh, ba tàu chiến Trung Quốc đã thăm Maldives cách đây sáu tháng, đậu ở cảng Male – Girifushi và huấn luyện cho quân đội nước này. Việc tăng cường sự hiện diện của hải quân tại Ấn Độ Dương có thể là một thông điệp cho New Delhi, nhằm ngăn chặn một sự can thiệp quân sự vào Maldives.
Về kinh tế, sự tranh giành ảnh hưởng tại Maldives giữa Ấn Độ và Trung Quốc càng thêm đậm nét, sau khi Tổng thống Abdulla Yameen đương nhiệm ký kết tham gia dự án Một vành đai, một con đường của Bắc Kinh. Qua việc sửa đổi Hiến pháp năm 2015, Tổng thống Yameen đã tạo điều kiện cho Trung Quốc mua lại các hòn đảo của nước mình nhằm hợp pháp hóa việc nước ngoài sở hữu đất đai tại Maldives.
Hiến pháp tu chính dường như chỉ nhằm phục vụ cho lợi ích của Trung Quốc: các dự án xây dựng phải có giá trị tối thiểu 1 tỉ USD. Khi trao cho Bắc Kinh các hợp đồng tài trợ cơ sở hạ tầng, ông Yameen đã buộc đất nước phải gánh thêm một núi nợ nần.
Trong khi đó ông Mohamed Nasheed, tổng thống đầu tiên và duy nhất được bầu lên một cách dân chủ trước đây, khẳng định Maldives không thể hoàn trả nổi số nợ 1,5 đến 2 tỉ USD cho Trung Quốc, tương đương 80% tổng nợ quốc gia. Ông than thở: “Trung Quốc không cần bắn một phát súng nào mà vẫn chiếm được nhiều đất đai tại Maldives hơn người Anh trong thế kỷ XIX”.
Trong số những hòn đảo không người ở mà Trung Quốc thuê lâu dài tại Maldives có Feydhoo Finolhu, nằm gần thủ đô Male, trước đây dùng làm nơi huấn luyện lực lượng cảnh sát; đảo Kalhufahalufushi có chiều dài 7km có nhiều rạn san hô tuyệt đẹp. Trung Quốc chỉ phải trả 4 triệu USD cho đảo Feydhoo Finolhu, tương đương giá một căn hộ sang trọng ở Hongkong, đảo Kalhufahalufushi thậm chí còn rẻ hơn.
Trung Quốc, nước duy nhất ủng hộ tổng thống độc tài Yameen của Maldives từ khi ông này lên nắm quyền năm 2013, khẳng định việc thuê mua dài hạn các hòn đảo của Maldives chỉ nhằm mục đích thuần túy thương mại.
Tuy nhiên các dự án cảng khác của Bắc Kinh ở Ấn Độ Dương, được cho là đơn thuần kinh tế, nay đã mang tầm vóc quân sự. Chẳng hạn sau khi cho Djibouti vay nhiều tỉ USD, năm 2017 Trung Quốc đã thiết lập căn cứ quân sự đầu tiên ở nước ngoài, tại quốc gia nhỏ bé nhưng có vị trí chiến lược ở Ấn Độ Dương.
Tại Pakistan, Bắc Kinh huy động tàu chiến để bảo vệ cảng Gwadar do Trung Quốc xây dựng và chuẩn bị lập một căn cứ quân sự gần đó.
Nhìn chung, không chỉ Maldives mà nhiều nước láng giềng của Ấn Độ và Trung Quốc như Bangladesh, Myanmar, Nepal, Pakistan, Sri Lanka đều lọt bẫy nợ của Trung Quốc, giúp Bắc Kinh mở rộng ảnh hưởng tại Ấn Độ Dương.
Ông John Adams (1797-1801), vị tổng thống thứ hai trong lịch sử Hoa Kỳ từng nói: “Có hai cách để chinh phục và nô dịch một đất nước. Cách thứ nhất là bằng thanh gươm và cách thứ nhì là nợ nần”. Theo Nikkei, Trung Quốc đã chọn phương cách thứ hai.
