Có khi nào bạn bước đi trên một con phố lát đá, bỗng nghe tiếng cọt kẹt của thời gian như vọng lại từ trăm năm trước? Tôi đã trải qua cảm giác ấy ở Nhật Bản. Trong một đất nước nơi shinkansen lao vun vút và những tòa tháp sáng trắng cả bầu trời đêm, vẫn còn những thị trấn nhỏ giữ nhịp chậm, để trái tim ta chạm vào ký ức xa xưa.
Ở những nơi này, lịch sử không nằm im trong bảo tàng. Nó sống động trong mái rạ, trong những cây cầu cong, trong ánh mắt hiền hậu của cụ già ngồi trước hiên nhà. Người Nhật không chỉ gìn giữ quá khứ – họ thổi hồn vào nó, để mỗi viên gạch, mỗi khúc gỗ đều tiếp tục kể chuyện.
Shirakawa-go: Làng cổ tích giữa đại ngàn
Tôi đã đọc bao nhiêu bài báo về Shirakawa-go, vậy mà khi đứng trước những ngôi nhà gassho-zukuri – mái rạ dốc đứng như bàn tay khổng lồ đang chắp lại cầu nguyện – tôi vẫn lặng người. Mùa đông, tuyết phủ trắng, ánh đèn từ ô cửa nhỏ hắt ra, khiến cả thung lũng như một bức tranh cổ tích lung linh.
Ở đây, người dân sống với tinh thần yui – hợp tác cộng đồng. Cả làng cùng nhau lợp lại mái rạ, một nghi thức văn hóa kéo dài hàng trăm năm. Nhìn họ làm việc, tôi hiểu ra: để giữ một di sản, điều quan trọng không chỉ là kỹ thuật, mà là sự gắn kết của cả cộng đồng.
Tsumago-juku: Con phố Edo bị “đóng băng”
Đặt chân tới Tsumago trên tuyến Nakasendo, tôi ngỡ như mình đang bước vào cuốn phim lịch sử. Không hề có dây điện chằng chịt, không tiếng động cơ ồn ã. Chỉ còn những nhà trọ Honjin, Wakihonjin và bảng thông báo luật lệ của Mạc phủ vẫn đứng đó, trầm mặc.
Tôi khoác thử một bộ kimono giản dị, đi chậm trên con đường nối sang Magome. Tiếng tre xào xạc, tiếng thác đổ, và cảm giác như có bóng dáng samurai nào đó vừa khuất sau góc phố. Có những con đường không chỉ để đi, mà còn để lắng nghe thì thầm của lịch sử.
Narai-juku: Thị trấn nghìn nhà
Khác với Tsumago tĩnh lặng, Narai-juku khiến tôi choáng ngợp bởi sự sầm uất ngày xưa. Những dãy machiya nối dài cả kilomet, mái hiên sâu đổ bóng xuống đường phố.
Tôi dừng chân ở một tiệm sơn mài nhỏ, nhìn nghệ nhân tỉ mỉ tô lớp màu lên chiếc lược gỗ. Trong từng đường nét ấy là cả một truyền thống lâu đời. Trước khi rời đi, tôi bước qua Cầu Kiso – cây cầu gỗ hinoki vòm cong không trụ chống – và nhận ra: đôi khi điều nối quá khứ và hiện tại không phải chỉ là gỗ, mà là niềm tin của con người.
Kurashiki Bikan: Thơ mộng ven kênh
Kurashiki mang một nhịp điệu khác – dịu dàng, trầm lắng. Những nhà kho tường trắng mái ngói đen soi bóng xuống kênh nước xanh, hai bên là hàng liễu rủ.
Tôi ngồi trên chiếc thuyền gỗ trôi lững lờ, nghe tiếng mái chèo khua nhịp vào nước, thấy lòng mình lắng lại. Trong những nhà kho cũ nay là bảo tàng, phòng tranh, quán cà phê. Ohara Museum, bảo tàng đầu tiên trưng bày nghệ thuật phương Tây tại Nhật, cho thấy: di sản không chỉ để ngắm, mà còn để đối thoại cùng thế giới.
Takayama: Vẻ đẹp Hida còn mãi
Takayama như một Kyoto thu nhỏ. Ở khu Sanmachi Suji, những ngôi nhà gỗ đen sẫm im lìm như giữ hộ ký ức của vùng Hida. Tôi đi qua một xưởng rượu sake, thấy quả cầu rêu xanh treo trước cửa – dấu hiệu mẻ rượu mới đã sẵn sàng.
Điều khiến tôi nhớ nhất lại là Lễ hội Takayama. Giữa bầu trời thu trong trẻo, những chiếc kiệu yatai lộng lẫy, những con rối karakuri cử động uyển chuyển như có linh hồn. Khoảnh khắc ấy, tôi cảm nhận rõ sự hòa quyện giữa nghệ thuật dân gian và niềm tin tâm linh – một Nhật Bản vừa rực rỡ vừa sâu lắng.
Những “viên ngọc” khác
Không chỉ dừng lại ở năm điểm đến trên, hành trình còn đưa tôi đến những thị trấn nhỏ, mỗi nơi là một viên ngọc mang sắc màu riêng.
Ở Ōuchi-juku (Fukushima), tôi cười khúc khích khi vụng về dùng cọng hành tây khổng lồ thay cho đũa để ăn soba. Sự vụng về ấy khiến món ăn trở nên khó quên.
Kakunodate (Akita) khiến tôi lặng người. Những bức tường gỗ đen của khu phố Samurai trầm mặc, và mùa xuân, hoa anh đào rủ xuống như tấm rèm mỏng manh, khiến cảnh vật vừa lãng mạn vừa trang nghiêm.
Ở Kawagoe (Saitama), tiếng chuông từ tháp Toki no Kane vang xa trên mái ngói vào buổi chiều. Tôi nhắm mắt, tưởng tượng tiếng bước chân thương nhân thời Edo trở về sau một ngày buôn bán.
Kanazawa (Ishikawa) lại đưa tôi vào không gian thanh nhã của khu trà Higashi Chayagai. Ánh đèn vàng hắt lên vách gỗ, tiếng shamisen khe khẽ – tôi nhấp một ngụm matcha đắng rồi ngọt dần, như được chia sẻ bí mật từ quá khứ.
Imai-cho (Nara) thì giản dị mà bình yên. Hơn 500 ngôi machiya vẫn hiện diện, buổi chiều ngồi hiên gỗ nghe tiếng gió luồn qua mái ngói, mùi trà xanh từ nhà bên phảng phất. Di sản đôi khi không cần lộng lẫy – chỉ cần sống chậm là đủ.
Đi để trở về… với quá khứ
Khám phá 10 thị trấn này, tôi nhận ra: lịch sử không bao giờ chết, nếu con người còn biết gìn giữ. Người Nhật đã chọn cách sống cùng di sản, để mỗi bước chân du khách cũng trở thành một phần hành trình bảo tồn.
Tôi rời Nhật với chiếc máy ảnh đầy ắp ảnh, nhưng quan trọng hơn là trái tim cũng đầy ắp xúc cảm. Có những nơi, bạn không chỉ chụp được cảnh đẹp – bạn còn chụp cả một linh hồn.
Vậy, nếu có cơ hội, bạn sẽ bắt đầu cuộc hành trình ngược thời gian này từ đâu? Shirakawa-go trắng xóa tuyết, hay Takayama rực rỡ kiệu rước mùa thu?
___
🌸 Ps. Nếu một ngày bạn thấy lòng mình quá mệt với nhịp sống hiện đại, hãy thử đặt chân đến những con phố xưa này. Biết đâu, ở đó bạn tìm lại được một nhịp thở chậm hơn, và một phần chính mình đã lỡ bỏ quên đâu đó trên đường đời.
