Ở tuổi bảy mươi ba, họa sĩ người Mỹ Kent Twitchell vẫn bận rộn với nhiều dự án tranh tường khổng lồ, trong đó phần lớn là những tranh chân dung hiện thực chiếm trọn mảng tường của những tòa cao ốc vài chục tầng ở Los Angeles.
Sinh năm 1942 ở bang Michigan trong một gia đình làm nghề nông đã mấy đời, chú bé Kent Twitchell đã biết vẽ từ năm lên ba tuổi, đến tuổi thiếu niên thì lái máy kéo và vắt sữa bò trong trang trại gia đình. Lớn lên, Twitchell nhập ngũ, đóng quân ở London và làm công việc vẽ minh họa cho đơn vị nhờ có hoa tay và cũng được học chút ít về vẽ từ người chú vốn làm nghề vẽ bảng hiệu. Xuất ngũ, Twitchell học mỹ thuật chính quy bậc đại học và cao học tại Los Angeles, rồi sống và hoạt động nghệ thuật mấy chục năm qua cũng tại thành phố này.
Vào những năm tháng khi mà tranh tường hiện đại thường thể hiện những thông điệp cá nhân và nặng tính chất chính trị, tác phẩm của Kent Twitchell lại trở về với thời kỳ trước Thế chiến II, hồn nhiên hơn, mộc mạc hơn. Những bức tranh tường hoành tráng của ông được vẽ (hoặc phóng to) trên những bức tường các tòa nhà chung cư, các cao ốc… không kể lại một câu chuyện cụ thể hay đưa ra một thông điệp nào mà đơn giản chỉ nhằm tôn vinh những tượng đài nghệ thuật, những nghệ sĩ hay nhân vật nổi tiếng, được đông đảo người hâm mộ, trong đó có chính tác giả. Suốt hơn bốn thập niên gắn bó với tranh tường, Twitchell đã thực hiện hơn 30 bức chân dung ngoại cỡ, phần lớn là tại Los Angeles, ngoài ra còn một số tác phẩm được thực hiện ở các thành phố khác, như bức Tượng đài Julius Erving(1) trên tường tòa nhà Temple University Press ở Philadelphia (bang Pennsylvania), hay bức Chân dung Ruby Dee (2)ở Cleveland (bang Ohio)… Ngoài ra, tranh chân dung của ông còn được trưng bày thường xuyên tại các bảo tàng mỹ thuật lớn như LACMA, Bảo tàng Chicago… Nhưng được biết đến nhiều nhất vẫn là những bức chân dung “khủng”, được thực hiện ở Los Angeles.
Thông thường, như bản chất vốn phù du của thể loại tranh đường phố, không có nhiều tranh tường tồn tại lâu dài qua tháng năm, nhưng tác phẩm của Kent Twitchell lại khác: hàng chục năm đã trôi qua song rất nhiều tranh tường của ông vẫn “trơ gan cùng tuế nguyệt”, các nhân vật trong tranh vẫn sừng sững trên các đường phố chính hay hiên ngang trên các tòa cao ốc ở Los Angeles lúc nào cũng nườm nượp xe cộ. Tác phẩm tranh tường đầu tiên mà ông thực hiện theo đơn đặt hàng là bức chân dung diễn viên kỳ cựu Steve McQueen, được vẽ năm 1971 trên tường một dinh thự có kiến trúc cổ kính, theo phong cách thời Nữ hoàng Anh Victoria, sau đó là các tác phẩm vẽ chân dung một số vận động viên Mỹ đã tham dự Olympic 1984 được tổ chức tại Los Angeles, rồi đến tranh vẽ một số thành viên dàn nhạc thính phòng Los Angeles năm 1991… “Tôi thích làm những gì đơn giản và không hợp thời trang… Giữa những gì là hợp thời trang, náo động và đầy màu sắc của nghệ thuật công cộng, tranh tường của tôi rất tĩnh lặng, tối giản…”, Kent Twitchell thổ lộ.
Năm 1992, Kent Twitchell đã thắng trong một vụ kiện quan trọng, khi đó tòa án ở Los Angeles ra phán quyết về việc xóa bỏ bức tranh tường Quý bà trên đường cao tốc đã gây thiệt hại cho tác giả. Sau đó bức tranh đã được chính tác giả vẽ lại. Năm 2008 là một vụ khác: Kent Twitchell đã kiện chính phủ Mỹ và 12 tổ chức công quyền khác vì đã xóa bỏ bức tranh vẽ Edward Ruscha, một họa sĩ pop-art lừng danh của Los Angeles. Ông được bồi thường 1,1 triệu USD cho tác phẩm cao tới trên 20m và đã tồn tại suốt gần 20 năm trên một cao ốc ở đường Hill. Đầu năm nay, Kent Twitchell đã loan báo ông sẽ tái tạo bức chân dung nổi tiếng Tượng đài Edward Ruschaở một vị trí mới: Khách sạn American trong khu nghệ thuật ở trung tâm Los Angeles. Chính Edward Ruscha cũng không khỏi cảm động khi biết chuyện: “Tôi hơi choáng khi Kent Twitchell cho biết ông ấy sẽ thể hiện chân dung tôi nhưng với diện mạo tôi ngày hôm nay; nói một cách nghiêm túc thì Kent là một nghệ sĩ lớn, một trong những họa sĩ tranh tường tử tế và đầy tài năng…”. Cùng với dự án lớn lao này, ông sẽ tiến hành bốn tác phẩm khổng lồ khác cũng tại Los Angeles.
Làm tranh tường nên Kent Twitchell không có nhiều triển lãm cá nhân. Tháng 4-2009 ông có một triển lãm tại gallery LOOK ở California, trưng bày các phác thảo, bản vẽ và hình ảnh chụp lại các tác phẩm khổng lồ, trong đó có những bức đã bị xóa bỏ. Tháng 11-2009, ông vẽ hai chân dung trên hai mảng tường được cắt từ bức tường Berlin, một vẽ John Kennedy, một vẽ Ronald Reagan, hai tổng thống Mỹ được coi là khởi đầu và kết thúc thời kỳ Chiến tranh lạnh. Tác phẩm của Kent Twitchell hiện được trưng bày tại triển lãm mỹ thuật Los Angeles trong hai thập niên 1960 và 1970, tổ chức ở Bảo tàng LACMA.
Xưởng vẽ và cũng là nơi gia đình của Kent Twitchell sinh sống nhiều năm ở Echo Park đã bị phá hủy gần như hoàn toàn sau trận động đất năm 1994, từ đó ông dời về sống ở phía bắc bang California, nhưng những ngày gần đây người ta thường gặp người nghệ sĩ với mái tóc và bộ râu bạc, luôn mặc chiếc quần jeans phong trần dạo bước trên các đường phố nhộn nhịp của Los Angeles: ông đang đi tìm vị trí tốt nhất cho những tác phẩm mới của mình.
(1) Cầu thủ bóng rổ huyền thoại của bang New York
(2) Nhà thơ, nhà biên kịch, diễn viên điện ảnh nổi tiếng người da màu, từng đoạt nhiều giải thưởng quan trọng trong sự nghiệp nghệ thuật của bà
- Đông Hà
