Máy bay là phương tiện vận chuyển ngày càng bị phê phán nhiều hơn vì nó góp phần làm ô nhiễm môi trường, gây ra sự nóng lên toàn cầu và sự cạn kiệt của nguồn năng lượng hóa thạch. Trong tương lai, liệu các hãng hàng không sẽ buộc phải để đội bay nằm ì trên mặt đất cùng với hành khách?
Máy bay bây giờ không còn được ca ngợi nữa. “Gần đây, 250 diễn viên, đạo diễn và nhà sản xuất điện ảnh đã yêu cầu ngành công nghiệp của mình giảm di chuyển bằng đường hàng không”, tờ báo Le Monde đưa tin. Các phòng hòa nhạc không còn muốn chào đón các nhạc sĩ đến trình diễn bằng máy bay. Trong khi đó, nhiều phong trào như Stay Grounded (Hãy ở dưới đất) phát triển và khuyến khích người đi nghỉ hè, nghỉ mát chọn các phương tiện vận chuyển trên mặt đất.
Vận tải hàng không phát triển chóng mặt
Hiện nay, máy bay bị phê phán như vậy tất nhiên là do sự nóng lên toàn cầu. Điều này thật ra không có gì mới: một du khách đi một chuyến máy bay khứ hồi Paris-New York, thải ra môi trường ít nhất là một tấn khí CO2, tức tương đương bình quân với một năm sưởi ấm của một công dân Pháp. Nếu các tính toán và ước tính sai lệnh nhau (một số tính toán cho rằng khí CO2 thải ra môi trường cho một chuyến khứ hồi nói trên phải là 2,5 tấn khí CO2), vào thời điểm mà các tuyến đi ngắn được khuyến khích để ít làm ô nhiễm hành tinh hơn, thì báo cáo trên đây quả là đã làm cho người đọc chóng mặt. Và còn hơn thế nữa khi chúng ta biết rằng có đến 25.000 máy bay đang hoạt động trên toàn cấu và chuyên chở 4 tỷ người mỗi năm.
Jean-Louis Baroux, chuyên gia hàng không, Chủ tịch của APG World Connect, ước lượng: “Nếu dự báo tăng trưởng vẫn giữ nguyên, tức +5% hành khách năm thì từ nay đến 2030-2035, số hành khách đi máy bay sẽ là 8 tỷ người. Vào thập niên 1970, số hành khách đi máy bay trên toàn cầu chỉ là 300.000 người mỗi năm”.
Để đáp ứng việc đi lại ngày càng đông đúc, đặc biệt là sự phát triển của vé máy bay giá thấp (low-cost), sẽ cần nhiều máy bay hơn hoặc máy bay lớn hơn để chở được nhiều khách hơn… Tất nhiên sự việc này sẽ làm cho bầu khí quyển ô nhiễm trầm trọng hơn, trong khi khí CO2 thải ra từ máy bay đã tăng 70% trong 20 năm qua.
Trừ phi chúng ta phát triển máy bay sạch như máy bay vận hành bằng điện. Có thể, nhưng theo các chuyên gia, máy bay điện đường dài (long-courrier) sẽ không sẵn sàng trước 2040-2050. Và hơn thế nữa, “với máy bay tầm ngắn và tầm trung, chúng ta có thể phần nào lạc quan hơn”, Jean-Louis Baroux cho biết tiếp.
Bù đắp khí thải
Câu hỏi đặt ra là: chúng ta phải làm gì trong khi chờ đợi, và liệu chúng ta có thể tiếp tục đi du lịch bằng đường hàng không? Đối với Guillaume Cromer, Giám đốc Hội đồng tư vấn và kỹ thuật du lịch ID-Tourism, và Chủ tịch Hiệp hội diễn viên du lịch bền vững (Acteurs du Tourisme Durable), câu trả lời rất rõ ràng: “Tương lai của du lịch quốc tế không phải là máy bay vì 2 lý do: một là tình trạng khẩn cấp của khí hậu nóng lên, hai là thiếu sự lựa chọn nhiên liệu sạch thay thế hiện nay”.
“Không phải ai cũng đưa ra nhận định rõ ràng như vậy, nhưng hệ thống vận hành hiện tại dường như đã thái quá và đã đến lúc phải phản ứng”, Christian Orofino, nhà tư vấn và người sáng lập Tổ chức Quan sát địa chính tri và môi trường du lịch (Observatoire géopolitique et environnement du tourisme), nêu rõ. “Trong khi chờ đợi công nghệ sạch, chúng ta phải cố gắng ‘trung tính hóa’ máy bay bằng cách trồng cây, xây lò nướng lò sưỡi bằng năng lượng mặt trời thay vì lò củi…”.
Vâng, nhưng liệu số lượng cây trồng có phải bằng số hành khách bay trên trời? Như bạn biết đấy, có hàng ngàn hécta rừng ngập mặn cần trồng lại.
Các hãng hàng không phải không nhạy cảm với vấn đề: máy bay đời mới tiêu thụ năng lượng ít hơn trước, các tuyến bay ngày càng được tối ưu hóa, và từ năm 2022, sự phát triển hàng năm của các tác nhân trên bầu trời phải được bù đắp bằng việc mua tín dụng carbon. Tuy nhiên tất cả các cố gắng này chưa chắc đã là đủ.
Kết thúc máy bay giá thấp?
Theo ý kiến của nhiều chuyên gia, một điều có vẻ như là chắc chắn. Về mặt cơ học, chi phí di chuyển bằng máy bay sẽ tăng lên và có lẽ là đáng kể, thế mà trong 20 năm qua, nó lại sụt giảm đi đáng kể. Hiện nay, từ Pháp bạn có thể bay đến thành phố du lịch Orlando (Hoa Kỳ) với giá dưới 400 euro, hay đến đảo du lịch Tererife, thuộc quần đảo Canaries (Tây Ban Nha) chỉ với 150 euro! Chuyến bay khứ hồi từ Pháp đến quần đảo Canaries thực tế còn rẻ hơn đi về miền Nam nước Pháp bằng tàu điện cao tốc.
Guillaume Cromer cho biết: “Trong tương lai, giữa những bất cập về môi trường và chi phí nhiên liệu, hành khách sẽ trả nhiều tiền hơn để bay đến Hoa Kỳ. Đi máy bay giá thấp sẽ tới hồi cáo chung”.
Chi phí đi máy bay có thể quay trở lại thời kỳ trước những năm của thập niên 2000, và hàng không sẽ lại thuộc về một tầng lớp giàu có nhất định. Tại Hoa Kỳ, ước tính giá vé máy bay đã giảm gần 50% trong 3 thập niên qua.
Trên thực tế, việc tăng giá vé máy bay cũng sẽ giúp “điều chỉnh các vấn đề của tình trạng du lịch thái quá tại một số di tích, di sản hay thiên nhiên như ở Đông Nam Á”, Christian Orofino cho biết tiếp. Ông ủng hộ và bênh vực cho một sự “tái chuyên nghiệp hóa du lịch”: “Các chuyên gia có trách nhiệm làm cho du khách hiểu tác động của việc di chuyển của chính họ. Du khách phải tìm hiểu ý nghĩa đích thực của chuyến đi”.
Phải mất 8 ngày để đi đến Mỹ
Điều này chắc chắn sẽ phải thực hiện bằng các phương tiên giao thông khác hay đi du lịch tại những nơi gần hơn. Các chuyên gia du lịch đã nghiên cứu phát triển du lịch gần gũi với địa phương. Để đến các thủ đô châu Âu, hệ thống Hyperloop, gồm các tàu điện giường nằm nhanh hơn máy bay, có thể là một lựa chọn thay thế tốt. Nhưng ý kiến này chỉ đang được nghiên cứu.
Du khách cũng có thể đi đến tận cùng của thế giới. Hoặc là bằng cách trả tiền vé máy bay đắt hơn, hoặc là bằng cách lựa chọn các phương tiện di chuyển thay thế đã có sẵn hiện nay. Nếu bạn muốn chăm chút, quan tâm đến việc hạn chế thải khí CO2 ra môi trường trong chuyến du lịch đến Bắc Kinh (Trung Quốc), bạn có thể đi bằng tàu hỏa mất tối thiểu 8 ngày qua ngả Varsovie, thủ đô của Ba Lan và Moscow, thủ đô của Nga.
Để đến Hoa Kỳ, tàu du lịch vượt Đại Tây Dương trong 8 ngày. Trên trang web Mer et Voyages, giá vé cho một người từ Le Havre đến New York là 1680 euro. Nhưng dành 2 tuần nghỉ hè để chỉ đến một khu nghỉ mát và trở về, điều này thật sự đòi hỏi chúng ta phải thay đổi quan điểm, cách thức suy nghĩ về du lịch.
