Cộng hòa Botswana là một quốc gia nằm trong lòng lục địa châu Phi, hai phía Nam và Ðông Nam giáp Nam Phi, phía Tây giáp Namibia, phía Bắc giáp Zambia và phía Ðông Bắc giáp Zimbabwe. Đồng bằng Okavango ở miền Đông Bắc nước này được ca ngợi là điểm đến cực kỳ hấp dẫn, không thể bỏ qua đối với những du khách thích phiêu lưu mạo hiểm, yêu thích tìm hiểu đời sống của thế giới động thực vật hoang dã. Vì vậy, chúng tôi đã rủ nhau làm một chuyến du ngoạn nơi này.
Okavango được xác nhận là đồng bằng hoang dã rộng nhất thế giới. Có diện tích lên đến 15.000km2, đây là nơi giao thoa giữa dòng sông Okavango quanh co, những đầm nước trong xanh hiền hòa và sa mạc Kalahari rộng lớn. Từ vị trí đặc trưng đó, người ta còn gọi vùng này là đầm lầy Okavango. Năm 2014, Okavango đã nhận danh hiệu “Di sản thế giới thứ 1.000” của UNESCO, đồng thời được nhiều tạp chí du lịch đánh giá là địa điểm thám hiểm, khám phá thú vị nhất của lục địa đen.
Đồng bằng Okavango rộng lớn và trù phú
Với chỉ hơn 2 triệu dân, Botswana là một trong những quốc gia có mật độ dân cư thấp nhất trên thế giới. Khoảng 10% dân số sống ở Gaborone – thủ đô, cũng là thành phố lớn nhất nước. Trước kia, Botswana là một trong những nước nghèo nhất trên thế giới nhưng nay, nhờ xuất khẩu kim cương và tập trung phát triển ngành du lịch, nước này đã trở thành một trong số quốc gia thịnh vượng nhất châu Phi.
Du lịch Botswana khá đắt đỏ mà nguyên nhân là chính phủ muốn hạn chế sự xâm nhập của “những tay thợ săn khát máu” để bảo vệ động vật hoang dã. Dịch vụ du lịch lên đến cao điểm từ tháng 7 đến tháng 10 hằng năm. Khoảng thời gian đó cũng là mùa mưa, đồng bằng được bổ sung một lượng nước khổng lồ từ cao nguyên Angola xa xôi, nâng diện tích lên đến 16.200km2 với chủng lượng động vật cực kỳ phong phú. Mùa thấp điểm bắt đầu từ tháng 11 trở đi, vì vậy để giảm thiểu chi phí, chúng tôi chọn đi vào ngay đầu tháng 11, khi tổng lượng động vật chưa giảm sút bao nhiêu.
Đồng bằng Okavango là quê hương của 160 loài động vật có vú, 530 loài chim, 155 loài bò sát và hàng ngàn loại thực vật. Đàn voi Kalahari lớn nhất trên Trái đất, gần 800 ngàn con đang trú ngụ ở đây cùng với sư tử, chó hoang, báo, trâu rừng, hươu cao cổ và hà mã. Bên cạnh đó, du khách tham quan cũng dễ dàng bắt gặp nhiều loài động vật hoang dã quý hiếm như ngựa vằn, linh cẩu, linh dương sừng cao, linh dương đầu bò và linh dương Nam Phi.
Có nhiều cách để khám phá đồng bằng rộng lớn này. Nếu không có nhiều thời gian và túi tiền dư dả, du khách có thể chọn tour ngắm cảnh – xem thú từ trực thăng. Từ trên cao đưa mắt ngắm hàng đàn trâu rừng, hà mã, ngựa vằn, voi… băng qua đồng cỏ rộng lớn hay nhìn cảnh sư tử đuổi theo con mồi quả là quá thú vị, hơn hẳn khi xem trên kênh truyền hình National Geographic. Những du khách vừa muốn tận hưởng thiên nhiên hoang dã, vừa hưởng những tiện nghi hiện đại thì có thể chọn đi canô trên sông rồi vào các khu cắm trại. Nơi đó có đủ loại trại cho thuê, từ bình dân đến cao cấp 5 sao trong các cù lao biệt lập với đầy đủ dịch vụ tham quan, ngắm thú…
Chúng tôi chọn cách phổ biến là ngao du xuyên đồng bằng bằng thuyền độc mộc (tiếng địa phương gọi là mokoro). Mỗi chiếc mokoro được đẽo từ một thân cây vừa một người ngồi, trên mũi thuyền có khắc tên người hướng dẫn kiêm lái thuyền. Người lái đứng ở phía sau, dùng sào đẩy thuyền đi tới. Mỗi thuyền có thể chở tối đa hai khách cùng hành lý gọn nhẹ.
Mảnh đất này đúng là chưa hề bị tác động của các yếu tố hiện đại. Chúng tôi đi từ vùng ngập nước lên các cù lao. Thuyền cứ len lỏi giữa những nhánh sông ngoằn ngoèo hay luồn lách qua những cánh đồng năn cói bạt ngàn, hai bên bờ sông là những rặng cọ hay những cánh rừng dày đặc. Không có gì khác ngoài bản giao hưởng của thiên nhiên hoang dã: tiếng gió đùa trên lau sậy loạt xoạt, tiếng chim chóc, côn trùng hòa lẫn tiếng sào khua nước bì bõm. Trời xanh như vô tận, tầm nhìn được mở rộng gần như ngang mặt nước. Chúng tôi có thể trầm trồ ngắm chú ếch nhện nhỏ nhất hành tinh đang đu đưa trên lá sậy hoặc ngẩn ngơ nhìn đàn hồng hạc bay lên khi nghe âm thanh di chuyển của thuyền chở khách.
Quả là một chuyến phiêu lưu nhàn nhã đầy thú vị, trong chúng tôi vừa là sự háo hức vừa là nỗi lo đối mặt với thú hoang dã. Xuồng lượt ngang qua một gia đình hà mã đang phơi nắng, là đàn trâu rừng đầm mình hay bầy voi lội sông uống nước. Đây là những khoảnh khắc rất đáng nhớ vì đối mặt những con thú hoang dã khi đang ngồi trên một chiếc xuồng mỏng manh như chiếc lá giữa đồng nước mênh mông không phải là chuyện dành cho những người yếu tim, cho dù bên cạnh là chàng lái thuyền đầy kinh nghiệm. Anh lái thuyền của tôi dặn: “Vùng này rất hiếm cá sấu nên không có gì nguy hiểm. Nếu có con hà mã nào quá khích tấn công làm lật xuồng thì chúng ta lại leo lên xuồng rồi đi tiếp thôi mà!”.
Cắm trại giữa thiên nhiên hoang dã
Đến xế trưa, chúng tôi ghé vào một gò đất cao để nghỉ ngơi. Lets – chàng hướng dẫn của tôi nhanh nhẹn đi kiểm tra xem có loài thú hoang nào ở gần nơi đoàn định cắm trại không, còn những người hướng dẫn khác cùng chúng tôi dựng lều, chuẩn bị bữa trưa. Cả nhóm làm việc rất chuyên nghiệp nên chẳng bao lâu chỗ tạm trú đã được định hình và một bếp ăn dã chiến được bày ra. Bữa ăn tuy không hoành tráng nhưng vẫn ngon và đủ đầy.
Chiều hôm đó, chúng tôi đi bộ quanh các gò mối cao hàng chục mét, băng qua đám cây keo và cọ lùn để xem có gì đáng khám phá. Thật tuyệt vời khi được hòa mình vào thiên nhiên, cho dù trong lòng vẫn hơi lo bởi vũ khí phòng thân đơn giản chỉ là mấy khúc gậy gỗ. Thật may khi chúng tôi không gặp bất kỳ cá thể thuộc họ nhà mèo nào, mà chỉ nhìn thấy voi, hươu cao cổ, linh dương Impala, linh dương Wildebeest, ngựa vằn và trâu rừng.
Hoàng hôn châu Phi thật ấn tượng khi mặt trời dần hạ xuống, những đám mây phản chiếu ánh hồng cam rực rỡ trên mặt nước. Tối đến, chúng tôi ngồi quanh một đống lửa, ăn uống, trò chuyện trong bản hòa tấu của ếch nhái, côn trùng, thỉnh thoảng lại có tiếng cú rúc hay tiếng gầm gừ từ xa của sư tử vọng về. Các chàng hướng dẫn cẩn thận dặn dò chúng tôi phải làm gì nếu có con thú tò mò nào ghé ngang lều của mình. Sau một ngày nhiều cảm xúc, khuya rồi mà tôi vẫn không ngủ được. Điều khiến tôi bồn chồn nhất là biết đâu, đằng sau làn vải bạt mỏng manh kia chỉ vài chục mét sẽ có một gia đình voi hay hà mã kéo nhau đến. Đôi khi, tiếng chim đêm kêu lên hoảng hốt làm tôi nghi ngờ có loài ăn thịt nào đang đến gần…
Chúng tôi thức dậy lúc trời mờ sáng, giữa tiếng chim hót rộn ràng. Sau bữa sáng đơn giản, các chàng hướng dẫn bày cho chúng tôi cách cưỡi và điều khiển ngựa. Mất khoảng nửa tiếng làm quen, chúng tôi đã có thể ung dung trên lưng ngựa. Tất nhiên, bên cạnh vẫn có chàng hướng dẫn kèm sát. Phong cảnh không khác biệt nhiều lắm nhưng vẫn rất tuyệt vời khi ở giữa sa mạc.
Lúc đầu, chúng tôi tưởng mình đi giữa những bụi cây im lìm, không có thú vật sinh sống. Thế rồi chàng hướng dẫn đầy kinh nghiệm giúp tôi phát hiện ra giữa những bụi cây là lũ khỉ đầu chó, những đàn linh dương với nhiều dáng vẻ khác nhau. Càng đi, thế giới động vật hoang dã càng rộng mở. Nào những chú ngựa vằn vừa chạy vừa tạo ra một mê cung hình học để ngăn chặn kẻ thù. Nào những con đại bàng cá châu Phi, những con vượn cáo, linh cẩu và cả những loài vật chẳng biết gọi tên là gì vì đơn giản là chưa từng được thấy… Thỉnh thoảng, xa xa dưới bụi rậm lại có một nhóm sư tử đang chơi đùa. Điều đáng ngạc nhiên là những con vật đó đều dửng dưng trước sự xuất hiện của con người, cứ mải mê với sinh hoạt của chúng. Chỉ có những con hươu cao cổ cao như tòa tháp mới dừng bứt lá cây, phập phồng cánh mũi, tò mò nhìn chúng tôi dạo ngang qua.
Buổi trưa, chúng tôi được đưa tới giao lưu cùng những người dân ở dải đất canh tác nằm quanh sông Okavango. Cuộc sống của họ vẫn giữ nguyên những nếp sinh hoạt của hơn 400 năm trước. Họ được mệnh danh là những “quản gia” cuối cùng của vùng ngập nước Okavango hoang dã – mảnh đất được hình thành từ nước cùng hàng ngàn cù lao bé nhỏ đang phát triển mạnh mẽ giữa sa mạc khô cằn.
Chuyến du lịch đến vùng hoang dã nhất châu Phi này đúng là một trải nghiệm hiếm hoi trong đời tôi. Chúng tôi đã có khoảng thời gian ngắn ở một nơi chốn thật hoang vu nhưng lại náo nhiệt, nhiều nguy hiểm tiềm tàng nhưng lại khêu gợi mạnh mẽ trí tò mò. Điểm đến ấy chỉ có thể là Okavango!