Trong số báo tuần trước, DNSGCT đã giới thiệu khái quát nền giáo dục Nhật Bản cũng như sáu đối tượng được nhận học bổng của Chính phủ Nhật. Thể theo yêu cầu của nhiều bạn đọc, trong số báo này, chúng tôi sẽ hướng dẫn cụ thể về kỳ thi “đầu vào” đại học, đặc biệt kỳ thi này cũng được tổ chức tại Việt Nam.
“Giấy thông hành” vào đại học
Nhật Bản hiện có khoảng 700 trường đại học, với ba loại quốc lập, công lập (các trường do chính quyền địa phương thành lập) và dân lập. Hầu hết các trường đại học đều yêu cầu du học sinh phải dự thi đầu vào tại Nhật Bản là kỳ thi du học Nhật Bản (Examination for Japanese University Admission for International Students – EJU) hoặc kỳ thi Năng lực Nhật ngữ.
Theo Đỗ Huy, sinh viên Trường APU, Nhật Bản, kỳ thi EJU mới được áp dụng ở Nhật Bản và một số nước từ năm 2002, nhằm đánh giá “năng lực Nhật ngữ và kiến thức cơ bản” dành cho học sinh nước ngoài, có nguyện vọng học đại học tại Nhật Bản. EJU được tổ chức một năm hai lần (vào tháng 6 và tháng 11) trong nước Nhật và 10 thành phố ở các nước châu Á, trong đó có Hà Nội và TP.HCM. Tuy nhiên, chỉ mới có hơn 40 trường đại học Nhật Bản (chủ yếu là trường quốc lập và công lập) công nhận EJU được tổ chức ở nước ngoài.
Kỳ thi EJU không hạn chế về tuổi của thí sinh và số lần thi mà thí sinh tham gia, kết quả thi EJU có hiệu lực trong hai năm.
Môn thi bao gồm: tiếng Nhật, Toán, khoa học tự nhiên (hai trong ba môn Lý, Hóa, Sinh), khoa học xã hội (tiếng Anh). Trường đại học nơi thí sinh muốn du học sẽ chỉ định thí sinh phải dự thi môn nào. Thí sinh đang ở nước ngoài chỉ việc dự kỳ thi nhập học vào trường, mà cũng chỉ cần dự thi ở nước mình, sau đó thông báo kết quả cho trường đại học mình muốn dự tuyển.
Theo Tổng Lãnh sự quán Nhật Bản tại TP.HCM, học sinh Việt Nam muốn dự thi có thể đăng ký tại Trường ĐH Ngoại thương Hà Nội hoặc Phòng Nghiên cứu khoa học và Hợp tác quốc tế của Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM. Đề thi của EJU được lưu giữ tại Thư viện Khoa học Tổng hợp hoặc Thư viện Trung tâm Hợp tác Nguồn nhân lực ViệtNam- Nhật Bản.
Các trường đại học Nhật Bản sẽ căn cứ vào kết quả EJU cùng với một số hồ sơ khác như kết quả học phổ thông của thí sinh để xét, rồi gửi Giấy phép nhập học cho thí sinh. Không có khái niệm “đậu” hay “rớt” trong kỳ thi EJU. Tuy nhiên, nếu điểm thi EJU của bạn càng cao, có nghĩa là cơ hội được vào học đại học tại Nhật Bản của bạn càng lớn.
Cho dù không phải tất cả các trường đại học ở Nhật đều sử dụng kết quả kỳ thi EJU để xét tuyển sinh viên vào (tuy nhiên có đến 95% các trường đại học quốc gia, 65% các trường đại học công lập, 44% các trường đại học tư nhân đòi hỏi phải có EJU), nhưng nếu không có EJU, phạm vi theo học các trường sẽ bị thu hẹp. Do đó, tốt hơn hết, khi muốn đi du học Nhật Bản, bạn cần có EJU.
Kỳ thi Năng lực Nhật ngữ: đường lấy “visa du học”
Ngoài EJU, học sinh có thể dự kỳ thi Năng lực Nhật ngữ, nhằm đánh giá năng lực tiếng Nhật của những người học tiếng Nhật. Kỳ thi này gồm bốn cấp độ, thường được tổ chức vào ngày Chủ nhật đầu tiên của tháng 12 hằng năm tại Nhật Bản và rất nhiều nước trên thế giới trong đó có Hà Nội và TP.HCM. Để đăng ký dự thi ở Việt Nam, các bạn trẻ có thể liên hệ khoa Tiếng Nhật, Trường Ngoại ngữ Hà Nội; Trung tâm Ngoại ngữ, Trường ĐH Khoa học Xã hội và Nhân văn TP.HCM.
Để thi vào cao học, hoặc đại học, du học sinh có thể theo học các trường Nhật ngữ, do khoa Du học sinh (Ryugakusei Bekka) của các trường đại học dân lập tổ chức. Đây cũng là khoa có chương trình giáo dục dự bị dành cho những du học sinh, nghiên cứu sinh chuẩn bị thi vào đại học, cao học, đại học ngắn hạn. Nội dung chương trình bao gồm dạy tiếng Nhật, văn hóa Nhật Bản và những kiến thức cần thiết khác về Nhật Bản. Đa số khoa Du học sinh dạy văn hóa và những kiến thức về Nhật Bản bằng tiếng Nhật, nhưng vẫn có một số nơi dạy bằng tiếng Anh. Minh Anh, du học sinh Trường ĐH Kyushu, tỉnh Fukuoka khuyên: “Muốn chọn trường đại học có khoa Du học phù hợp, bạn phải căn cứ vào mục đích, lĩnh vực, chương trình mà bạn dự định sẽ học sau khi hoàn tất Nhật ngữ. Mỗi trường có cách tuyển chọn riêng, có trường có chế độ cho chuyển thẳng từ khoa Du học sinh lên đại học. Bạn nên liên hệ trực tiếp với trường để biết có những thông tin mới nhất, điều này đồng nghĩa với việc chọn trường của bạn sẽ phù hợp hơn”. (Chi tiết về khoa Du học của mỗi trường có thể truy cập webiste http://www.jasso.go.jp/study_j/documents/bekka.pdf).
Điều kiện để nộp hồ sơ vào khoa Du học chỉ là tốt nghiệp THPT.
Bên cạnh khoa Du học sinh, bạn cũng có thể học tiếng Nhật tại các trường Nhật ngữ được Hiệp hội Chấn hưng Giáo dục Nhật ngữ công nhận (có khoảng 370 trường). Nếu các trường Nhật ngữ được Hiệp hội Chấn hưng Nhật ngữ công nhận, visa của bạn sẽ là visa “du học” hoặc “đi học”. Danh sách các trường Nhật ngữ đã được Hiệp hội Chấn hưng Giáo dục Nhật ngữ công nhận, có thể tham khảo ở trang web dưới đây: http://www.nisshinkyo.org/.
Học tiếng Nhật dễ hay khó?
Thoạt nhìn bảng chữ cái Nhật ngữ, nhiều bạn trẻ đã cho rằng “phát âm tiếng Nhật đã khó, viết ký tự của xứ Phù Tang lại còn khó hơn!”. Tuy nhiên, theo chị Nguyễn Hàm Bảo Trúc, hiện là phóng viên của tờ Đầu tư Tài chính, “thấy vậy mà hổng phải vậy!”. Hệ thống chữ cái của Nhật ngữ có 46 chữ cái, mỗi khi học từ mới, bạn nên vừa viết và vừa đọc nhiều lần sẽ giúp khắc sâu vốn từ. Nếu chăm chỉ, bạn có thể học thuộc bảng chữ cái trong vòng một tuần. Phần nghe tiếng Nhật tương đối dễ, vì thuộc dạng đơn âm. Cũng gần giống tiếng Việt, chỉ cần bạn thuộc chữ cái, ráp vần lại là có thể đọc thành câu. Mà khi đã đọc được thì viết cũng không khó, bởi “đọc sao viết vậy”. Theo kinh nghiệm của chị Bảo Trúc, sau một tháng kiên trì học tiếng Nhật, người học có thể đạt trình độ giao tiếp bình thường. Tất nhiên, người học nên tham khảo phát âm chuẩn của người bản xứ trên các website học tiếng Nhật, hoặc trong băng đĩa.
Tiếng Nhật cũng giống như bất kỳ ngôn ngữ nào khác, muốn giao tiếp tốt thì phải nghe – hiểu tốt – phát âm chuẩn – nói tốt. Khi mới bắt đầu luyện nói, người học nên học thuộc lòng các mẫu câu, bắt đầu từ câu ngắn đến câu dài. Sau khi nghe xong, bạn nên chú thích, tóm tắt phần nghe, gạch đỏ những chữ sai, bỏ trống để rút kinh nghiệm cho những lần nghe sau. Cách học từ vựng, luyện nghe vừa hiệu quả, vừa thư giãn là học tiếng Nhật thông qua các bài hát, bạn có thể ngâm nga chúng bất cứ khi nào. Đó cũng là cách ôn từ vựng hiệu quả. Tìm hiểu thêm về văn hóa của đất nước hoa anh đào cũng là phương pháp giúp bạn hiểu hơn Nhật ngữ. Khi đã có vốn từ kha khá, bạn có thể học tiếng Nhật thông qua các câu thành ngữ, tục ngữ sẽ hiểu sự thâm thúy của Nhật ngữ. Các kỹ năng nghe – nói – đọc – viết nên phối hợp đồng bộ cùng nhau sẽ làm bạn có nền tảng tiếng Nhật vững chắc, giúp ích cho việc học sau này.
Lời khuyên sau cùng, muốn học tốt ngoại ngữ, đòi hỏi bạn phải có lòng say mê ngôn ngữ, cần cù và kiên nhẫn, đặc biệt khi tiếng Nhật có nhiều từ Hán – Nhật, những phẩm chất trên lại càng được chú trọng hơn.
Một số trang web học tiếng Nhật hữu ích
• http://nihongo-online.jp: là webiste học tiếng Nhật khá phong phú với nhiều chủ đề hấp dẫn, sinh động.
• http://www.learn-japanese.info: các bài học tiếng Nhật có hướng dẫn bằng tiếng Anh, theo trình độ từ thấp lên cao.
• http://www.coscom.co.jp: dạy tiếng Nhật bằng hai thứ tiếng tiếng Anh, và Nhật rồi, đặc biệt website này có phần luyện nghe tiếng Nhật hữu ích.
• http://www.thejapanesepage.com/
grammar.htm: trang web về ngữ pháp tiếng Nhật.
Nội dung thi EJU
1. Tiếng Nhật: kiểm tra trình độ tiếng Nhật để học tại trường đại học của Nhật Bản. Bao gồm bốn kỹ năng: Viết, Nghe hiểu, Nghe đọc hiểu, Đọc hiểu.
2. Khoa học tự nhiên (có thể chọn thi hai trong ba môn Vật lý, Hóa, Sinh học).
3. Nhật Bản và thế giới (Khoa học xã hội: kiến thức xã hội tổng hợp về lịch sử, kinh tế, chính trị, xã hội Nhật Bản và thế giới).
4. Toán học (có hai loại Toán thông thường, hoặc Toán nâng cao).
Nếu không giỏi tiếng Nhật, bạn có thể lựa chọn thi bằng tiếng Anh.
Khi nộp đơn dự thi, thí sinh phải chọn ngôn ngữ thi Nhật / Anh theo yêu cầu của trường đại học, vì đề thi bằng tiếng Nhật và bằng tiếng Anh được in ở hai tập khác khau.
Môn Tiếng Nhật làm bài theo hình thức trắc nghiệm và tự luận. Các môn khoa học tự nhiên, khoa học xã hội và Toán trả lời theo hình thức trắc nghiệm.
Ước tính học phí và sinh hoạt phí
Tùy theo từng loại trường, tùy theo khu vực trung tâm hay tỉnh lẻ, chi phí du học ở Nhật khác nhau. Mức tham khảo:
Học phí công lập: 600.000 yen/năm.
Sinh hoạt phí (tiền ăn, tiền ở, đi lại…): 550.000 yen/năm.
Điểm khác biệt ở Nhật so với các quốc gia khác là sinh viên quốc tế được đi làm 28 giờ/tuần, với thu nhập khoảng 2.000 USD/tháng.
Chương Vũ