Từ Milan, sau một đêm trên tàu, chúng tôi đến với Puglia – nơi được gọi là “gót ủng” của đất nước hình chiếc ủng. Hóa ra, làm nên sức hấp dẫn cho miền Nam nước Ý ngoài Napoli hay đảo Sicily còn có một vùng đất không lớn nhưng nhiều cảnh đẹp và di tích đáng giá.
Những thành phố trắng bên biển Adriatic
Thành phố Bari, thủ phủ của Puglia khá yên tĩnh dù vẫn có không khí cởi mở kiểu Nam Ý. Hai bên đại lộ V.Emmanuel toàn dinh thự phong cách Baroque sơn màu nâu và màu hồng đỏ, được trang trí thêm bởi những cây cọ to lớn trổ hoa vàng. Phố biển như một công viên xinh đẹp với bãi đá nước trong veo, đường lát đá phiến chạy qua vườn hoa, tháp chuông nhà thờ, nhà hát và thư viện.
Khu phố cổ nằm trên bán đảo nhô ra biển, đường nhỏ như ngõ Hà Nội, lối vòng vèo trong các hành lang vòm, rồi cầu thang đá, mở ra những mảnh sân xinh xắn, chỗ nào cũng nhiều hoa và chong chóng đủ màu. Nhà trong phố cổ chủ yếu xây bằng đá vôi trắng. Đứng góc nào cũng thấy nhà thờ và tu viện.
Sau vài giờ ở Bari, chúng tôi lên tàu đi tiếp xuống phía Nam 70 cây số nữa để thăm Ostuni – điểm du lịch nổi tiếng hàng đầu Puglia với tên gọi Thành phố Trắng. Chưa đầy một giờ sau, thành phố trắng xóa với tháp mái lô nhô và những vòng tường thành sừng sững trên đồi cao hiện ra trong ánh nắng chói chang, xung quanh là rừng olive xanh thẫm. Vùng này nhiều cây olive cổ thụ gốc to đến hai người ôm mọc nghiêng nghiêng trong những khu vườn mênh mông hoa anh túc đỏ, hoa chuông tím, hoa cúc vàng.
Từ dãy phố cổ trắng toát nằm trên dãy núi đá nhìn xuống phía dưới vịnh biển Adriatic, đá thô sơ màu nâu đậm bị cắt ngọt lịm thành những đường như thớ gỗ. Phố cổ Ostuni nhỏ nhắn, xinh xắn. Tường thành cũng màu trắng ôm trọn từng con phố. Nhà được xây như đục vào đá, nhà nối nhà tạo nên những vòng tròn nối nhau, giữ nguyên phom dáng quả núi.
Trời nắng được đi bộ trên những con đường lát gạch nhỏ xíu có mái vòm che thật dễ chịu. Hai bên đường nhà cao nhà thấp, nhiều cầu thang nhỏ hẹp nối nhau đưa chân tới các ban công, rồi đưa lên tận trung tâm thành phố. Ngoại trừ khu vực quảng trường trung tâm, phố cổ đa số nhà cửa đều nhỏ nhỏ, hầu hết các ngõ rất hẹp lại vòng vèo, lên thang xuống gác, cửa vòm cửa ngách, mà đâu đâu cũng trắng xóa nên du khách cứ như lạc vào mê cung.
Chúng tôi lúc đầu còn dùng được bản đồ để định vị và tìm đường, nhưng một lúc sau thì chịu vì ngõ ngách nhiều quá. Tường cao ánh nắng chẳng lọt được xuống nên cuối cùng mất cả khả năng định hướng. Đi một lúc đến cuối phố rồi cứ theo chỗ có ánh nắng đi, một lúc ra đến vòng thành ngoài cùng, nơi có ban công và con đường ngắm cảnh rộng thênh thang nhìn ra biển.
Men theo con đường này chúng tôi đi ngược lên đỉnh đồi đối diện khu phố cổ. Đường đi đẹp tuyệt, toàn hoa dại, cây vả dại quả chín trĩu cành, đi hơn cây số đã tới ban công ngắm cảnh. Khoảnh khắc ấy thật tuyệt vời: cả thành phố trắng xóa trải dài nhấp nhô, những tháp chuông nhà thờ, những vạt hoa đủ màu, và cả biển xanh biếc phía xa đều bừng lên sức sống mãnh liệt dưới nắng Địa Trung Hải!
Ngôi làng trullo ngộ nghĩnh
Ngày hôm sau chúng tôi đi thăm thị trấn Aberobello. Nơi đây từ lâu đã được UNESCO phong di sản thế giới nhờ những ngôi nhà trullo. Đó là những ngôi nhà nhỏ và thấp, cửa sổ và cửa ra vào cũng nhỏ, tường đá rất dày quét vôi trắng xóa. Nét đặc trưng nhất của những căn nhà trullo là mái nhà hình kim tự tháp, phần mái có hình nón được xây dựng từ các phiến đá vôi. Xưa kia những ngôi nhà này được nhóm nông dân nghèo không có đất đai dựng lên.
- Xem thêm: Vẻ đẹp miền sơn cước nước Ý ở Sarentino
Kiểu nhà này tận dụng được nguồn đá vôi sẵn có, lại giúp tránh được cái nóng mùa hè và cái lạnh mùa đông. Nhà trullo không cần vôi vữa và thường gồm nhiều khối nhà nối với nhau. Ngoài Monti là khu phố cổ với hơn 1.000 ngôi nhà san sát, xung quanh trung tâm Aberobello cũng có những ngôi nhà trullo rải rác trong các làng, giữa những vườn olive và anh đào trù phú.
Khu Monti trông khá mới vì thường xuyên được quét vôi, tu sửa, tạo thành những khu phố trải từ đỉnh đồi xuống chân đồi. Khu này đông khách du lịch nên hai bên dãy nhà trullo giờ toàn là cửa hàng bán đồ lưu niệm trang trí rất đẹp, mọi không gian đều được tận dụng để trồng hoa. Hàng hóa thì bày cả ra ngoài phố.
Nhà nào cũng có biển mời khách vào xem và lên ban công trên mái nhà ngắm cảnh miễn phí. Vào bên trong mới thấy nhà cũng khá rộng. Dù cửa và trần thấp, cầu thang hẹp nhưng chia nhiều phòng, cửa có rèm bằng hạt đá rất xinh. Du khách trèo lên nóc nhà thấy xung quanh mình toàn mái nhà cao thấp lô nhô xen lẫn các bụi cây trắc bá diệp cũng khá thú vị. Cuối khu Monti là ngôi nhà thờ đồ sộ ba tầng cũng xây kiểu trullo trông thật đặc sắc.
Đối diện với khu Monti qua quảng trường là khu Aia Picola – nơi cũng toàn nhà trullo, nhưng không phải để cho khách du lịch xem, mà là nơi dân cư vẫn ở từ nhiều thế kỷ nay. Khu này không đẹp bằng, ít hoa lá trang trí và cửa hàng nhưng được cái rất vắng khách du lịch nên tha hồ ngắm nghía rồi vào vườn vào ngõ leo lên trèo xuống. Trong khu này có bảo tàng olive, bảo tàng thủ công nghiệp…
Cách Aberobello 10 phút tàu hỏa có Locorotondo – một ngôi làng từng được xếp hạng là một trong những ngôi làng đẹp nhất nước Ý. Ở đây, các ngôi nhà trullo tọa lạc trong giữa vườn cây hoặc giữa cánh đồng xanh ngắt. Khi đứng trên cầu vượt, chúng tôi nhìn lên đã thấy ngọn đồi cao với nhà cửa và tháp chuông nhà thờ màu trắng giống Ostuni nhưng quy mô nhỏ hơn nhiều.
Nhìn xuống thì thấy một con đường làng có hàng rào xếp bằng đá tảng đi ngoằn ngoèo giữa cánh đồng và một triền đồi thấp. Bên đồi, những mái trullo nhấp nhô giữa màu xanh của cây olive, anh đào, cây vả và cánh đồng ngô, rồi bạt ngàn xung quanh là hoa anh túc. Thế là mọi người theo con đường ấy đi sâu vào trong làng.
- Xem thêm: Khám phá vùng đất bí ẩn nhất nước Ý
Ngôi làng này trông rất cổ kính. Đường làng, hàng rào bao các nhà, cổng vào nhà và vườn toàn là những tảng đá đen nguyên khối chồng lên nhau, mỗi gia đình sống trong một khu nhà trulllo cao to và nhiều gian hơn hẳn những nhà trullo trong phố, xung quanh nhà trồng đủ loại cây ăn quả phổ biến vùng Nam Ý.
Nhà khá thưa, quanh mỗi nhà là những mảnh vườn rất rộng chủ yếu trồng ngô, olive, anh đào và nho, tường rào thì có vả đã ra khá nhiều quả, rồi mơ, mận đang mùa trổ hoa rất đẹp. Riêng anh đào Puglia ngon nổi tiếng, trái to, ngọt, màu đỏ tím và chín sớm nhất ở nước Ý.
Nhiều người thích nhà trullo trong làng này hơn nhà trullo trong phố vì khung cảnh trù phú sống động. Đứng từ trong làng chụp ảnh thành phố Aberobello trên đồi cao, xung quanh là cánh đồng xanh mênh mông cũng rất đẹp.
