Đối với những người lớn tuổi, kích thước vòng eo chính là một chỉ số quan trọng cho việc bạn có bị phát triển chứng sa sút trí tuệ trong vòng 10 hoặc 20 năm sắp tới hay không. Riêng với phụ nữ ở sau giai đoạn mãn kinh, nếu mỡ bụng trên mức trung bình có thể dẫn đến tỷ lệ 39% nguy cơ bị mất trí nhớ trong vòng 15 năm tới so với những người có vòng eo bình thường, theo một nghiên cứu được công bố mới đây trên Tạp chí The International Journal of Epidemiology.
Nghiên cứu cũng cho biết đối với đàn ông và phụ nữ trên 50 tuổi, nguy cơ sa sút trí tuệ nói chung là 28% khi tính đến chỉ số khối cơ thể và vòng eo.
Các nhà nghiên cứu đã đo chiều cao, cân nặng và vòng eo của những người tham gia và theo dõi họ trung bình 11 năm sau đó để xem liệu họ có được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ hay không.
Tiến sĩ Richard Isaacson hiện là Giám đốc Phòng khám Phòng chống bệnh Alzheimer tại Weill Cornell Medicine và New York-Presbyterian Hospital, cho biết: “Khi kích thước bụng lớn hơn, trung tâm trí nhớ trong não sẽ nhỏ hơn, dựa trên các kết quả nghiên cứu trước đây. Nhưng nghiên cứu mới này rất quan trọng vì nó hỗ trợ cho những phát hiện sau này và đặc biệt liên quan đến việc nếu kích thước vòng eo lớn hơn thì nguy cơ sa sút trí tuệ sẽ tăng lên, nhất là ở phụ nữ. Các phát hiện của nghiên cứu này có thể giúp chúng ta làm sáng tỏ thêm về mối liên hệ nhân quả giữa chứng mất trí và béo phì”.
Theo Andrew Steptoe, đồng tác giả nghiên cứu và là giáo sư tâm lý học và dịch tễ học tại University College London (UCL), cho biết: “Chứng mất trí là một trong những thách thức sức khỏe lớn của thế kỷ 21 có thể đe dọa quá trình già hóa dân số một cách nhanh chóng. Những phát hiện của chúng tôi cho thấy rằng tỷ lệ béo phì gia tăng sẽ làm phức tạp thêm vấn đề”.
Béo phì và chứng sa sút trí tuệ có liên quan
Để chứng minh mối liên hệ giữa béo phì và chứng sa sút trí tuệ, các nhà nghiên cứu đã chọn một nhóm 6.582 đối tượng được đưa vào dự án nghiên cứu gọi là The English Longitudinal Study gồm những người từ 50 tuổi trở lên. Dự án do Steptoe dẫn đầu đã theo dõi hơn 18.000 đối tượng kể từ năm 2002, phỏng vấn lại họ mỗi năm về các yếu tố liên quan như nhân khẩu học hộ gia đình, sự tham gia xã hội, chức năng nhận thức và cân nặng. Dựa trên chỉ số BMI là một tỷ lệ tiêu chuẩn giữa chiều cao và cân nặng, các nhà nghiên cứu đã thiết lập tình trạng sa sút trí tuệ của bệnh nhân thông qua các biện pháp như chẩn đoán của bác sĩ hoặc xem xét các hồ sơ bệnh viện.
Để cô lập mối liên hệ giữa béo phì và sa sút trí tuệ, các nhà nghiên cứu đã kiểm soát các biến số gây nhiễu tiềm ẩn như tăng huyết áp, tiểu đường, hút thuốc và tình trạng mang gien APOE e4, một yếu tố nguy cơ di truyền của chứng sa sút trí tuệ. Đây là gien có tác động lớn nhất nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer giai đoạn muộn được gọi là apolipoprotein E (APOE). Nó được tìm thấy trên nhiễm sắc thể 19 và protein APOE đóng vai trò xử lý chất béo trong cơ thể, bao gồm cả cholesterol. Khoảng 25% dân số nói chung thừa hưởng một bản sao của APOE e4. Điều này làm tăng nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer trong đời của họ trung bình hơn 2 lần. Những người có APOE e4 cũng có xu hướng phát triển bệnh Alzheimer ở độ tuổi trẻ hơn.
- Xem thêm: Thừa cân nghĩa là cơ thể không khỏe mạnh
Những người phát triển chứng sa sút trí tuệ trung bình là 71,8 tuổi vào thời điểm đánh giá cơ bản của họ. Những người không bị sa sút trí tuệ có tuổi trung bình là 61,9 tuổi khi họ tham gia nghiên cứu.
Dựa trên nghiên cứu trước đó, các nhà nghiên cứu của UCL đã chỉ ra một số giải thích cho mối liên hệ giữa béo phì và sa sút trí tuệ. Một lý do có thể là chứng sa sút trí tuệ có liên quan trực tiếp đến các hormone có nguồn gốc từ tế bào mỡ. Ngoài ra, chất béo trong cơ thể có thể liên quan đến các con đường chuyển hóa và mạch máu liên quan đến sự tích tụ của protein amyloid hoặc tổn thương não, được biết là có liên quan đến chứng sa sút trí tuệ.
“Để tránh sa sút trí tuệ dựa trên kết quả lâm sàng thực tế, những người muốn bảo vệ sức khỏe não bộ của họ theo thời gian nên chú ý đến kích thước vòng eo của mình”, Weill Cornell’s Isaacson cho biết. Ông cảnh báo rằng điểm số chỉ số khối cơ thể đơn giản, kết hợp tỷ lệ chiều cao và cân nặng, không thể mô tả được bức tranh đầy đủ về cân nặng và béo phì.
“Kết hợp những phát hiện này với kinh nghiệm lâm sàng của tôi, tôi đã thấy tác động của mỡ nội tạng đối với chức năng ghi nhớ của não bộ ở phụ nữ, có khả năng là qua trung gian của các con đường trao đổi chất”.
Nhóm của Isaacson nhận thấy rằng sự thay đổi các hành vi lối sống của từng cá nhân cũng có thể giúp ngăn chặn sự suy giảm nhận thức. Từ 50 khuyến nghị khả thi, mỗi người tham gia được đưa ra 21 hành vi mà họ có thể cố gắng sử dụng như một rào cản chống lại chứng sa sút trí tuệ.
Kết quả cho thấy rằng các biện pháp can thiệp liên quan đến dinh dưỡng và hoạt động thể chất là hai mục tiêu quan trọng nhất trong danh sách cần quan tâm.
Thông tin chi tiết mới của UCL trong nghiên cứu này đã tạo tiếng vang thức tỉnh giúp các nhà lãnh đạo các quốc gia cần đấu tranh toàn cầu để chống lại chứng sa sút trí tuệ và ngăn chặn càng nhiều ca bệnh trong tương lai càng tốt.
Steptoe cho biết: “Bằng cách xác định các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ ảnh hưởng bởi các yếu tố lối sống, chúng tôi hy vọng rằng một phần đáng kể trong tương lai các trường hợp sa sút trí tuệ có thể được ngăn chặn thông qua các can thiệp sức khỏe cộng đồng”.
- Xem thêm: Vượt qua nỗi sợ béo phì
“Cả BMI và tình trạng vòng eo cần được theo dõi để tránh rối loạn điều hòa trao đổi chất”, theo Tiến sĩ Dorina Cadar, thành viên cấp cao tại Viện Dịch tễ học & Sức khỏe của UCL, cô khuyến khích phụ nữ lớn tuổi cần giảm cân đến mức tối ưu bằng cách tuân theo các nguyên tắc ăn uống lành mạnh như chế độ ăn Địa Trung Hải, giảm uống rượu và duy trì thói quen tập thể dục thường xuyên.
Các thực phẩm theo chế độ ăn Địa Trung Hải rất dễ tìm thấy trong các cửa hàng tạp hóa, chứa các chất dinh dưỡng được biết là giúp tăng cường tuổi thọ và nhiều lợi ích sức khỏe khác.
- Bông cải xanh là một trong những thực phẩm giàu chất dinh dưỡng nhất trong tự nhiên, chỉ với 30 calo mỗi 100gr. Điều đó có nghĩa là bạn nhận được rất nhiều chất xơ kiềm chế cơn đói và được bổ sung nhiều nhóm polyphenol – chất chống oxy hóa giải độc các hóa chất gây hại tế bào trong cơ thể – trong mỗi khẩu phần ăn.
- Nên sử dụng dầu ô liu thay vì bơ để chế biến các bữa ăn. Một nghiên cứu của Tây Ban Nha cho thấy chế độ ăn Địa Trung Hải bổ sung dầu ô liu nguyên chất làm giảm tỷ lệ các biến cố tim mạch lớn ở những bệnh nhân có tiền sử bệnh tim.
- Quinoa là loại ngũ cốc nguyên hạt phổ biến vì nó cũng chứa một lượng protein tốt để giúp xây dựng cơ bắp. Tuy nhiên, bao gồm bất kỳ loại ngũ cốc nguyên hạt nào trong chế độ ăn uống của bạn – từ lúa mạch đến gạo lứt – sẽ hỗ trợ giảm cân.
- Quả việt quất là một loại siêu thực phẩm vì chúng hỗ trợ chống ung thư và giảm cholesterol. Quả mâm xôi, dâu tây và dâu đen, đều chứa chất chống oxy hóa và dinh dưỡng thực vật, loại đông lạnh cũng tốt.
- Nghiên cứu cho thấy rằng ăn một ít rau má vài lần một tuần có thể ngăn ngừa bệnh tim và giảm cân.
- Cá hồi cũng là một nguồn cung cấp protein dồi dào. Nên ăn cá ít nhất 2 lần/ tuần. Cá hồi cung cấp một lượng axit béo omega-3 cao, giảm nguy cơ mắc bệnh tim. Axit béo omega-3 còn giúp giảm viêm và làm chậm tốc độ tích tụ mảng bám trong mạch máu.
- Ăn nhiều loại đậu, càng dễ giảm cân. Đậu đen, thận, trắng và đậu garbanzo (còn được gọi là đậu gà) rất tốt cho chất xơ và protein. Chúng giúp mau no và cung cấp nguyên liệu xây dựng cơ bắp tốt như các loại thịt.
- Ăn một bữa sáng giàu protein là cách tốt nhất để ngăn chặn cơn đói suốt cả ngày. Trứng chứa đầy choline, một chất dinh dưỡng giúp ngăn chặn chất béo hấp thụ trong gan. Choline cũng có thể giúp ngăn ngừa mất trí nhớ.
- Rau bina là một nguồn cung cấp sắt tuyệt vời, là thành phần quan trọng trong các tế bào hồng cầu, cung cấp năng lượng cho cơ bắp.
- Quả óc chó chứa nhiều tryptophan, một acid amin mà cơ thể cần để tạo ra serotonin hóa học giúp tạo cảm giác hưng phấn tuyệt vời. Một lợi ích khác là chúng được tiêu hóa chậm, góp phần ổn định tâm trạng chịu đựng căng thẳng và giảm thèm ăn.
- Măng tây là một trong những nguồn thực phẩm tốt nhất cung cấp folate, một loại vitamin B có thể giúp bạn thoát khỏi tình trạng sa sút tinh thần. “Folate rất quan trọng đối với sự tổng hợp các chất dẫn truyền thần kinh dopamine, serotonin và norepinephrine. Tất cả những điều này đều rất quan trọng đối với tâm trạng.
- Không bắt buộc phải bỏ uống rượu trong chế độ ăn kiêng này, nhưng nếu có uống nên uống rượu vang đỏ với lượng vừa phải có thể tốt cho sức khỏe. Điều độ có nghĩa là một ly cho phụ nữ và hai cho nam giới. Các nghiên cứu cho thấy rượu vang đỏ có thể giúp bảo vệ chống lại bệnh tim.
