Tỉnh Niigata cách Tokyo về phía Bắc khoảng gần ba trăm cây số, nổi tiếng là vựa gạo ngon nhất Nhật Bản, sản lượng cũng lớn nhất nước và nhiều món ngon được chế biến từ gạo, trong đó có rượu sake, bánh gạo senbei. Đây là tỉnh lớn nhất với dân số khoảng 800 ngàn người, quay mặt ra biển Nhật Bản, địa hình đa dạng với biển, núi, rừng, thời tiết có đủ bốn mùa nhưng mưa nhiều.
Niigata thu hút du khách bằng nhiều cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp như sông Shinano, ruộng bậc thang, bờ biển Sasagawa-nagare, hồ Hyo – nơi tụ họp của hàng ngàn con chim thiên nga cùng các lễ hội văn hóa (bắn pháo hoa, lễ hội tuyết, đấu bò, khinh khí cầu…). Vào mùa đông, có khi tuyết phủ dầy đến 2,5m, vì vậy vùng này có hơn 50 khu thể thao trượt tuyết, thu hút đông đảo du khách.
Thăm xứ sở của cá koi
Theo chân đoàn khảo sát của anh bạn kinh doanh cá cảnh đang tìm hiểu và nhập cá koi (cá chép Nhật) về Việt Nam, chúng tôi đến Ojiya – thủ phủ cá koi. Là một thành phố nhỏ thuộc tỉnh Niigata nhưng nơi đây nổi tiếng là vùng đất nhiều tuyết nhất Nhật Bản, thổ nhưỡng rất hợp để phát triển nghề nuôi cá koi. Đây là giống cá có nguồn gốc từ cá chép Trung Quốc, sau nhiều lai tạo có màu sắc rực rỡ, bắt mắt và trở thành giống cá riêng của Nhật Bản. Nghề nuôi cá ở đây có từ đầu thế kỷ XIX, hiện giờ là đầu mối cung cấp cá cho các nơi khác cũng như xuất khẩu và có hẳn công viên, bảo tàng chuyên về cá koi.
Những ai từng đọc truyện tranh chú mèo máy Doraemon chắc hẳn đã quen thuộc với hình ảnh cờ cá chép treo trước cửa nhà người Nhật trong ngày lễ Các bé trai 5-5 Âm lịch hằng năm. Ojiya chính là quê hương của loài cá chép và lễ hội cá chép ấy. Trong truyền thuyết cổ của Trung Hoa, cá chép là loài đã bơi ngược dòng nước chảy xiết của sông Hoàng Hà rồi hóa thành rồng. Còn với người Nhật, hình ảnh lá cờ cá chép bay phấp phới trong gió là biểu tượng của tinh thần mạnh mẽ và ý chí kiên cường trước mọi sóng gió trong cuộc sống. Cờ cá chép gắn vào sào tre đón gió trước nhà mang ý nghĩa cầu mong bé trai sẽ trở thành người có ý chí như cá chép, có sức mạnh chiến đấu và kiên cường trong mọi hoàn cảnh. Thông thường, mỗi nhà treo ba chú cá chép màu đen, đỏ và xanh dương trên một cây tre, tượng trưng cho cha, mẹ và đứa con. Người ta còn dùng cá chép nhiều màu sắc tượng trưng cho số người trong gia đình.
Không chỉ có lễ hội treo cờ cá chép đặc sắc, ở Ojiya còn có công viên chuyên về cá chép với 300 chú cá chép đủ màu sắc. Cá chép Nhật có tuổi thọ từ 20 đến 30 năm, là một trong những loài vật được người Nhật đặc biệt yêu thích. Người ta nói rằng nếu bị mổ sống hoặc thậm chí là bị nấu sống thì cá chép Nhật cũng chẳng bao giờ hoảng loạn, giãy giụa, mà cứ chịu đựng, chấp nhận ra đi với nhân cách cao đẹp, giống như tinh thần của các samurai. Cách hành xử này được coi là “nam tính” nên không khó để lý giải vì sao cá chép lại trở thành là một trong những biểu tượng quan trọng trong ngày riêng dành cho các bé trai.
Bước vào trang trại cá koi, mọi người trong đoàn chúng tôi đều đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác. Cá ở đây quá đẹp, bản thân tôi chưa bao giờ được ngắm những con cá koi đẹp đến như thế. Chủ trại ở đây giải thích rằng cá có màu sắc rực rỡ vậy là nhờ vào nguồn nước lạnh ở đây. Để hiểu rõ hơn về lịch sử cũng như kỹ thuật nuôi cá koi, chúng tôi được đưa đến bảo tàng cá koi ở trung tâm thành phố có tên là Nishikigoi No Sato. Bảo tàng không lớn, được chia làm hai khu vực. Khu trong nhà có một màn hình video chiếu hình ảnh, tư liệu về cá koi. Kế đó là một bể cá khoảng hơn trăm con màu sắc sặc sỡ. Chúng tôi có thể tự cho cá ăn và tha hồ ngắm chúng. Khu ngoài trời hấp dẫn hơn với bốn hồ cá lớn, thiết kế hài hòa với khu vườn đậm chất Nhật. Khá nhiều du khách, trong đó có nhiều gia đình có trẻ nhỏ đang ngồi trên những thảm cỏ ven hồ, cho cá ăn và tận hưởng khung cảnh thiên nhiên.
Sau khi tham quan các trang trại cá koi còn lại, chúng tôi được thưởng thức món mì soba cùng các món sushi nổi tiếng vùng này.
Vùng đất lịch sử thanh bình
Niigata vốn là một thành phố cảng lâu đời nên có nhiều điểm tham quan giàu giá trị lịch sử, điển hình là Bảo tàng Văn hóa phương Bắc chuyên trưng bày tư liệu khảo cổ, những tác phẩm thủ công mỹ nghệ như gốm sứ, các tác phẩm thư pháp, hội họa tại ngôi nhà của Ito Bunkichi – một phú ông thời Edo (1603-1868). Ngoài ra, du khách còn có thể tìm hiểu đời sống thời xưa của người Nhật trong không gian bếp rộng rãi, là nơi chế biến thức ăn cho gần 60 người trong gia đình Ito hay phòng lò sưởi với nền nhà và cột nhà đen bóng do bị ám khói lâu ngày hoặc phòng trà tiếp khách rộng khoảng 60m2.
Nhà cổ Sasagawa là khu dinh thự của nhà Sasagawa, người từng phục vụ cho vị trưởng hạt của phiên Murakami cũ trong thời Edo. Trưởng hạt có quyền hạn như quản lý an ninh, đồng thời thu các đặc sản trong vùng để hằng năm cống nạp lên lãnh chúa, truyền đạt những mệnh lệnh từ lãnh chúa cho dân chúng. Nhà cổ Sasagawa nằm trên một vùng đất rộng với diện tích 14.000m2, có cổng chính lợp mái tranh được xây dựng vào thời Tensho (1573-1591); khu nhà chính và nhà kho đã từng bị thiêu hủy trong trận hỏa hoạn năm 1819 nhưng sau đó đã được phục dựng lại; nhà vệ sinh và gian nhà phụ được xây dựng vào thời Meiji (1868-1912)… Khu đất và 11 kiến trúc bên trong đã được công nhận là tài sản văn hóa quan trọng của quốc gia.
Thần đạo và Phật giáo ảnh hưởng lớn đến đời sống tâm linh của người Nhật. Ở nơi đâu chúng tôi cũng dễ dàng bắt gặp các ngôi đền lớn nhỏ khác nhau và các ngôi chùa. Byodo-in Yakushi-do là một ngôi chùa nằm ở thị trấn Aga, thuộc quận Higashikanbara. Tương truyền, vào năm 995, Taira no Koremochi tình cờ nhặt được bức tượng vàng Yakushi Nyorai (Dược Sư Như Lai) trên sông, sau đó ông đã cho dựng nên ngôi điện này để cất giữ bức tượng. Điện Yakushi-do hiện tại là kiến trúc được phục dựng năm 1517, cũng là kiến trúc bằng gỗ cổ nhất của tỉnh Niigata, được công nhận là tài sản văn hóa quan trọng của quốc gia. Điện được xây theo kiểu nhà hình chữ nhật có mái hình chóp bốn cạnh với phần mái lợp tranh mà không hề sử dụng cây đinh nào. Cạnh khuôn viên ngôi điện có cây tùng lớn tên là Shogunsugi, là di sản thiên nhiên cấp quốc gia.
Chùa Kojun-ji nằm tại thành phố Aganoshi từng xuất hiện trong truyền thuyết hạt dẻ thần – một trong bảy điều kỳ bí ở Echigo. Tương truyền, ngài Shinran, người đã khai sinh ra phái Jodo-shinshu (Tịnh Độ Chân Tông) khi đến vùng đất này để truyền giáo đã được các tín đồ sùng bái dâng tặng một hạt dẻ nướng, nhưng ngài không ăn mà đem chôn trong vườn. Về sau, tại chỗ đó đã mọc lên một cây dẻ đều đặn ra hoa kết trái mỗi năm ba lần. Nền đất trong khuôn viên chùa và Phật đường hiện tại được mua lại từ dinh thự nhà Saito-ke, một gia đình tư sản của địa phương ngày xưa. Bên trong khuôn viên là khu vườn kiểu Nhật theo phong cách Chisen-kaiyu-shiki (kiểu vườn đi dạo có hồ nước) vô cùng đẹp mắt.
Tiếp đó, đoàn chúng tôi ghé suối nước nóng Senami Onsen, ở Murakami, nằm về phía Đông Bắc của Niigata. Thật tuyệt vời khi vừa ngâm mình trong dòng nước khoáng nóng, vừa thảnh thơi ngắm cảnh biển tuyệt đẹp. Bờ biển Sasagawa Nagare nằm ở khu vực này đã được công nhận là di sản thiên nhiên và danh thắng quốc gia. Nhiều vách đá hùng vĩ cùng những tảng đá hình dáng kỳ lạ nối đuôi nhau kéo dài hơn chục cây số. Ở đây có dịch vụ ngồi du thuyền ngắm cảnh, giúp du khách thưởng thức phong cảnh tuyệt đẹp từ phía biển. Gần đó có trạm dừng chân Sasagawa Nagare, bên trong là các cửa hàng lưu niệm đầy ắp đặc sản địa phương cũng như các nhà hàng đặc sản địa phương luôn nườm nượp du khách.
Hyo là hồ nhân tạo thuộc thành phố Agano của tỉnh Niigata có nhiệm vụ cung cấp nước cho sản xuất nông nghiệp. Hồ nước này nổi tiếng vì là bãi đáp của hàng ngàn con thiên nga trắng từ mùa thu đến mùa đông hằng năm, có khi người ta đếm được hơn 5.000 con. Năm 1954, nơi đây được công nhận là di sản thiên nhiên quốc gia. Nơi đây còn có rất nhiều loài hoa đẹp. Từ đầu tháng 4 có thể ngắm hoa chuông vàng, trong khoảng từ giữa tháng đến cuối tháng 4 là mùa hoa anh đào, tháng 6 là thời điểm nở hoa iris và hoa cẩm tú cầu, từ cuối tháng 7 đến cuối tháng 8 là lúc hoa sen lên ngôi. Mỗi mùa đều có những nét đẹp riêng của thiên nhiên nên du khách có thể thoải mái tận hưởng.
Với tôi, cơ hội được đến và tận hưởng chút khí lạnh chớm đông nơi quê hương của những chú cá chép Nhật kiên cường là một trải nghiệm thật khó quên.
