Sở dĩ người ta thích như vậy, vì không khí trên núi lúc nào cũng trong lành, phong cảnh diễm lệ và hơn cả là cảm giác được tiêu dao, tự tại, hòa mình vào đất trời-thiên nhiên. Một phần nữa là, tuy ở trên cao, song nguyên vật liệu rất phong phú; đa số là đá, gỗ của những cây cổ thụ, ngoài ra là các loại cỏ, dây leo giúp dựng nên nhiều ngôi nhà lớn nhỏ.
Lấy cảm hứng từ người xưa, hiện nay cũng có nhiều kiến trúc tân tiến được tạo lập trên núi, song không chỉ dựa vào mặt núi mà còn có một hoặc vô số phần nhà nhô hẳn ra ngoài vách đá-sườn dốc. Dùng các cột đứng để chống đỡ hoặc các xà ngang chịu tải trọng lớn cho công trình. Cùng đó là các vật liệu mới như kính, sắt, nhựa, chất liệu tổng hợp… mà thường trong suốt, nhẹ mỏng, linh hoạt, tăng cảm giác chông chênh, hùng vĩ hoặc ngụy trang một cách tài tình vào môi trường.
Trong khuôn khổ bài viết này, chúng tôi chỉ xin kể tới một số ngôi nhà vách đá, có thể nói đẹp nhất thế giới, cùng sự cheo leo là vẻ thanh bình, trang nhã đến lạ. Đầu tiên phải nói tới là ngôi nhà ẩn dật trên núi – Mountain Retreat tại huyện Nagano – Nhật Bản.
Tọa lạc trên một vách đá dưới chân dãy Yatsugatake của Nagano, ngôi nhà này với hình hộp giản dị, cứ như thể một cái hộp cơm trưa truyền thống Nhật Bản, đặt trên một đỉnh dốc, và nhìn xuống thung lũng lô xô. Kiến trúc sư của công trình là Kidosaki Architects Studio, đã thiết kế nó đúng theo ý nghĩa của một ngôi nhà treo, chống vào vách núi, nhờ một cái trụ bê tông đại, kết hợp với hai cọc chéo đỡ lấy phần mút chìa ra miệng vực.
Sau khi mất khá nhiều năm tìm kiếm, cuối cùng họ đã thấy địa điểm hiện nay, và cất lên ở đây một cư xá bằng gỗ, quây kính ba phía. Phần đế là hai tấm ván màu trắng, cộng với sự chênh vênh, cho cả người xem lẫn người ở cảm giác phiêu bồng như trên mây.
Gần giống trên, ngôi nhà Cliffhanger ở tỉnh Nova Scotia- Canada, cũng nằm bên một rìa đá ven Đại Tây Dương, và có hình hộp bằng gỗ khung sắt. Trong đó chỉ một phần được tiếp xúc với mặt đất, còn đa số thì lơ lửng, nhìn ra biển, và được nâng đỡ bởi những cọc thép xếp hình chữ X.
Do khí hậu ở đây lúc nóng lúc lạnh, vừa khô vừa ướt, nhiều gió nên những nhà thiết kế MacKay-Lyons Sweeptapple Architects Studio – đã đề xuất tạo ra một ngôi nhà linh hoạt, bằng vật liệu nhẹ, có khung thép, vách gỗ tuyết tùng – một loại gỗ chịu được nhiều điều kiện mưa nắng và rất thích hợp để làm nhà nghỉ cuối tuần ở biển.
Ngoài sự thoáng mát, thơm tho, Cliffhanger còn giúp chủ nhân, đặc biệt là du khách trải nghiệm được nhiều cảm xúc vui buồn, lo lắng, cô đơn, chóng mặt khi nhìn xuống. Thế nhưng, cuối tuần luôn đông khách.
Casa Mirador Tunguen tại thành phố Algarrobo – Chile cũng là một công trình vuông vức độc đáo. Song không chỉ có một phần chìa ra biển mà là nhiều phần rang rộng, cân xứng qua cột trụ. Được như thế, vì ngôi nhà nằm trên đỉnh một mỏm đá nhọn, hai phía kề biển. Hơn thế, nhà còn rộng tới 135m2, với nhiều ban công ngắm biển trời bao la. Chưa hết, bên trong, còn chia hai trần nối với nhau bởi một cầu thang cuốn, cho cảm giác hỳ hục leo núi hoặc sự tiện dụng đứng đâu ngắm đó.
Để tới Casa Mirador, người ta cũng phải qua một con dốc, nối đất bằng với ngôi nhà bên mép vực. Từ con dốc đến ngôi nhà đều bằng xi măng cốt thép, nhưng lại có họa tiết hình vân gỗ kẻ ngang rất tinh tế, vừa làm công trình rộng ra, hòa vào đường chân trời, vừa mang đến ấn tượng ở trong cây, cùng bạch phếch theo thời gian.
Tác giả của nó là kiến trúc sư Victor Gubbins, người muốn tạo nên một nhà nghỉ và liên hợp vươn dài cả về hai phía, giúp ngắm được biển lẫn rừng phía sau. Tuy nhiên, nó không hoa mỹ, mà khá mộc mạc với những cấu kiện hình vuông, tam giác như một khối đá chồng chất, riêng phần vân gỗ được lấy từ villa Savoye Paris (Pháp), giả lập cây cỏ cho sự ẩn mình vào thiên nhiên.
House on the Cliff của thành phố Alicante – Tây Ban Nha, lại có hình dạng của một chữ L lộn ngược, một mảnh lego gắn vào vách núi hay một tấm xốp bồng bềnh trên biển. Tất cả là do phần lớn ngôi nhà đều nhô ra biển, chỉ còn một chút trụ cột thanh mảnh neo trên sườn dốc.
Công trình ấn tượng này là tác phẩm của Fran Silvestre Arquitectos, và có hai tầng, diện tích lên tới 242m2, với đa số chỗ ở đều nằm trên không, còn tại mặt đất là một bể bơi và khu vườn bí mật. Tọa lạc trên một dốc cao nhìn xuống vùng biển Toix Mascarat – Địa Trung Hải, thực chất nó cũng có các hình vuông xen lẫn tam giác, và được đúc toàn bộ bằng bê tông, song trát vữa dày, đem lại vẻ đẹp hết sức thanh lịch.
Những góc cạnh của nó cộng với màu trắng tinh khiết của tường được xem là để hòa vào môi trường gai góc. Do có ban công, mà chính xác là cả tầng nhà “bay” trên biển ở độ cao 18m, nên ở đâu cũng thấy sóng vỗ. Thậm chí cầu thang còn được vắt vẻo bên sườn nhà, khi lên xuống ú tim như thể bước trên mây. Hình dạng của công trình cũng ngụ ý về một thế giới thu nhỏ, trong đó ngôi nhà là núi hay tảng băng lớn, còn bể bơi là biển hoặc vịnh êm ả, được núi che chở, đồng thời có một khu vườn xanh tươi bao quanh.
Nhà Holman, bang New South Wales – Australia, thoạt nhìn từ biển thì giống một cái đàn dương cầm, song kỳ thực là một thiếu nữ đang tắm, té nước, vì được lấy cảm hứng từ bức tranh Người đàn bà tắm của danh họa Picasso. Lấp ló bên bờ đá cao hơn 70m tại thị trấn Dover Heights, phía tây thành phố Sydney, đây là một ngôi nhà hai tầng của kiến trúc sư Durbach Black Jaggers, cao sáu mét và rộng đến 325m2. Tầng trệt được làm bằng đá tự nhiên, còn tầng hai bằng bê tông đúc, mà ở dưới đáy, thuộc phần nhô ra biển chống bốn cọc thép như bốn cái chân bàn.
Nói chung, ngôi nhà gồm một se ri phức tạp những không gian uốn lượn, lúc co lúc duỗi như thân thể, tay chân vặn vẹo của một người đang tắm. Phòng khách và phòng ăn được chìa ra biển, còn phía sau là phòng ngủ, nhà bếp – nhưng tất thảy đều được quây kính trong suốt để thưởng ngoạn cảnh biển, vườn tược và cả bể bơi bên dưới, cũng rất đặc sắc, hình chiếc vại, và tạo cho ta sự liên tưởng thú vị về một người đẹp đang ngồi tắm gội bên vại nước.
Nhà Seidler, bang New South Wales – Australia, cũng có những đường cong, nhưng không phải cong ở tường, mà ở phần mái vòm rất kiên cố màu trắng, che phủ cho những sàn đá alta quatzite, verde marina granite và Na Uy sang trọng.
Được xuyên thẳng vào một vách núi lởm chởm đá sa thạch, trên một hẻm sâu của sông Wingecarribee, cách thủ đô Canberra 90 phút đi xe, nhà Seidler, mang tên kiến trúc sư Harry Seidler, người làm ra nó, cũng là một công trình hai tầng, song được thể hiện hoa mỹ, như một tượng đài bằng đá và thép mềm mại, với sự phối hợp của rất nhiều khúc cong, nét thẳng, cùng những hàng cột chạy dài trong một khu rừng rộng tới 150 a, rộn ràng tiếng chim, wombat, kaola, kangaroo… Từ đây, tỏa ra nhiều đài quan sát, bọc lan can kính, cho phép nhìn xa và sâu xuống sông.
Casa X, còn gọi nhà chữ thập, lại là một công trình cách tân kỳ lạ, chỉ thấy ở vùng Cabrils, thành phố Barcelona – Tây Ban Nha. Do địa hình dốc, tại Cabrils đã có nhiều biệt thự nương theo đồi núi, nhưng không đâu đặc dị bằng Casa X – nhà bốn mặt, mà nhờ vậy nhìn được cả tứ phía. Hơn thế, công trình còn được xây bởi một kỹ thuật rất phổ thông song thú vị, thường được áp dụng để làm cầu cống, đường hầm, cho bê tông với mật độ lớn, dưới áp suất cao đóng thành những bức tường rắn chắc, cao sáu, bảy mét không cần khuôn.
- Xem thêm: Ngôi nhà ẩn dưới ngọn đồi xanh nhân tạo
Nhóm kỹ sư trẻ Cadaval & Sola-Mores là người thực hiện công trình này, với ý tưởng vừa tận dụng địa thế sẵn có, vừa cho một kiểu dáng tạo bạo, tiết kiệm. Vươn mình khỏi một đồi thông bên Địa Trung Hải, như đã nói nó có bốn phần, xếp dấu cộng, với những đường nét rất khỏe khoắn, hiện đại, và hấp dẫn bởi sự tối giản nhưng không đơn giản, vì được đầu tư trí tuệ rất cao, không chỉ cho nhiều cảnh sắc bất ngờ mà còn kín đáo – bí mật, có nhiều nắng chiếu.
Ở mỗi cánh của chữ X, đều có các gian phòng và gồm hai tầng quan sát. Chưa hết, để đi vào nhà, bình thường phải có cổng ở tầng một, song ở đây, cửa lại nằm tại tầng hai, và trên trần thượng đi xuống.
Nestinbox, tuy bé nhỏ, song hứa hẹn là một loại nhà rất thông dụng ở khắp nơi trên những vách đá của thế giới. Ngôi nhà này lần đầu tiên đã xuất hiện tại Thụy Điển, do công ty Manofactory thực hiện, và dựa trên những tổ chim yến bám trên đá. Nó chỉ rộng khoảng 50m2, hai, ba tầng song rất ấm cúng, với nhiều không gian nhỏ, và còn dễ dàng tháo ra lắp vào bất kỳ.
Tựu chung, nhà được làm bằng thép đóng khung, ốp gỗ, bên trong đặt một thang cuốn nối các tầng. Do treo trên vách đá, như một bức tranh trên tường, nên mọi việc đi lại từ ngoài vào đều bằng một số cầu thang đi bộ từ đỉnh đồi, đỉnh núi ròng xuống. Mỗi ngôi nhà đều ở phía trước dãy cầu thang, nên một lúc có thể xây dựng nhiều công trình trên cao cùng chung lối đi.
Cliffhouse Modscape là một ngôi nhà nữa ở Australia, và cheo leo trên mặt một vách đá dựng đứng ở bang Victoria. Lấy cảm hứng từ những con hàu bám vào mũi tàu, Modscape Concept, một nhóm kiến trúc sư địa phương, đã dựng lên công trình này theo kiểu mô đun, nhằm khuyến khích người dân sống ở những vùng bờ biển, đồi núi khắc nghiệt của Australia.
Giống như Nestinbox, nó cũng từ trên đi xuống, nhưng quy mô, hiện đại hơn khi được làm bằng thép và kính, với năm tầng: tầng thượng để xe hơi, các tầng dưới sinh hoạt. Tất cả được đặt trong một kiến trúc như một chiếc bình thủy tinh chữ V, có bốn mặt đều nhìn ra biển. Có thể nói nhà hoàn toàn nằm trên biển, và như một mũi tên lao xuống từ độ cao cả trăm mét. Vừa nhìn đã thấy mạo hiểm nên những ai can đảm mới có thể cư trú lâu dài.
Ngoài ra, còn có hàng trăm ngôi nhà vách đá kỳ diệu khác trên khắp hành tinh, hoặc đã xuất hiện khá lâu, hoặc chỉ mới ra mắt, thậm chí đang trong quá trình thi công. Ví dụ như: Shadowcliff, Wisconsin (Mỹ), Tula House, Strathcona (Canada), Casa del Ancantilado, Salobrena (Tây Ban Nha), Casa 11, Mujeres (Chile), Svartviksvagen 41 A Trosa (Thụy Điển), Preikestolen Hotel, Lysefjord (Na Uy), Pole House, Victoria (Australia), Casa Brutale, Beirut (Lebanon), Villa Amanzi, Phuket (Thailand)…
Dù cũ hay mới, chúng vẫn luôn cho ta tình yêu, niềm tin vào thiên nhiên hùng vĩ, để sống tốt, hòa mình vào môi trường xung quanh mặc nắng mưa, gió bão, nhất là trong điều kiện đất đai ngày càng chật hẹp và kỹ thuật, công nghệ cũng dần tiến bộ, đưa con người vươn xa hơn, cất mình lên mọi không gian.
