Các nhà kinh tế cảnh báo rằng chúng ta đang trên bờ vực của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư, một sự gián đoạn chưa từng có tại nơi làm việc được hỗ trợ bởi robot và trí tuệ nhân tạo. Máy móc thông minh không chỉ thay thế con người trong các công việc sản xuất cổ cồn mà còn có thể chờ bàn, giao gói hàng và phân tích các tài liệu pháp lý.
Công ty tư vấn toàn cầu McKinsey & Company phát hiện ra rằng 51% các hoạt động công việc ở Hoa Kỳ là “dễ bị tự động hóa nhất”, cụ thể là các công việc có tính chất vật lý và được thực hiện trong một môi trường có cấu trúc cao và dễ dự đoán. (Các trung tâm logistics của Amazon, có ai không?) McKinsey dự đoán rằng “một nửa số hoạt động công việc ngày nay có thể được tự động hóa vào năm 2055.”
Nỗi sợ hãi về việc robot chiếm công việc của chúng ta là có thật, nhưng nỗi lo về cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư còn vượt xa tình trạng thất nghiệp tràn lan. Hoa Kỳ và các chính phủ khác chủ yếu dựa vào thuế thu nhập và tiền lương để tài trợ cho các chương trình liên bang phổ biến như An sinh xã hội và Medicare, đồng thời chi trả cho quốc phòng, giáo dục và hơn thế nữa.
Trên thực tế, 86 phần trăm tổng doanh thu từ thuế liên bang ở Mỹ đến từ thuế thu nhập và thuế trả lương. Vì vậy, nếu ngày càng có nhiều con người bị robot làm cho mất việc làm, không chỉ con người mất việc làm mà chính phủ cũng mất số tiền thuế mà chính phủ sử dụng để chi trả trợ cấp thực phẩm, đào tạo lại việc làm và các chương trình khác phục vụ những người thất nghiệp.
Chúng tôi đã nói với mọi người rằng sự nổi lên của robot đã đến gần và phải tìm ra các giải pháp để ngăn chặn một cuộc khủng hoảng nhân đạo có khả năng xảy ra nghiêm trọng. Một số người cho rằng một cách để làm chậm sự lan rộng của tự động hóa và giữ cho tiền thuế chảy vào chính phủ là đánh thuế vào robot.
Không ai khác ngoài Bill Gates, tỷ phú sáng lập Microsoft và là người lạc quan về công nghệ, đã đánh thuế robot trong một cuộc phỏng vấn năm 2017 với Quartz.
Gates nói: “Ngay bây giờ, người lao động làm công việc trị giá 50.000 đô la trong một nhà máy, thu nhập đó bị đánh thuế và bạn nhận được thuế thu nhập, thuế an sinh xã hội, tất cả những thứ đó. “Nếu một robot đến làm điều tương tự, bạn sẽ nghĩ rằng chúng tôi sẽ đánh thuế robot ở mức tương tự.”
Mặc dù rất khó để quyết định chính xác loại máy nào sẽ bị đánh thuế – một máy ATM bị đánh thuế có giống như một con robot lắp ráp Teslas? – có những cách khác để tự động hóa thuế. Ví dụ, ở Hàn Quốc, quốc gia dẫn đầu thế giới về số lượng công nhân robot (710 robot công nghiệp trên 10.000 công nhân vào năm 2017 so với mức trung bình toàn cầu là 85), chính phủ đã loại bỏ việc khấu trừ thuế đối với các khoản đầu tư vốn vào tự động hóa.
Trường hợp chống lại ‘thuế robot’
Nếu chính phủ Hoa Kỳ làm điều tương tự và loại bỏ giảm thuế cho các khoản đầu tư vào tự động hóa như ” khấu hao tiền thưởng ” được bao gồm trong dự luật thuế năm 2017, liệu điều đó có tiết kiệm được việc làm cho con người và bảo vệ doanh thu thuế?
Robert Atkinson nói hoàn toàn không. Atkinson là người sáng lập và chủ tịch của Quỹ Đổi mới và Công nghệ Thông tin, một tổ chức tư vấn về chính sách công nghệ của Washington DC. Ông nói rằng bất kỳ loại “thuế robot” nào, cho dù là thuế trực tiếp đối với công nhân robot hay cắt giảm các ưu đãi thuế nhằm thúc đẩy đầu tư vốn, sẽ gây tổn hại cho tất cả người Mỹ bằng cách làm chậm năng suất và làm tê liệt tăng trưởng kinh tế.
Atkinson nói rằng các lập luận về thuế robot là thiếu sót sâu sắc và dựa trên sự sợ hãi về công nghệ “trên trời rơi xuống” hơn là dữ liệu kinh tế vững chắc. Ông đưa ra ví dụ về một cửa hàng McDonald’s nơi một nửa trong số 20 công nhân của nhà hàng dần dần được thay thế bằng bếp chiên tự động và các ki-ốt gọi món tương tác.
Atkinson nói: “Những gì các nhà công nghệ nhìn thấy là McDonald đã từ 20 công nhân xuống chỉ còn 10 người. “Nhưng họ không thực hiện bước tiếp theo. Không công ty nào tự động hóa trừ khi họ có thể tiết kiệm tiền.”
Atkinson cho biết, tự động hóa làm tăng năng suất, vì vậy có thể một chiếc Big Mac 3,99 đô la hiện có giá 3,49 đô la. Những khoản tiết kiệm chi phí đó cộng lại trên toàn nền kinh tế, có nghĩa là người tiêu dùng có nhiều tiền hơn để chi tiêu, không chỉ ở McDonald’s, mà còn ở các bộ phim, cửa hàng tạp hóa và phòng khám nha sĩ. Atkinson nói rằng “những hiệu quả kinh tế thứ cấp” của tự động hóa là những gì sẽ đảm bảo rằng những người lao động bị di dời sẽ tìm được việc làm mới.
Atkinson và những người chỉ trích khác về thuế robot cho rằng năng suất là động cơ của một nền kinh tế phát triển và mạnh mẽ, và đầu tư vào tự động hóa là đầu tư vào năng suất kinh tế mang lại lợi ích cho tất cả mọi người. Một số mức năng suất và tăng trưởng kinh tế cao nhất đã xảy ra trong thời kỳ thị trường lao động có “sự xáo trộn” cao, khi mọi người rời bỏ công việc cũ để chuyển sang công việc mới, theo sự lựa chọn hoặc cách khác.
Quỹ Đổi mới và Công nghệ Thông tin đã thực hiện một nghiên cứu về thị trường lao động Hoa Kỳ từ năm 1850 đến năm 2015 và phát hiện ra rằng tình trạng rối loạn hiện đang ở mức thấp nhất mọi thời đại, một phần nhỏ so với những năm 1950 và 1960, chẳng hạn khi tỷ lệ bất ổn cao đi đôi với tỷ lệ thất nghiệp nói chung thấp đã tạo ra mức tăng thu nhập thực tế là 35 phần trăm mỗi thập kỷ.
Các nhà vô địch ủng hộ công nghệ như Atkinson tin rằng điều thông minh nhất để làm cho nền kinh tế sẽ ngược lại với thuế robot. Hoa Kỳ không những không nên bãi bỏ việc khấu hao tiền thưởng, mà còn phải khôi phục lại Tín dụng Thuế Đầu tư của liên bang, một khoản giảm thuế thậm chí còn hào phóng hơn đối với các khoản chi đầu tư như máy móc và thiết bị.
Atkinson nói: “Mọi người đang hoảng loạn về kỹ thuật”, và sau đó một người như Bill Gates đưa ra nhận xét và mọi người nói, “Tốt hơn là chúng ta nên làm điều gì đó. Nhưng chúng ta có thể làm gì? Chúng ta có thể làm chậm lại, điều đó có vẻ như một việc hợp lý và có trách nhiệm và quan tâm đến việc làm.”
Atkinson nhấn mạnh rằng có rất nhiều cách để giúp những người lao động bị thay thế mà không ảnh hưởng đến sự đổi mới. Tổ chức của ông ủng hộ các giải pháp chính sách bao gồm tăng thuế suất thất nghiệp. Nó vẫn là một loại thuế đối với các doanh nghiệp, nhưng không phải là một loại thuế cản trở đầu tư vào năng suất. Nó cũng muốn thấy các khoản tài trợ của Pell và các khoản vay giáo dục liên bang khác được mở rộng cho các trường đào tạo nghề và kỹ thuật ngắn hạn để cung cấp cho người lao động trẻ và lớn tuổi các kỹ năng cụ thể để phát triển mạnh trong thị trường lao động đang thay đổi.
Ngay cả tại các công ty như Amazon, nơi tự động hóa là vua, tỷ lệ mất việc do robot thực sự rất chậm so với tỷ lệ tạo việc làm nói chung.
