Nếu lạm phát và rủi ro tỷ giá được Chính phủ kiểm soát tốt thì mức tăng của lợi suất trái phiếu chính phủ (TPCP) từ nay tới cuối năm sẽ được giới hạn ở mức dưới 50 điểm.
Kho bạc Nhà nước (KBNN) vừa có báo cáo về kết quả huy động vốn cho ngân sách nhà nước (NSNN) và cho đầu tư phát triển. Theo đó, trong tám tháng qua, đơn vị này đã huy động được 43,87% kế hoạch Bộ Tài chính giao, tương đương 121.061 tỉ đồng và đạt trên 61% so với cùng kỳ năm 2017.
KBNN cho biết, riêng trong tháng 8-2018, đơn vị đã tổ chức năm phiên đấu thầu TPCP. Tổng khối lượng huy động được là 16.060 tỉ đồng, trong đó: Bảo hiểm Xã hội mua TPCP theo phương thức đấu thầu là 15.100 tỉ đồng. Toàn bộ khối lượng TPCP phát hành đều có kỳ hạn từ năm năm trở lên; kỳ hạn phát hành bình quân năm 2018 là 12,97 năm (tăng 0,23 năm so với kỳ hạn bình quân năm 2017).
Về diễn biến lợi suất TPCP, theo Công ty Chứng khoán Bảo Việt, lợi suất đang cho xu hướng bật tăng, đặc biệt ở các kỳ hạn ngắn. Sau khi lập đáy trong quý I-2018 với mức 3% cho kỳ hạn năm năm; 4% cho kỳ hạn 10 năm; 5,4% cho kỳ hạn 30 năm, lợi suất TPCP đã và đang có xu hướng bật tăng mạnh kể từ đầu tháng 7 đến nay. Cụ thể, lợi suất TPCP trên thị trường thứ cấp kỳ hạn năm năm ngày 24-8-2018 đã đạt mức 4,65%/năm; kỳ hạn 10 năm đạt mức 5,2%/năm – tức tăng 100-120 điểm cơ bản so với mức đáy.
Đáng chú ý, lợi suất các kỳ hạn ngắn như năm năm (tăng 1,65%) có xu hướng tăng mạnh hơn so với các kỳ hạn dài 10 năm (tăng 1,1%). Mặc dù mức chênh lệch lợi suất giữa kỳ hạn năm năm và 10 năm vẫn đang ở mức an toàn, tuy nhiên xu hướng giảm mạnh của mức chênh lệch này rất cần được nhà đầu tư lưu ý trong thời gian tới. Nếu lợi suất các kỳ hạn ngắn tiếp tục tăng nhanh hơn kỳ hạn dài, đường cong lợi suất sẽ ngày càng phẳng (Flattening Yield Curve), là tín hiệu sớm cảnh báo về rủi ro giảm tốc cho nền kinh tế.
Ở một góc độ khác, vốn đầu tư từ NSNN trong tám tháng đầu năm 2018 đạt 176.836 tỉ đồng, tăng hơn 10% so với cùng kỳ nhưng mới bằng 44,2% kế hoạch Quốc hội giao và đạt 45,57% so với kế hoạch của Thủ tướng. Theo thông lệ, giải ngân vốn đầu tư công sẽ có xu hướng tăng tốc trong thời điểm cuối năm. Nếu đầu tư công tăng tốc mạnh trong các tháng tới, KBNN sẽ chịu sức ép phát hành TPCP nhiều hơn, qua đó lợi suất có thể tiếp tục tăng nhẹ trong các tháng cuối năm, đặc biệt khi KBNN tính đến nay mới chỉ hoàn thành 50% kế hoạch phát hành cho cả năm dù đã qua tám tháng.
Ngoài ra, cũng theo , khi so sánh tương quan với các nước trong khu vực thì lợi suất TPCP kỳ hạn 10 năm của Việt Nam hiện đang thấp hơn Indonesia, Philippines trong khi cao hơn so với Thái Lan và Malaysia. Có những thời điểm vào đầu năm 2018, lợi suất trái phiếu 10 năm của Việt Nam thậm chí còn thấp hơn lợi suất trái phiếu 10 năm của Malaysia, dù trình độ phát triển kinh tế của nước này hơn hẳn Việt Nam.
- Xem thêm: Chính sách tiền tệ trông theo lạm phát
Tuy vậy gần đây, lợi suất trái phiếu của Việt Nam đã tăng trở lại. Đây là diễn biến hợp lý nếu xét đến trình độ phát triển kinh tế cũng như bối cảnh lạm phát, rủi ro tỷ giá của các nước. Lạm phát hiện nay so cùng thời điểm năm trước của Việt Nam cao hơn các nước trên, nhưng mức mất giá của VND (-2,5%) đều thấp hơn hẳn so với bath Thái Lan (-3%), rupee của Indonesia (-8%) và peso của Philippines (-7,3%).
Về dự báo chung, cung TPCP trong hai quý cuối năm sẽ tăng so với hai quý đầu năm trong khi nguồn cầu từ các ngân hàng thương mại có thể bị ảnh hưởng do thanh khoản không còn dư thừa và chính sách thắt chặt tiền tệ của Ngân hàng Nhà nước. Hiện ngân hàng thương mại vẫn là nhà đầu tư chủ lực trên thị trường TPCP nên sự suy giảm sức cầu của khối nhà đầu tư này sẽ khiến cho khả năng hấp thụ TPCP trên thị trường sơ cấp suy giảm.
Mặt khác, hiện vẫn còn sự chênh lệch khá lớn giữa lợi suất trái phiếu trên thị trường sơ cấp và thứ cấp. Điều này khiến cho nhà đầu tư ưa thích mua trái phiếu trên thị trường thứ cấp vì cơ hội kiếm lời cao hơn so với mua trên thị trường sơ cấp. Trên cơ sở đó, nhiều khả năng lợi suất TPCP trên thị trường sơ cấp sẽ tiếp tục tăng nhẹ. Tuy nhiên, nếu lạm phát và rủi ro tỷ giá được Chính phủ kiểm soát tốt thì mức tăng của lợi suất TPCP từ giờ tới cuối năm sẽ được giới hạn ở mức dưới 50 điểm.
