Chúng ta đang nói đến người Tây Ban Nha nào?
Luôn có sự chào đón nồng nhiệt dành cho những vị khách đến thăm nhà của Rocío Cano và Pablo Jurado, không chỉ từ chính cặp đôi mà còn từ 3 chú chó của họ luôn chào đón bạn ở cửa với tình cảm vô bờ bến. Và khi vào bên trong, một bộ 3 con mèo mang đến một sự chào đón khá dè dặt hơn. Được giải cứu và nhận nuôi, gia đình gồm 6 con mèo và chó là những con vật duy nhất từng vượt qua ngưỡng cửa của căn hộ này ở Madrid.
Rocío và Pablo là những người ăn chay trường hay thuần chay (vegan), cũng như con gái của họ là Antía, 7 tuổi và Navia, 4 tuổi. Giống như ngày càng nhiều trẻ em, các cô gái chưa bao giờ thử ăn thịt, trứng hoặc sữa. Cano giải thích rằng họ đã quyết định tìm kiếm một bác sĩ nhi khoa thân thiện với người ăn chay trường cho con gái của họ, hiện đã tự đưa thức ăn đến trường.
Cano nói: “Thiếu thông tin và sự kỳ thị. Và những lời chỉ trích thường trái ngược nhau. Họ nói rằng chúng tôi chỉ ăn rau diếp và ăn chay rất tốn kém. Nó không đắt hơn cũng không phức tạp hơn. Đó là về sự linh hoạt trong nhà bếp và nấu một món gì đó khác ngoài món hầm đậu xanh”. Mặc dù là một xu hướng gần đây, nhưng thói quen ăn ít thịt (flexitarian) – hoặc hoàn toàn không ăn thịt (vegan) – đang gia tăng ở Tây Ban Nha.
Bạn có thể thấy bằng chứng về những người ăn chay ở khắp mọi nơi: trong nhà hàng, cửa hàng, trên TV và tạp chí, cũng như trên Instagram – nơi có rất nhiều hình ảnh về cái gọi là “siêu thực phẩm”. Sức khỏe, tính bền vững và tôn trọng các sinh vật sống là ba trụ cột chính trong lập luận để giảm hoặc loại bỏ các sản phẩm động vật khỏi chế độ ăn uống của chúng ta. Vì ngày càng có nhiều người không chỉ chuyển sang ăn chay mà còn tích cực thúc đẩy ăn chay như một lối sống, ngành công nghiệp thực phẩm đang lưu ý.
Ở Tây Ban Nha, hiện có hàng triệu người theo các chế độ ăn chay khác nhau gọi là: flexitarian, vegetarian và vegan. Flexitarian là người theo chế độ ăn kiêng linh hoạt, không phải kiêng hoàn toàn thịt mà vẫn có thể tận dụng được các lợi ích khi áp dụng chế độ ăn chay thông thường – nói cách khác đây là chế độ ăn ưu tiên việc tiêu thụ các thực phẩm từ thực vật nhưng vẫn cho phép dùng các loại thực phẩm từ động vật ở mức độ vừa phải.
“Vegetarian” là người ăn chay theo hướng không ăn thịt, nhưng vẫn dùng các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật như sữa bò, yogurt, phô mai, mật ong, trứng, dầu ăn từ mỡ động vật… Những người theo chế độ ăn “vegan” ngoài không ăn thịt, họ cũng không tiêu thụ các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật. Chế độ ăn của họ sẽ bao gồm rau, củ, trái cây, các loại hạt, dầu ôliu, sữa hạt… Các loại thức ăn tưởng chừng “không liên quan” như pudding, thạch rau câu (có nguyên liệu là gelatin), bánh bông lan (có nguyên liệu là trứng) cũng sẽ không nằm trong khẩu phần ăn của họ.
Hay nói cách khác, “flexitarian” là người hạn chế ăn thịt, “vegetarian” là người không ăn thịt, còn “vegan” là người ăn thuần chay hay ăn chay trường. Công ty tư vấn Lantern đã thực hiện một cuộc khảo sát với 2.000 người ở Tây Ban Nha vào năm 2017 và phát hiện ra rằng 6,3% tự coi mình là người ăn chay “linh hoạt” (flexitarian) – có nghĩa là họ thường tránh ăn thịt nhưng không hoàn toàn quay lưng lại với nó. Những người ăn “bán chay” (vegetarian) vẫn dùng sữa, trứng và mật ong, chiếm 1,3%.
Và, 0,2% là người ăn chay trường hoặc thuần chay (vegan) tránh bất kỳ sản phẩm nào có thể liên quan đến việc giết mổ động vật – đặc biệt bao gồm cả việc không sử dụng quần áo và mỹ phẩm có nguồn gốc từ động vật! Tổng cộng, 7,8% người Tây Ban Nha trên 18 tuổi – hoặc hơn 3,6 triệu người – đang thúc đẩy một thị trường “ăn chay các kiểu” được dự đoán trị giá 4,4 tỷ euro trên toàn cầu vào năm 2020.
2/3 là nữ và 51,2% sống ở các thành phố có dân số vượt quá 100.000 người trong khi hầu hết nằm trong độ tuổi từ 20 đến 35. Viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Mỹ xác nhận niềm tin rằng chế độ ăn bán chay hoặc thuần chay, nếu cân bằng, là lành mạnh cho mọi lứa tuổi và phù hợp trong thời kỳ mang thai và cho con bú. Nó thậm chí còn hoàn toàn phù hợp cho các vận động viên.
Viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Mỹ là tổ chức chuyên gia dinh dưỡng và thực phẩm lớn nhất của Mỹ, và đại diện cho hơn 100.000 học viên có uy tín – chuyên gia dinh dưỡng, kỹ thuật viên dinh dưỡng, đã đăng ký và các chuyên gia dinh dưỡng khác có bằng đại học và nâng cao về dinh dưỡng. 3 lý do chính để từ bỏ các sản phẩm động vật là sức khỏe, môi trường và tôn trọng các sinh vật sống.
Theo báo cáo của Lantern, 17% những người đã loại bỏ thịt khỏi chế độ ăn uống của họ thuộc nhóm vì sức khỏe, 21% vì môi trường và 57% đã làm như vậy vì sự đồng cảm của họ đối với động vật. Đối với hầu hết những người ăn chay trường, sự lựa chọn của họ mang tính xã hội và chính trị. Thông thường, nó được tán thành bởi những người người có liên hệ với các phong trào nữ quyền và phản đối chiến tranh. Nhưng không phải là tất cả về sống sạch.
Trong số các nhà hoạt động, có rất nhiều người say mê đồ ăn vặt và không có vấn đề gì khi xác định mình là người ăn chay trường béo. Cano cười: “Chúng tôi biết nhiều người dựa vào chế độ ăn kiêng của họ là đồ chiên. Mặc dù nó có thể không chứa các sản phẩm động vật, nhưng đồ ăn chay có thể được chế biến hoặc đóng gói với các chất phụ gia không hơn không kém”.
Mối quan tâm về sức khỏe
Vào năm 2015, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) gây xôn xao khi công bố một báo cáo chỉ ra mối liên hệ giữa thịt đỏ và ung thư, bệnh tim và tiểu đường. Vào cuối năm 2017, Cơ quan Dược phẩm Châu Âu (EMA) đặt trụ sở chính tại Amsterdam (Hà Lan) đưa Tây Ban Nha lên đầu danh sách các quốc gia mua thuốc kháng sinh cho vật nuôi – năm 2018, nước này đã tụt xuống vị trí thứ hai.
Sử dụng quá nhiều thuốc kháng sinh có nguy cơ làm tăng sự phát triển của vi khuẩn có khả năng kháng thuốc. Nhưng Javier López, chủ tịch Hiệp hội Provacuno (Tổ chức Liên hiệp Nông nghiệp thực phẩm ngành công nghiệp thịt bò Tây Ban Nha), nói rằng ngày nay có rất nhiều huyền thoại xung quanh việc sản xuất thịt. Ông nói: “Một con vật chỉ được dùng kháng sinh khi nó bị bệnh.
Và nếu một nhà sản xuất bị phát hiện có quá nhiều thuốc kháng sinh trong động vật của mình thì sẽ có các hình phạt như phạt tiền và bỏ tù. Trong mọi trường hợp, chúng tôi đang thúc đẩy sự đa dạng trong thực phẩm của mình và tránh những điều quá khích”. Ưu điểm của sự điều độ là điều khó có thể tranh cãi và một số lượng lớn các chuyên gia dinh dưỡng ủng hộ, mặc dù một số người khác như David Mariscal ở Clínica Mariscal, một phòng khám chuyên về nội tiết ở Madrid, tuyên bố: “Protein động vật dễ tiêu hóa hơn và cung cấp cho chúng ta các amino acid”.
Trong khi đó, Salvador Zamora, giáo sư Đại học Murcia, giải thích rằng “sẽ dễ dàng hơn để có một chế độ ăn uống cân bằng nếu bạn tiêu thụ một lượng thịt hạn chế mỗi tuần – 2 hoặc 3 suất – mặc dù sự thật là ngày nay chúng ta ăn nhiều thịt hơn trước đây và có quá nhiều protein là xấu”. Nhưng theo Viện Dinh dưỡng và Ăn kiêng Mỹ, con đường ăn bán chay hoặc thuần chay thực sự có thể giúp ngăn ngừa một số bệnh, chẳng hạn như bệnh tiểu đường type 2.
Sự thành công của những chế độ ăn kiêng này phụ thuộc vào việc lập kế hoạch đầy đủ, sử dụng ngũ cốc, rau và trái cây theo cơ sở kim tự tháp, đồng thời tăng cường các hoạt động và tiêu thụ chất béo lành mạnh. Mặc dù vậy, chế độ ăn thuần chay gần như chắc chắn sẽ thiếu B12 – chất này có trong hầu hết các sản phẩm động vật và có thể được dùng dưới dạng bổ sung.
Zamora nói: “Cùng với B9 và axit folic, B12 là một trong hai loại vitamin cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào và thiếu nó có thể gây ra bệnh thiếu máu hồng cầu khổng lồ, đây là một tình trạng nghiêm trọng”. Nhưng chuyên gia dinh dưỡng Aitor Sánchez nói rằng “theo một chế độ ăn thuần chay hoàn toàn tương thích với việc theo một chế độ ăn lành mạnh; chúng ta chỉ cần đảm bảo rằng chúng ta kết hợp tất cả các chất dinh dưỡng cần thiết từ thực phẩm có nguồn gốc thực vật”.
Nhiều lợn hơn người
Từ vài năm nay, những người sống ở một số vùng nhất định của vùng Aragón thuộc Tây Ban Nha đã buộc phải đóng cửa sổ. Không khí nồng nặc mùi hăng hắc bám vào quần áo phơi khô xâm nhập vào nhà khiến việc sử dụng điều hòa không khí trở nên khó khăn hơn. Rosa Díez Tagarro, sống ở Loporzano, cách Huesca 10 km, cho biết: “Nó khiến bạn nôn nao và khiến bạn đau đầu. Mùi hôi phát ra từ các trang trại công nghiệp mọc lên như nấm trên địa bàn trong thời gian qua”. Tại tỉnh Huesca, có 3,8 triệu con lợn so với chỉ 2,6 triệu con của toàn Andalusia. Từ năm 2012 đến năm 2017, đàn lợn Aragónese tăng 6.000 con mỗi tuần. Mặc dù chính quyền địa phương không có số liệu chính thức, nhưng chỉ riêng Loporzano đã có hai trang trại chăn nuôi lợn công nghiệp, 40.000 con gà đẻ và 50.000 con gà. Vào năm 2015, người dân địa phương từ Loporzano quyết định tung ra nền tảng “Loporzano KHÔNG CẦN Canh tác Công nghiệp”.
Nền tảng tăng cường hoạt động vào năm 2017 như một tổ chức bảo trợ cho các phong trào ở các khu vực khác – chẳng hạn như Aragón, Castilla-La Mancha, Castilla y León, Andalusia, Murcia, Valencia, Galicia và Catalonia. Và trong một số trường hợp nhất định đã thành công trong việc đóng băng các dự án canh tác vĩ mô, vốn thực tế không cần nhân lực.
Các trang trại công nghiệp mọc lên khắp các vùng đất hoang hóa, mặc dù thực tế là tiêu thụ thịt đang giảm – vào năm 2017, người Tây Ban Nha tiêu thụ 47,6 kg thịt/người, ít hơn 5% so với năm 2016. “Nhưng nó đang tăng lên ở những nơi như Trung Quốc” – Luis Ferreirím, phát ngôn viên của Greenpeace Tây Ban Nha, cho biết rất nhiều trong số đó được xuất khẩu.
- Xem thêm: Rối rắm lựa chọn giữa ăn chay và ăn mặn
Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) ước tính rằng vật nuôi, đặc biệt là gia súc, là nguyên nhân tạo ra 14,5% khí nhà kính, một con số bao gồm các nguồn gián tiếp như vận chuyển động vật. Không có gì ngạc nhiên khi tổ chức Hòa bình xanh đang kêu gọi giảm 50% lượng tiêu thụ thịt và sữa vào năm 2050. “Tiêu thụ quá mức và sản xuất công nghiệp là thủ phạm chính của biến đổi khí hậu, mất đa dạng sinh học, phá rừng, ô nhiễm và khan hiếm nước cũng như chịu trách nhiệm về mở rộng nông nghiệp, ngược đãi động vật và gia tăng rủi ro sức khỏe” – theo một báo cáo của Tổ chức Hòa bình xanh công bố năm 2019 với tựa đề “Dấu ấn thịt không bền vững ở Tây Ban Nha”.
Ferreirím nói: “Không thể tưởng tượng được một thế giới hoàn toàn thuần chay hay ăn chay. Nhưng nếu có thể giảm tiêu thụ các sản phẩm động vật, chúng ta sẽ có được hai phần ba lợi ích của một kịch bản mà tất cả chúng ta đều ăn chay trường hoặc ăn chay”. Nghiên cứu quy mô nhất được thực hiện về tác động của chăn nuôi gia súc, được xuất bản vào tháng 5-2019 bởi tạp chí Science, cho thấy rằng 83% diện tích đất trồng trọt trên thế giới được sử dụng để chăn nuôi.
Tuy nhiên, cũng chính những động vật này chỉ cung cấp cho con người 18% nhu cầu nhiệt lượng và 37% lượng protein. Hơn nữa, 570 triệu trang trại trên thế giới đã đẩy nhanh sự biến mất của các loài khác. Bây giờ 86% động vật có vú là động vật trang trại. Sau đó là việc sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên: theo FAO, 15.000 lít nước ngọt được yêu cầu để sản xuất chỉ một kg thịt bò. Một báo cáo khác, được công bố vào tháng 1.2019 trên tạp chí The Lancet, gợi ý rằng chế độ ăn uống lý tưởng không nên bao gồm hơn 30 calo mỗi ngày từ thịt không phải là thịt gia cầm.
Đầu năm 2019, thông tin Tây Ban Nha có nhiều lợn hơn người đã lan truyền. Một nguồn tin từ Bộ Nông nghiệp nói rằng điều này đề cập đến số động vật bị giết mổ vào năm 2017 là 49 triệu con cho dân số 46,6 triệu. Cũng theo nguồn tin này, năm 2019 con số là 30 triệu con lợn; trong đó có 7,8 triệu con lợn ở Catalonia, nơi có 7,4 triệu cư dân. Sau nhiều năm chăn nuôi lợn thâm canh, 41% hệ thống nước trong khu vực bị ô nhiễm bởi bùn, do đó ảnh hưởng nghiêm trọng đến nguồn nước sinh hoạt. Trong khi đó, ở Aragón, số lượng lợn đông hơn nhiều so với dân số con người, với 7 con lợn cho mỗi người – 7,8 triệu con lợn so với 1,3 triệu con người. Díez Tagarro nói: “Chúng tôi cũng có gà, gà mái, bò và gà tây”.
Quảng bá ăn chay
Người tiêu dùng có thể nhận thấy có một cuộc cách mạng nào đó đang diễn ra trong các siêu thị. Ví dụ, một ngày Mercadona bắt đầu bán đồ uống thực vật và các sản phẩm thuần chay giàu protein như seitan. Tiếp theo, Aldi dự trữ kẹo cao su thuần chay và sốt mayonnaise. Và ngay sau đó Carrefour có các kệ hàng thay thế thịt chay từ các thương hiệu như Garden Gourmet.
Với mọi quyết định của người tiêu dùng, cảnh quan được định hình cả trong và ngoài siêu thị. Khi các lựa chọn ăn chay và thuần chay ngày càng trở nên phổ biến, việc ghé thăm một cửa hàng bánh hamburger không còn có nghĩa là một bữa ăn có thịt. Và các ứng dụng, chẳng hạn như Happy Cow, cho phép bạn tổ chức tiệc sinh nhật và đám cưới mà không có sản phẩm động vật.
Theo Lantern, trong khi có 353 nơi cung cấp thực phẩm không thịt vào năm 2011, thì đến năm 2016, con số này đã tăng lên 703. Một số là độc quyền, chẳng hạn như nhà hàng Xavier Pellicer ở Barcelona, được bình chọn là Nhà hàng Rau ngon nhất Thế giới (Best Vegetable Restaurant) vào năm 2018. Một số khác rất thú vị, chẳng hạn như Flax & Kale phục vụ cho những người theo chế độ ăn flexitarian của thành phố. Trong khi đó, các kệ sách ở các cửa hàng sách chứa đầy sách công thức về các bữa ăn thuần chay và ăn chay, chưa kể những thứ có sẵn trên mạng.
Và có những cuốn sách như Eating Animals (Ăn thịt động vật) của Jonathan Safran Foer và phim tài liệu như Dominion, mô tả sự khủng khiếp của ngành công nghiệp thịt. Các khóa tu tập yoga kết hợp với thực phẩm thuần chay cũng đang gia tăng và ngành công nghiệp quần áo, giày dép và mỹ phẩm thuần chay đang mở rộng, biến nó trở thành một phần của phong cách sống được những người nổi tiếng như Natalie Portman, Miley Cyrus, Lewis Hamilton và ở Tây Ban Nha là Clara Lago và Dani Rovira, cùng với Stella McCartney quảng bá thời trang thuần chay.
Sau đó là các hội chợ như VeggieWorld, diễn ra vào tháng 10.-2019 tại thành phố L’Hospitalet de Llobregat nằm về phía tây nam Barcelona và thu hút khoảng 7.000 khách tham quan và hàng chục nhà triển lãm, quảng cáo mọi thứ – từ phô mai hạt điều, xúc xích cay làm từ bí đỏ, đến bít tết thuần chay.
Hành động
8 giờ sáng ngày 8-2-2019 và 25 người đang diễu hành dọc theo con đường dẫn đến lò mổ ở Getafe ở Madrid. Họ chủ yếu là những cô gái và chàng trai trẻ, một số có ngoại hình khác. Nhưng cũng có những người lớn tuổi, trong đó có một công chức 58 tuổi. Tất cả đều thuộc về tổ chức The Save Movement – mạng lưới toàn cầu bảo vệ động vật. Khi xe tải chạy đến, họ yêu cầu tài xế dừng lại để họ cho gia súc uống nước. “Bạn có biết chúng không được cho ăn gì và hiếm có thứ gì để uống để bụng chúng trống rỗng khi chúng bị giết thịt không?” một cô gái nói.
Vài ngày sau, một số người có mặt tại lò mổ ở trung tâm Madrid với khuôn mặt bịt kín mặt đại diện cho Anonymous for Voiceless – một tổ chức bảo vệ quyền động vật cấp cơ sở chuyên về hoạt động đường phố được thành lập vào tháng 4-2016, tại Melbourne (Australia). Họ cầm những chiếc máy tính xách tay chiếu cảnh động vật đau khổ và cố gắng thuyết phục công chúng đừng nhìn theo hướng khác, theo một người biểu tình tên là Ricardo. Rất nhiều nhà hoạt động vì động vật thuộc nhiều tổ chức.
Con số 269 biểu tượng của phong trào giải phóng động vật gắn trên cánh tay của họ trong khi những người khác đeo thẻ gia súc trên tai của họ. Họ vẽ hình những chú cừu bằng phấn trên vỉa hè với những khẩu hiệu như “Don’t eat your friends” (Đừng ăn thịt bạn bè mình) và “Why would you love dog but eat a steak?” (Tại sao bạn yêu con chó của mình nhưng lại ăn bít tết?). Các nhóm bảo vệ quyền động vật đã hoạt động từ thập niên 1970.
Các tổ chức như PACMA (Partido Animalista) của Tây Ban Nha làm việc để đưa luật được thông qua tại quốc hội nước này. PACMA, một đảng của Tây Ban Nha vì động vật được thành lập vào năm 2003, dựa trên chương trình của mình về phúc lợi động vật, môi trường và công bằng xã hội. Đảng đã phát triển nhanh chóng trong mỗi cuộc bầu cử. PACMA tập trung vào việc giải quyết – bằng các biện pháp pháp lý và chính trị – chẳng hạn như ngược đãi động vật, giải trí tàn ác với động vật và luật bất công đối với động vật.
Đảng tiến hành các chiến dịch nâng cao nhận thức và các cuộc biểu tình công khai. Hơn nữa, PACMA nghiên cứu và lập hồ sơ các trường hợp ngược đãi động vật, lập báo cáo và hồ sơ, phát triển các đề xuất cho chính phủ và các sáng kiến lập pháp…
Những tổ chức khác, chẳng hạn như tổ chức quốc tế bảo vệ động vật Igualdad Animal, phản đối việc ngược đãi động vật và muốn chấm dứt hoạt động sản xuất thịt, cho rằng tất cả các sinh vật sống đều có quyền. Nhưng các cuộc biểu tình trên đường phố bao gồm cả việc đến thăm các lò mổ chắc chắn là một điều mới mẻ và chúng đang gia tăng liên tục. Điều này trùng hợp với sự gia tăng số lượng các khu bảo tồn cứu hộ động vật, với khoảng 20 khu xuất hiện trong vài năm qua.
Và cuối cùng
Vào tháng 10-2018, Liên Hiệp Quốc tuyên bố rằng thế giới chỉ còn 12 năm để bắt đầu hạn chế tác động của biến đổi khí hậu. Nếu điều gì đó không được thực hiện, vào năm 2030, chúng ta sẽ phải trải qua những cơn bão tàn khốc, lũ lụt, di cư hàng loạt và nạn đói. Theo các chuyên gia, giải pháp nằm ở việc thực hiện các biện pháp chưa từng có để hạn chế sự gia tăng nhiệt độ toàn cầu lên 1,5ºC. Một trong những biện pháp này liên quan đến việc giảm tiêu thụ thịt.
Tin tốt cho những người hâm mộ là việc tìm kiếm các cách thay thế để nuôi sống 10 tỷ người sẽ sinh sống trên hành tinh này vào năm 2050 đã được tiến hành. Thịt giả làm từ các sản phẩm thực vật có kết cấu và hương vị ngày càng giống thật. Và bằng cách sử dụng các tế bào gốc từ động vật, một chất được gọi là “thịt sạch” đã được phát triển, để có lẽ trong tương lai, những người ăn chay sẽ không phải bỏ thịt ra khỏi thực đơn.
