Trong ánh sáng vàng của hội trường Phnom Penh tháng 11, cái tên “Ông Cua ST25” một lần nữa được xướng lên giữa tràng pháo tay của các đại biểu quốc tế. Giống gạo đến từ Sóc Trăng, Việt Nam cùng với Phka Romdoul của Campuchia đã đồng giành danh hiệu “Gạo ngon nhất thế giới 2025”, giải thưởng uy tín do tổ chức The Rice Trader (TRT) trao tặng trong khuôn khổ Hội nghị Thương mại Lúa gạo Toàn cầu lần thứ 17. Top 3 năm nay gồm Philippines, Campuchia và Việt Nam, nhưng niềm tự hào thuộc về những người nông dân Việt – những người đã biến hạt gạo trắng trở thành biểu tượng văn hóa và giá trị tri thức.
Đây là lần thứ ba gạo Ông Cua ST25 được vinh danh ở vị trí cao nhất, sau hai lần vào năm 2019 và 2023. Ba lần bước lên bục danh dự, hạt gạo nhỏ ấy như thay lời khẳng định cho tầm vóc của nền nông nghiệp Việt – một đất nước từng sống nhờ ruộng lúa, nay đã biết chinh phục thế giới bằng chính hạt giống của mình.
Đằng sau niềm tự hào đó là hơn ba thập kỷ lao động bền bỉ của kỹ sư, Anh hùng Lao động Hồ Quang Cua – người được giới nông nghiệp trìu mến gọi là “cha đẻ của giống lúa ST”. Ông sinh ra ở vùng ven biển Trần Đề, Sóc Trăng – nơi đất mặn, nước lợ, khí hậu khắc nghiệt khiến cây lúa từng chật vật sinh tồn. Từ những năm 1990, ông và cộng sự đã bắt đầu hành trình lai tạo, chọn lọc hàng trăm giống lúa, với ước vọng tạo ra một giống lúa hội tụ đủ hương – vị – chất, có thể sống khỏe trên đất mặn mà vẫn ngon trên bàn ăn.
Từ ST3, ST5, ST10, ST20 đến ST24, từng giống là một thử nghiệm, một lần thất bại và một bước tiến. Đến ST25, kết quả đã vượt ngoài mong đợi: hạt gạo thon dài, trắng trong, không bạc bụng; cơm dẻo vừa, thơm hương lá dứa và cốm non, vị ngọt hậu đậm đà. Ngay cả khi nguội, cơm vẫn mềm dẻo và giữ nguyên hương thơm. Hạt gạo ấy không chỉ là sản phẩm của khoa học, mà còn là kết tinh của cảm xúc, của niềm tin rằng hương vị Việt có thể đứng ngang hàng với những thương hiệu gạo nổi tiếng nhất thế giới.
Phát biểu sau lễ trao giải, ông Hồ Quang Cua nói ngắn gọn nhưng chân thành: “Danh hiệu này không chỉ của riêng tôi, mà là của hàng triệu người nông dân Việt Nam. Bởi hạt gạo là mồ hôi, là tri thức, là lòng yêu đất.” Ba lần được xướng tên ở giải thưởng quốc tế không chỉ là sự công nhận, mà còn mở ra cơ hội lớn cho thương hiệu “Gạo chất lượng cao Việt Nam” tiến sâu vào những thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu hay Australia. Đó cũng là minh chứng rằng người Việt hoàn toàn có thể đi xa, khi biết đặt chất lượng và danh dự lên trước mọi thứ.
Từ năm 2009, tổ chức The Rice Trader của Mỹ khởi xướng cuộc thi “World’s Best Rice” để vinh danh những giống gạo tiêu biểu nhất hành tinh. Việt Nam từng nhiều năm chỉ đóng vai trò quan sát, cho đến khi ST25 xuất hiện vào năm 2019 – năm mà thế giới lần đầu tiên biết đến Việt Nam như quốc gia sản xuất “gạo ngon nhất hành tinh.” Bước ngoặt ấy không chỉ mang lại danh tiếng, mà còn thúc đẩy hàng loạt chương trình nghiên cứu, bảo tồn và phát triển giống lúa chất lượng cao, hướng tới nông nghiệp bền vững.
Ba lần đăng quang trong vòng sáu năm, ST25 trở thành biểu tượng của sự đổi mới nông nghiệp Việt Nam – nơi khoa học, tinh thần sáng tạo và niềm tin được hòa làm một. Từ những cánh đồng mặn mòi của Sóc Trăng, hạt gạo ấy đã bay qua đại dương, đi vào những gian bếp ở Tokyo, Sydney, Paris và New York. Đó là hành trình của một hạt gạo, nhưng cũng là hành trình của một dân tộc – từ cày sâu cuốc bẫm đi đến chỗ tạo ra giá trị tinh tế cho thế giới.
Hôm nay, khi gạo Ông Cua ST25 một lần nữa bước lên bục cao nhất, người ta không chỉ nhắc đến danh hiệu, mà còn nhớ đến một con người – ông Hồ Quang Cua, người đã gieo vào đất không chỉ hạt giống mà còn cả ước mơ Việt. Và khi cơm ST25 dậy hương trong nồi, đó không chỉ là mùi thơm của lúa mới, mà là hương của sự tự hào – hương của một đất nước biết vươn lên từ hạt gạo nhỏ bé của mình.