Đã nhiều lần đi dạo bên bờ sông Seine để chiêm ngưỡng những thắng tích bên bờ sông; từ tháp Eiffel đến nhà thờ Đức Bà, từ Tòa Thị chính đến Quảng trường Concord… nhưng cái tòa nhà hùng vĩ sừng sững gần cây cầu Pont Neuf trông như một một cung cấm đã nhiều lần gợi cho chúng tôi sự tò mò không cưỡng được! Đem ý định muốn “khám phá” tòa lâu đài này để gợi ý với anh bạn thân. Anh sẵn sàng và hẹn cuối tuần sẽ vào tham quan nơi đó!
Sau khi tham quan Quảng trường Concorde mà chúng tôi đã ghi nhận trong một bài viết trước đây, tôi và anh bạn xuống ga Metro, lên tàu số 1 để đến ga Chatelet; đây là một trong nhiều nhà ga trung tâm của Paris. Lên khỏi ga đi bộ chừng 5 phút là đến Conciergerie; nơi tọa lạc và cũng là tên của tòa lâu đài. Anh bạn cho biết dãy tòa nhà này là công trình hoành tráng vào bậc nhất của châu Âu. Vẻ đẹp của kiến trúc có từ thời Trung cổ đã tạo nên một công trình rất độc đáo.
Trước đây, tòa lâu đài là một công trình thuộc cung điện Palais de la Cité; cung điện đầu tiên của các nhà vua Pháp và được xem là lộng lẫy nhất châu Âu thời đó. Nhưng hiện nay, Conciergerie được mọi người chú ý không chỉ là vì nó là di sản của hoàng gia, mà nó đã từng là một nhà tù khét tiếng; nơi giam giữ nhiều nhân vật lịch sử quan trọng dưới thời Cách mạng Pháp 1789.
Theo các tài liệu về lịch sử Paris thì vào thế kỷ VI, vua Pháp chọn đảo Ile de la Cité làm nơi ở của hoàng tộc. Tới thế kỷ XIII, cung điện Palais de la Cité được tiến hành xây dựng. Sang thế kỷ XIV, cung điện lại được cách tân, biến Palais de la Cité thành biểu tượng nổi tiếng của chế độ quân chủ. Trụ sở Quốc hội cũng được đặt tại đó. Cuối thế kỷ XIV, vua Pháp chuyển nơi ở, cung điện từ đó trở thành nơi đặt trụ sở của các cơ quan tư pháp, tòa án và các cơ quan quản lý hành chính của đất nước. Dần dần, cung điện trở thành Cung Pháp đình và sau đó là… nhà ngục!
Khoảng sân phía trước tòa nhà khá rộng, chúng tôi vào mua vé để vào. Không hiểu sao địa điểm này ít khách tham quan, có lẽ nó không nằm trong các tour tham quan của các hãng lữ hành.
Nhìn từ bên ngoài, phía sát bờ sông Seine, Conciergerie nổi bật với bốn tòa tháp cao. Nổi bật nhất là tháp Đồng hồ, tháp cao gần 50mm. Được biết, đây là chiếc đồng hồ công cộng đầu tiên của Paris, nó được treo tại đây vào năm 1370, được phục chế, trùng tu nhiều lần, và hiện nay vẫn còn hoạt động. Mặt ngoài của chiếc đồng hồ rất đẹp, nổi bật trên nền xanh thẫm với rất nhiều họa tiết trang trí mạ vàng óng ánh, tinh xảo, trong đó nổi bật là bức chạm nổi khắc họa hai vị thần: thần Pháp luật – một tay cầm quyền trượng, một tay cầm tấm bảng giới luật và thần Công lý – một tay cầm kiếm, một tay cầm chiếc cân. Dòng chữ bên dưới ghi dòng chữ đại ý: “Cơ chế này, chia thời gian thành 12 các phần bằng nhau và công bằng, dạy để bảo vệ Công lý và bảo vệ Luật pháp”.
Hai tháp đôi ở giữa có tên gọi tháp Cesar và tháp Argent. Tòa tháp cuối cùng là tháp Bonbec. Một không gian trải rộng bởi sự quy mô của tòa nhà. Theo sơ đồ đặt ở lối vào thì lâu đài – nhà ngục này gồm các nơi như: Nhà nguyện Saint Chapelle; Hội trường của các chiến binh (La salle des Gardes); Nhà bếp; Hội trường bảo vệ; Đường phố Paris (La rue de Paris); Biệt giam của Marie Antoinette; Nhà nguyện Marie Antoinette; Hành lang tù nhân; Nhà nguyện Gironde; Sân phụ nữ, nhưng hiện nay du khách chỉ được tham quan một phần tòa nhà, trong đó thu hút nhiều nhất là địa điểm từng là nơi giam cầm Hoàng hậu Marie Antoinette và nhà lãnh tụ Robespierre.
Đi theo sơ đồ chỉ dẫn, chúng tôi đi đến nơi từng giam giữ Hoàng hậu Marie Antoinette (1755-1793). Lịch sử nước Pháp đã chép là chỉ 5 tháng sau khi vua Louis XVI bị xử tử, lực lượng nổi dậy đã chuyển hoàng hậu từ ngục tối của lâu đài Tample sang các phòng của Conciergerie. Bấy giờ, căn phòng giam giữ này được trang bị rất đơn giản: một chiếc giường với một chiếc thắt lưng, bồn rửa, một chiếc bàn nhỏ có ngăn kéo, ghế đẩu và hai chiếc ghế. Nữ hoàng mặc một chiếc váy tang, vật dụng mang theo gồm một ít vải lanh, một chiếc váy ngủ màu trắng, một chiếc áo cánh, khăn choàng, vớ lụa, vài chiếc mũ ngủ và ruy băng… Trên cổ bà treo một bức chân dung của người con trai. Vào một buổi sáng ngày 16-10-1793, hoàng hậu bị kết án phản quốc, bị cắt tóc, diễu qua khắp các con đường ở Paris trên một chiếc xe kéo và bị chém đầu tại Quảng trường Cách mạng khi đang ở tuổi 37.
Trong không gian mang một vẻ trầm mặc u hoài, phòng giam xưa được tái tạo bằng hình ảnh của hoàng hậu ngồi quay lưng, trước mặt là một chiếc bàn con nhỏ, phía sau là 2 hiến binh đứng theo dõi. Gian phòng khá thoáng đảng, xung quanh trưng bày một số bức tranh khắc họa số phận bi thảm, những ngày tháng trong ngục tù và một số di vật của hoàng hậu được giữ lại như: một chiếc váy trắng, một chiếc vò nước bằng sứ, thảm trải sàn, khăn trải bàn ăn, cây thánh giá.
Ra khỏi căn phòng này, theo chân vài người khách, chúng tôi đến một khoảng sân vườn nhỏ ngoài trời. Đây là nơi được giới thiệu là dành cho các nữ tù nhân. Ở đây có một đài nước nhỏ là nơi giặt giũ quần áo. Phía bên trong là những căn phòng mà trước khi bị đưa ra pháp trường, các tù nhân được đưa tới đó để cắt tóc, gỡ bỏ đồ trang sức.
Rời khảo hai địa điểm đầy ấn tượng này, chúng tôi tới một khu vực có tên là Salle des Gens d’Armes. Thoạt nhìn, đây giống như một sảnh đường rộng lớn với mái vòm gothic rất sống động. Sảnh đường này là nơi của hoàng gia trước đó sử dụng. Vị trí này là nơi tiếp đón cả mấy ngàn người, và cũng là khu vực dành cho đội ngũ phục vụ hoàng tộc.
Có thể nói rằng khác với các di tích khác ở Paris, tòa lâu đài này không chỉ nổi tiếng về sự quy với kiến trúc Trung cổ, hay mái vòm gothic lớn nhất châu Âu, mà Conciergerie còn là một chứng nhân lịch sử quan trọng bậc nhất ở kinh thành Paris, từng là nơi ghi dấu quyền lực nước Pháp. Khi Cách mạng Pháp thành công, có khoảng 500 – 600 người bị giam giữ tại đây, trong đó chỉ có 1/3 số người được tòa án trả tự do sau bị bị giam ở ngục Conciergerie. Số còn lại đều bị đưa lên đoạn đầu đài; trong số đó nhiều người là nông dân, thợ thủ công, các nhà quý tộc và các chính trị gia nổi tiếng.
Nhưng điều trớ trêu nhất của lịch sử là các nhân vật như Georges Danton, Maximilien Robespierre,… những lãnh đạo có tầm ảnh hưởng rất lớn trong cuộc Cách mạng Tư sản Pháp sau đó cũng bị giam tại đây, và cũng bị đưa ra pháp trường xử chém vào cuối giai đoạn Đại Khủng Bố Kinh Hoàng. Bản thân Công tố viên Fouquier Tinville của Tòa án Cách mạng sau khi kết án hàng ngàn người, cuối cùng cũng chịu chung số phận với các nạn nhân đã từng bị ông đưa đến chỗ chết hay tù đày!
Sau khi giai đoạn Đại Khủng Bố Kinh Hoàng chấm dứt vào năm 1794-1795, Conciergerie vẫn tiếp tục được sử dụng như một nhà ngục. Cho đến thế kỷ XIX, đây vẫn là nơi giam cầm nhiều nhân vật chính trị quan trọng, trong đó có cả Louis Napoléon Bonaparte, người sau này là hoàng đế Napoléon III.
Khi chúng tôi chuẩn bị ra về thì được biết tại đây có lắp đặt hơn 100 máy tính với công nghệ hiện đại để tái hiện lại quang cảnh bên trong Conciergerie theo dòng thời gian, cho phép khách tham quan tìm hiểu lịch sử cả về không gian và thời gian của một di tích rất ấn tượng này!
- Xem thêm: Thăm thị trấn bên hồ Annecy nước Pháp
