Việc sử dụng mã QR code để thanh toán an toàn cho cả người mua và người bán nhưng gần đây đã xuất hiện trường hợp sử dụng mã QR code gian lận.
Hiện nay, khi công nghệ ngày càng phát triển, các hình thức thanh toán cũng trở nên đa dạng. Thay vì thanh toán bằng cách trả tiền mặt truyền thống thì các hình thức thanh toán bằng thẻ trở nên phổ biến hơn. Đặc biệt, hình thức quét mã QR hiện đại đã tiếp cận đến với người sử dụng, đem lại nhiều tiện ích trong việc mua sắm tiêu dùng. Tuy nhiên, hình thức thanh toán này còn chưa được sử dụng rộng rãi và còn đem lại nhiều rủi ro.
QR Code là dạng mã vạch hai chiều thế hệ mới có thể được đọc bởi một máy đọc mã vạch hay smartphone (điện thoại thông minh) có chức năng chụp ảnh với ứng dụng chuyên biệt để quét mã vạch. Bên trong một mã QR có thể chứa các thông tin liên quan đến sản phẩm, hoặc trang web, thông tin sự kiện, thông tin liên hệ, tin nhắn, hoặc cả một đoạn văn bản vị trí thông tin địa lý. Nói một cách ngắn gọn thì có thể hiểu QR code là 1 dạng mã hoá thay thế ngắn gọn cho chuỗi ký tự hoặc 1 nội dung bất kỳ.
Tuy còn xa lạ với nhiều người nhưng mã QR đã và đang đi vào đời sống hiện đại, hiện diện ở khắp nơi. Ở Việt Nam, mã QR code cũng đang trở thành một phương thanh toán nhanh gọn khi mua hàng của nhiều người.
“Tôi thấy mọi người ở đây cũng hay sử dụng QR code để thanh toán, như cửa hàng của tôi thì phải đến 50% khách hàng sử dụng hình thức này. Như bên tôi đang có chương trình khuyến mãi nếu khách hàng sử dụng hình thức thanh toán này sẽ có ưu đãi như tích điểm, giảm giá… mặc dù đây là hình thức mới nhưng tôi tin hình thức thanh toán này sẽ được phát triển trong tương lai” – một chủ cửa hàng cho áp dụng mã QR code cho biết.
Việc sử dụng mã QR code để thanh toán vừa nhanh gọn, thuận tiện và an toàn cho cả người mua và người bán. Bên cạnh đó, nhiều người vẫn sử dụng phương thức thanh toán truyền thống là trả bằng thẻ hay tiền mặt khi mua hàng tại các của hàng tiện lợi, trung tâm thương mại, siêu thị lớn có áp dụng hình thức trả bằng QR code.
Tuy nhiên, thời gian gần đây đã xuất hiện một vài trường hợp sử dụng mã QR code để gian lận. Chỉ cần chủ cửa hàng gửi mã và người mua thanh toán thì giao dịch hoàn tất. Hình thức thanh toán này đang xuất hiện ngày càng nhiều ở các nơi tập trung nhiều du khách Trung Quốc như Đà Nẵng, Quảng Ninh, Nha Trang…
Đáng lo ngại, hình thức thanh toán qua những ứng dụng điện tử Alipay hay Wechat Pay cho phép các giao dịch được thực hiện bằng đồng tiền Nhân dân tệ chuyển thẳng sang các ví điện tử đặt tại Trung Quốc mà không phải qua bất cứ một ngân hàng nào tại Việt Nam. Đây chính là hình thức chuyển ngân lậu ra nước ngoài.
“Xu thế thanh toán bằng QR sẽ phát triển nhanh và thuận lợi nhưng câu chuyện chúng ta quản lý như thế nào để không có hiện tượng trốn thuế, đánh bạc, chuyển tiền ra nước ngoài, vấn đề cũng là nhận thức người dân và chúng ta cũng cần tăng cường công nghệ thông tin” – chuyên gia kinh tế Cấn Văn Lực nói.
Theo khảo sát của giới chuyên gia, do hình thức thanh toán tại Việt Nam chưa thuận tiện nên chưa kích thích chi tiêu của khách du lịch đến từ thị trường nước ngoài, thậm chí đã xảy ra những tiêu cực trái pháp luật như: thanh toán bằng ngoại tệ, sử dụng trái phép máy PoS nước ngoài trên lãnh thổ Việt Nam, thanh toán bằng QR code trái phép.
Ông Lê Thanh Tùng, giám đốc công ty cổ phần viễn phông CMC phân tích cách thức thanh toán qua QR code để dòng tiền chảy ra nước ngoài: “Đã có những trường hợp khách du lịch đến Việt Nam thanh toán QR code, đối với một số trường hợp thanh toán online nói chung dòng tiền sẽ chảy từ khách hàng qua trung gian nước ngoài, chỉ sử dụng sự truyền dẫn internet của Việt Nam làm phương tiện”.
Một vấn đề nữa khi thanh toán bằng các hình thức thanh toán điện tử mới như QR code có thể bị mất cắp thông tin, hành vi và thói quen tiêu dùng có thể bị nắm bắt và khai thác. Khi các ví điện tử có giấy phép hoạt động tại Việt Nam thì giao dịch toàn bằng tiền đồng nhưng các vụ thanh toán lậu là theo tiền nước ngoài. Toàn bộ giao dịch diễn ra tại Việt Nam nhưng dòng tiền lại chảy sang nước khác. Điều này dẫn đến cơ quan nhà nước thất thu thuế và nặng nhất là ảnh hưởng đến chính sách tiền tệ của nhà nước.
