Vậy chế độ lái Eco là gì và hiệu quả thực sự từ việc tiết kiệm nhiên liệu của nó như thế nào?
Cải thiện tới 10% tiêu hao nhiên liệu
Con đường phát triển công nghệ xe hơi luôn bao gồm hướng cải tiến khả năng tiết kiệm nhiên liệu. Trong hoàn cảnh giá xăng dầu tăng nhanh và mục tiêu giảm lượng khí thải CO2 được đẩy mạnh trên thế giới thì việc tiết kiệm nhiên liệu ngày càng được chú trọng. Công nghệ tiết kiệm nhiên liệu hiện đại nhất trên thế giới hiện nay được thể hiện ở dòng xe hybrid – loại xe chạy bằng điện (hoặc bằng điện nạp trước ở trạm điện, hoặc điện tạo từ năng lượng mặt trời, có khi tận dụng cả hai) kết hợp với xăng. Tuy nhiên, do giá thành sản xuất xe hybrid khá cao và việc cung cấp điện cũng chưa thuận tiện, những mẫu xe thuộc dòng này chưa phổ biến. Thông dụng hơn cả, nhất là trong điều kiện Việt Nam hiện nay, vẫn là những chiếc xe tiết kiệm nhiên liệu nhờ có cải tiến trong hệ thống động cơ xăng truyền thống.
Trước đây, những sáng chế nhắm tới việc tiết kiệm tiêu hao nhiên liệu thường nhằm tăng hiệu quả sử dụng nhiên liệu, chẳng hạn hệ thống tăng áp Turbo-charge, hộp số biến thiên liên tục CVT. Bên cạnh đó là những nỗ lực tận dụng ưu điểm của vật liệu mới (phanh ceramic, động cơ cacbon siêu nhẹ…) và trang bị các hệ thống hỗ trợ điều khiển bằng điện như trợ lực lái điện. Bước tiến tiếp theo dựa trên ý tưởng cắt giảm nhiên liệu ngay trong quá trình xe tạm ngưng vận hành là việc cài đặt chế độ nhàn rỗi Idle Stop, Start-Stop, chế độ cắt hoạt động tạm thời của một số xilanh hoặc cắt đường truyền đến hộp số (ly hợp kép) trong lúc xe đang bị phanh lại hay dừng trước đèn đỏ. Nhờ đó, ngay trước và trong thời điểm dừng, một số hệ thống chuyển sang chế độ nghỉ để góp phần tiết kiệm nhiên liệu. Nhằm tạo thuận lợi hơn cho người lái, các nhà sản xuất đã trang bị thêm cho xe chế độ Eco – chế độ tự động kiểm soát khả năng tiết kiệm nhiên liệu khi xe đi và dừng (go and stop).
Nguyên lý hoạt động chung của chế độ Eco nhắm vào việc chủ động tắt hệ thống điện không cần thiết và chủ động sang số sớm trong khi duy trì vòng quay máy ở mức thấp nhất có thể khi người lái tăng tốc. Đối với dòng xe điều khiển bướm ga điện tử (như Hyundai), hệ thống điều khiển cung cấp đúng lượng nhiên liệu cần thiết mà không phụ thuộc vào độ sâu bàn đạp ga mà người lái tác động. Tuy nhiên, với mỗi hãng xe, kể cả đối với từng mẫu xe, chế độ này có đặc điểm, cách thức hoạt động, mục tiêu và hiệu quả khác nhau. Hầu hết các nhà sản xuất cho rằng chế độ Eco cải thiện hiệu quả sử dụng nhiên liệu từ 5 đến 10%.
Eco từ cao cấp tới phổ thông
Mercedes là một trong những nhà sản xuất xe sớm giới thiệu chức năng Eco tại Việt Nam bằng việc tung ra thị trường mẫu C200 BlueEFFICIENCY. Phiên bản này được cho là tiết kiệm thêm 9% nhiên liệu so với phiên bản cũ. Chế độ Eco trên C200 vận hành, tức là động cơ sẽ tự động tắt hoàn toàn khi dừng xe tạm thời, đến khi người lái tác động lên vị trí bàn đạp ga thì xe sẽ tự động kích hoạt động cơ khởi động lại. Chức năng Eco còn có khả năng kiểm soát hoạt động tăng tốc, hạn chế tăng giảm ga đột ngột và ổn định các hệ thống khác như điều hòa không khí trên xe vì hoạt động không ổn định của thiết bị này cũng làm tiêu tốn nhiên liệu nhiều hơn. Với chế độ lái Eco, mẫu xe sedan hạng trung C200 tiêu hao nhiên liệu chỉ từ 5,5 đến 6 lít xăng trên quãng đường 100km (theo số liệu của nhà sản xuất).
Honda Civic mới 2012 cũng được trang bị tiêu chuẩn cho tất cả các phiên bản hệ thống tiết kiệm nhiên liệu Eco Mode, được kích hoạt bằng nút bấm. Chức năng này cũng dựa trên tính toán tối ưu hóa hệ thống truyền động, tự chọn tốc độ vòng tua máy, chế độ điều hòa… Cụ thể hơn, xe sẽ nhanh chóng chuyển sang số cao nhất khi tăng tốc và van bướm ga sẽ tự động điều chỉnh về mức độ hợp lý nhất để tiết kiệm nhiên liệu. Kết quả là Honda CR-V đạt mức tiêu hao nhiên liệu trung bình 7,7 lít trên quãng đường 100km nếu gắn động cơ 2.0L hoặc 8,5 lít khi gắn động cơ 2.4L.
Chế độ Eco trên Hyundai Sonata và Kia Forte cũng theo nguyên tắc tạo khả năng sang số cao ở vòng tua thấp, đồng thời cắt nguồn cung cấp nhiên liệu khi giảm tốc. Theo nhà sản xuất, hệ thống quản lý tự động này có thể làm tăng mức tiết kiệm nhiên liệu nhiều nhất đến 7%. Ngoài ra, trên đồng hồ điều khiển trung tâm của Sonata và Forte đời mới cũng có đèn báo hiệu Eco ngay cả khi tắt chế độ Eco tự động. Đèn báo sẽ cho biết người lái đã sử dụng hiệu quả nhiên liệu thế nào qua việc điều khiển chân ga và hướng dẫn người lái chủ động tiết kiệm nhiên liệu.
Các mẫu xe mới của Ford như Focus, Fiesta và cả Mondeo hiện nay đều được lắp phần mềm EcoMode. Hệ thống chế độ tiết kiệm Eco của Ford có lẽ hấp dẫn nhất vì được thiết lập như một phần mềm ứng dụng đánh giá và tính điểm vui về kỹ năng lái xe tiết kiệm nhiên liệu của tài xế. Phần mềm EcoMode dựa trên thói quen lái xe của tài xế nhờ các thông số đo được như tốc độ vận hành, thời gian tăng giảm tốc, khả năng sang số, kỹ năng điều khiển và giữ khoảng cách với các xe khác mà không cần phanh hay tăng tốc… để đưa ra kết quả đánh giá. Điểm đánh giá được hiển thị bằng biểu tượng năm chiếc lá xanh, trong đó hai lá là mức thiết lập mặc định và năm lá là mức tối đa đạt được. Số điểm này người dùng có thể tích lũy hoặc khởi động lại. Trong suốt quá trình lái, hệ thống cũng sẽ phân tích và đưa ra gợi ý để người dùng lái xe “mượt” hơn, tiết kiệm nhiên liệu hơn hoặc báo nhắc khi người lái tăng tốc, giảm tốc hay phanh không cần thiết, rồi cả việc nhắc chuyển số sớm để cải thiện kỹ năng lái xe tiết kiệm nhiên liệu. Khi người lái đạt kết quả tốt, EcoMode trao phần thưởng bằng biểu tượng chức vô địch và danh hiệu vui như Tài xế siêu tiết kiệm (Advanced Eco driver) hay Nhà vô địch tiết kiệm (Eco champion). Theo Ford, với sự hỗ trợ của EcoMode, khi người lái có kỹ năng lái xe tiết kiệm thì có thể tiết kiệm đến 24% mức tiêu hao nhiên liệu.
Nếu như cách đây khoảng chục năm, chế độ lái Economy còn là khái niệm mới mẻ thì ngày nay, nó gần như đã hiện diện trên tất cả các dòng xe hiện đại. Tuy nhiên, do chế độ lái Eco nhằm hạn chế vận hành động cơ và hộp số nên điểm yếu của nó là làm cho khả năng tăng tốc và vượt dốc của xe bị giảm đáng kể. Vì vậy, thông thường chế độ này chỉ thích hợp khi xe di chuyển trong thành phố, nơi người lái thường xuyên phải tăng giảm tốc độ hoặc dừng xe chờ đèn đỏ. Ngoài ra, những người mới sử dụng loại xe có chế độ lái Eco cũng nên lưu ý những điều kiện lái mà chức năng Eco sẽ không hoạt động, ví dụ như ngay khi mới khởi động máy (lúc mà nhiệt độ máy còn thấp, hệ thống máy tính chưa có thông tin để xử lý) hoặc khi giữ xe ở chế độ bán tự động. Theo ý kiến những tay lái có kinh nghiệm, kỹ năng lái vẫn là yếu tố quan trọng nhất trong việc tiết kiệm nhiên liệu. Thậm chí việc xử lý của máy tính đôi khi còn gây phiền hà không đáng hoặc không tạo được cảm giác khoái cho người lái. Dù sao thì với phần đông những người đang hằng ngày cầm tay lái, chế độ lái tiết kiệm đã giúp họ rảnh tay thật sự mà vẫn yên tâm rằng mình tiết kiệm được nhiên liệu và còn chung sức bảo vệ môi trường.
Diễm Thy
