Nếu không có bất ngờ quá lớn, một cú sốc từ bên ngoài khiến cho mọi dự đoán đều bị sụp đổ, thì những ngày cuối năm 2015 đầu năm 2016 thị trường chứng khoán sẽ vào giai đoạn nỗ lực hồi phục và hướng đến sự tăng trưởng, bỏ lại sau lưng quãng thời gian căng thẳng, lo âu, thanh khoản sút giảm và sự đi xuống của các chỉ số.
Nguyên nhân chủ yếu khiến cho thị trường có diễn biến tiêu cực như vậy không gì khác ngoài việc “đón đầu” quyết định tăng lãi suất cơ bản USD của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED). Và khi mọi chuyện rõ ràng vào ngày 17-12, lãi suất USD tăng lần đầu tiên sau bảy năm, ghi nhận sự tăng trưởng tốt của nền kinh tế Mỹ, cũng là lúc thị trường chứng khoán thoát khỏi nỗi ám ảnh mang tên “USD tăng lãi suất”.
Quyết định lần này của FED hoàn toàn không gây bất ngờ cho thị trường tài chính – tiền tệ thế giới cũng như Việt Nam, bởi đây là điều đã được dự báo và các nhà đầu tư trong, ngoài nước đều chuẩn bị sẵn sàng. Thị trường chứng khoán – với “đặc tính” lo xa của mình, thậm chí còn phản ứng hơi quá mức và động thái của FED có thể nói đã giải tỏa phần lớn áp lực đè nặng cho thị trường từ hơn một tháng qua. Do áp lực ấy đã phản ánh gần như đầy đủ vào thị giá của các cổ phiếu, nên chỉ cần “tin ra” là nhà đầu tư sẽ quên đi câu chuyện lãi suất, bắt đầu cho những toan tính khác.
Dĩ nhiên, với các quỹ đầu tư nước ngoài, những toan tính ấy vẫn có liên quan đến việc lãi suất đồng USD tăng lên. Lần này là tỷ giá VND/USD. Từ khi FED phát đi thông điệp và lộ trình tăng lãi suất đồng USD, các quỹ đầu tư đang hoạt động tại những thị trường mới nổi (trong đó có nước ta) phải thận trọng hơn trong việc giải ngân nguồn vốn. Lãi suất USD tăng không chỉ khiến dòng tiền đầu tư có xu hướng chảy về nước Mỹ mà còn tác động đến tỷ giá VND/USD. Trong thời gian tới, đồng VND phải giảm giá. Hệ quả là một số doanh nghiệp bịảnh hưởng, trong đó có các doanh nghiệp vốn hóa lớn. Trước nay, cổ phiếu của các doanh nghiệp có vốn hóa lớn được các nhà đầu tư nước ngoài ưa chuộng, do có lợi suất khá và khả năng tăng trưởng ổn định. Với các nhà đầu tư tổ chức, hướng đến những mục tiêu dài hạn, ưa chuộng các cổ phiếu cơ bản, thì đầu tư vào cổ phiếu bluechip là phù hợp, có tính an toàn cao. Tuy nhiên, rất có thể trong giai đoạn tới, khối ngoại sẽ không quá tập trung vào các bluechip nữa. Khi giá cổ phiếu ở mức thấp như hiện nay, lựa chọn được cổ phiếu có tiềm năng tăng trưởng cao mới là điều tiên quyết, chứ không nhất thiết cổ phiếu đó phải là bluechip. Tiềm năng hoạt động của doanh nghiệp và khả năng tăng trưởng trong tương lai sẽ là yếu tố được các nhà đầu tư tổ chức quan tâm và ra quyết định giải ngân. Các doanh nghiệp có thế mạnh về xuất khẩu có thể được hưởng lợi lâu dài. Ngay như việc FED tăng lãi suất cũng là cơ hội kép cho họ. Đầu tiên, đây là một tín hiệu rõ ràng cho thấy sự phục hồi của nền kinh tế Mỹ, vốn là một trong những thị trường xuất khẩu quan trọng của nước ta. Tiếp đến, đồng USD tăng giá khiến cho đồng nội tệ yếu đi cũng khiến cho hoạt động xuất khẩu được hưởng lợi.
Những thông tin về chính sách đáng quan tâm tuần qua là việc Ngân hàng Nhà nước giảm lãi suất huy động USD về 0%/năm trong một nỗ lực nhằm kiểm soát tỷ giá và giá xăng dầu bán lẻ tiếp tục được điều chỉnh, do giá dầu thế giới vẫn đang lao dốc. Tuy nhiên, những thông tin như vậy không tác động nhiều đến thị trường, đặc biệt trong dịp cuối năm này. Giai đoạn nỗ lực hồi phục của thị trường tất nhiên sẽ còn nhiều khó khăn, khi vẫn còn đó những yếu tố khiến nhà đầu tư cảm thấy lo ngại, như lực cầu trong nước còn yếu và thị trường chứng khoán thế giới cũng không tích cực, giá dầu thô sụt giảm mạnh và chưa có dấu hiệu dừng lại. Tất cả vẫn khiến cho tình hình thế giới có nguy cơ rơi vào bất ổn. Có nghĩa là tình hình vẫn khá khó lường và nhiều nhà đầu tư sẽ lựa chọn tiếp tục đứng ngoài quan sát chứ chưa có hành động cụ thể.
Tất nhiên, nhiều nhà đầu tư trông đợi một kịch bản tích cực hơn, đặc biệt khi thị trường dường như đã… chán cảnh èo uột như bấy lâu nay, nên sẽ nỗ lực để hồi phục và chờ đợi cơ hội đột phá. Chẳng hạn, tâm lý nhà đầu tư sẽ thoải mái hơn khi thị trường chứng khoán thế giới phát tín hiệu tăng trưởng, hoặc khi nhà đầu tư nước ngoài chuyển sang trạng thái mua ròng. Cũng có thể kỳ công bố kết quả kinh doanh quý IV và cả năm 2015 sắp tới là thời cơ tốt cho các cổ phiếu có các yếu tố cơ bản tốt và tăng trưởng bền vững hồi phục và tăng giá. Dù gì đi nữa, với các nhà đầu tư theo trường phái giá trị, đây vẫn là cơ hội để họ mua gom những cổ phiếu cơ bản tích cực đang trong vùng giá hấp dẫn.
Tuấn Thành (DNSGCT)
