Tập đoàn này đã rút lại một số mục tiêu về khí hậu, bao bì và nước, nhưng khẳng định kế hoạch chuyển đổi mới vẫn phù hợp với lộ trình giữ nhiệt độ Trái đất tăng không quá 1,5°C.
PepsiCo vừa chính thức rút lại cam kết rằng 20% sản phẩm nước giải khát của họ sẽ được bán bằng mô hình bao bì tái sử dụng vào năm 2030 – một trong những lời hứa từng được ca ngợi là “cách mạng xanh” trong ngành đồ uống. Thay vì một tỷ lệ toàn cầu, PepsiCo nói rằng họ sẽ “tập trung vào các thị trường trọng điểm” – những nơi được cho là “tạo hiệu ứng tích cực rõ nhất”.
Nhưng nếu nhìn sâu hơn vào số liệu, câu chuyện không đơn giản chỉ là điều chỉnh chiến lược. Từ năm 2022 đến nay, tỷ lệ bao bì tái sử dụng của Pepsi vẫn chỉ quanh quẩn ở mức 10%, không nhúc nhích. Cùng lúc đó, lượng nhựa nguyên sinh mà họ sử dụng lại tăng lên – từ 2,18 triệu tấn (2020) lên tới 2,3 triệu tấn (2023).
Theo một nghiên cứu được tổ chức môi trường Oceana trích dẫn, chỉ cần tăng 10% bao bì tái sử dụng vào năm 2030, thế giới có thể giảm tới 1.000 tỷ chai và ly nhựa dùng một lần, đồng thời ngăn 153 tỷ đơn vị rác nhựa rơi xuống đại dương.
Rõ ràng, bài toán ở đây không chỉ là “tái sử dụng được bao nhiêu”, mà là: doanh nghiệp có sẵn sàng chịu thiệt trước mắt để giữ cam kết dài hạn hay không?
Từ 2040 thành 2050: Một thập kỷ trì hoãn đầy toan tính
Năm 2021, PepsiCo từng gây chú ý khi công bố kế hoạch “net‑zero” – trung hoà phát thải toàn bộ chuỗi giá trị – vào năm 2040. Nhưng đến tháng 6-2025, họ âm thầm dời mốc này sang 2050. Lý do? Theo ông Jim Andrew – Giám đốc phát triển bền vững (CSO) của tập đoàn, kế hoạch khí hậu ban đầu đã không lường hết được những rào cản trong thực tiễn: Tốc độ chuyển đổi năng lượng sạch chậm hơn dự kiến, hạ tầng tái chế chưa đồng bộ, và chính sách ở nhiều quốc gia còn thiếu nhất quán. “Chúng tôi đang điều chỉnh mục tiêu không vì chán nản mà vì thực tế. Thế giới đã thay đổi và chúng tôi cũng phải thay đổi,” ông Andrew chia sẻ.
Bao bì và nhựa: Từ tham vọng xuống “vừa sức”
Không chỉ giảm tốc cam kết về phát thải, PepsiCo còn điều chỉnh hàng loạt mục tiêu về bao bì nhựa:
- Tỷ lệ dùng nhựa tái chế trong bao bì giảm từ 50% vào 2030 còn ít nhất 40% trong bao bì chính vào 2035.
- Mục tiêu giảm 20% nhựa nguyên sinh giờ được thay bằng kế hoạch giảm 2% mỗi năm tại các thị trường chủ lực.
- Cam kết “100% bao bì có thể tái chế, tái sử dụng hoặc compost vào 2025” được lùi xuống 97% vào 2030.
Việc loại bỏ hoàn toàn mục tiêu định lượng bao bì tái sử dụng không chỉ gây tranh cãi mà còn khiến giới quan sát đặt câu hỏi về năng lực thực thi các sáng kiến môi trường trong dài hạn. Dù vậy, PepsiCo khẳng định vẫn tiếp tục thúc đẩy mô hình tái sử dụng nhưng sẽ linh hoạt hơn và báo cáo định tính, thay vì đặt mốc toàn cầu.
Nông nghiệp & nước: Gỡ gạc bằng cam kết dài hơi
Bù lại cho những điều chỉnh đáng kể trên, PepsiCo tăng cường đầu tư vào các chương trình nông nghiệp tái tạo. Mục tiêu canh tác theo hướng bền vững được mở rộng lên 10 triệu mẫu Anh vào năm 2030, thay vì 7 triệu như kế hoạch trước đó. Đồng thời, hãng vẫn giữ nguyên cam kết trở thành doanh nghiệp “water-positive” – nghĩa là hoàn trả lượng nước nhiều hơn lượng đã sử dụng trong toàn chuỗi cung ứng.
Phản ứng trái chiều: Cân bằng giữa lý tưởng và hiện thực?
Những thay đổi của PepsiCo không được tất cả tán đồng. Nhóm môi trường Oceana và tổ chức đầu tư bền vững As You Sow cho rằng: “Bỏ các mục tiêu tái sử dụng mang tính định lượng là bước lùi rõ rệt”. Họ cảnh báo, các doanh nghiệp lớn như PepsiCo đang gửi tín hiệu không rõ ràng về tính cấp thiết của khủng hoảng nhựa toàn cầu.
Ngược lại, PepsiCo lập luận rằng các mục tiêu định lượng toàn cầu khó khả thi khi thiếu đồng bộ về hạ tầng và chính sách, đặc biệt tại các thị trường đang phát triển. Họ ưu tiên những thị trường có khả năng tạo ra “hiệu ứng tích cực rõ nhất”. “Hành trình bền vững không phải lúc nào cũng đi theo đường thẳng. Điều quan trọng là chúng tôi vẫn cam kết, vẫn minh bạch và tiếp tục học hỏi,” ông Jim Andrew khẳng định.
Toàn cảnh mục tiêu mới của PepsiCo:
| Hạng mục | Kế hoạch cũ | Kế hoạch mới |
|---|---|---|
| Net‑zero chuỗi giá trị | 2040 | 2050 |
| Phát thải Scope 1 & 2 | ‑75% so với 2015 | ‑50% so với 2022 |
| Scope 3 (E&I) | ‑40% | ‑42% |
| Scope 3 (FLAG) | ‑40% | ‑30% |
| Nhựa tái chế trong bao bì | 50% vào 2030 | ≥40% vào 2035 |
| Nhựa nguyên sinh | ‑20% tổng lượng vào 2030 | ‑2% mỗi năm (thị trường chính) |
| Bao bì tái sử dụng | 20% đồ uống vào 2030 | Bỏ mục tiêu cụ thể |
| Bao bì RCR | 100% vào 2025 | 97% vào 2030 (thị trường chính) |
| Nông nghiệp tái tạo | 7 triệu acre vào 2030 | 10 triệu acre vào 2030 |
| Cam kết “water‑positive” | — | Giữ nguyên |
Lùi để tiến hay tiến thoái lưỡng nan?
Việc PepsiCo điều chỉnh các mục tiêu bền vững có thể xem là bước lùi, nhưng cũng có thể là một dấu hiệu trưởng thành: dám thừa nhận khó khăn và điều chỉnh chiến lược thay vì giữ lời hứa viển vông.
Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng khốc liệt và sự giám sát từ người tiêu dùng ngày càng khắt khe, câu hỏi lớn hơn đặt ra là: Liệu các tập đoàn đa quốc gia có đủ cam đảm giữ lời hứa xanh, khi chi phí chuyển đổi ngày càng cao và lợi nhuận ngắn hạn vẫn là áp lực chính?
