Bạn có biết, tỷ lệ trầm cảm ngày càng cao dù cho chúng ta đang sống ở một thời đại của Internet, của những tiện nghi cuộc sống phát triển chưa từng có trong suốt chiều dài lịch sử nhân loại? Vậy nguyên nhân gây ra trầm cảm do đâu? Phải điều trị trầm cảm như thế nào? Mất kết nối của tác giả Johann Hari là sự kết hợp nhẹ nhàng và tự nhiên giữa tính trải nghiệm cá nhân khắc nghiệt, cộng thêm sự kết hợp giữa khoa học, triết học. Cuốn sách sẽ giúp bạn đọc khám phá các nguyên nhân thực của trầm cảm và các giải pháp bất ngờ.
“Mất kết nối” là một cuốn sách rất khác so với những cuốn sách về chủ đề bệnh trầm cảm trên thị trường. Bởi vì đa số những dòng sách về căn bệnh tâm lý đều được viết bởi các nhà tâm lý trị liệu hoặc các chuyên gia tâm lý hàng đầu. Nhưng đối với Johann Hari – tác giả của cuốn sách “Mất kết nối” lại khác, ông là nạn nhân của chứng trầm cảm từ tuổi thiếu niên và phải dùng thuốc ở độ tuổi ấy. Có lẽ vì thế mà những gì ông viết đều chân thật!
Johann Hari đưa người đọc đi vào thế giới nội tâm, những cảm xúc, suy nghĩ và trăn trở của anh trên hành trình khám phá ẩn số lớn nhất cuộc đời mình. Trong hành trình kéo dài nhiều năm đó, anh đã gặp gỡ những nhà khoa học lỗi lạc nhất trong ngành tâm lý học, trò chuyện với nhiều bệnh nhân trầm cảm, cũng như đi đến nhiều nơi trên thế giới và chứng kiến những mô hình xã hội khác nhau để tìm hiểu sự thật về căn bệnh trầm cảm và trả lời cho những câu hỏi: Trầm cảm có thực sự là hậu quả của sự mất cân bằng trong não bộ? Những loại thuốc điều trị trầm cảm có thực sự mang lại tác dụng? Tại sao chúng lại được các bác sĩ và bệnh nhân “yêu thích” đến như vậy? Và nếu trầm cảm hay lo âu không phải hoặc không chỉ là vấn đề của não bộ thì yếu tố con người và xã hội đóng vai trò như thế nào trong việc hình thành và điều trị căn bệnh này?
Chín nguyên nhân gây ra trầm cảm và lo âu
Sau nhiều năm nghiên cứu về chứng trầm cảm và lo âu, Johann Hari đã xác định được 9 nguyên nhân gây ra trầm cảm và lo âu bao gồm:
- Nguyên nhân thứ nhất: Mất kết nối với công việc: không ai để ý rằng bạn đã nỗ lực như thế nào. Trong tình huống đó, tín hiệu bạn nhận được từ thế giới là: Bạn có tồn tại hay không cũng không ai quan tâm, và không ai quan tâm bạn làm gì. Dù có kiên trì, nỗ lực đến đâu, bạn vẫn ngày càng bị tụt lại phía sau. Sự mất kiểm soát cùng sự mất cân bằng giữa nỗ lực và khen thưởng đã gây ra chứng trầm cảm trầm trọng đến mức khiến nhân viên tự tử.
- Nguyên nhân thứ hai: Mất kết nối với người khác: khi tổng hợp số liệu, John và các nhà khoa học khác phát hiện ra rằng khi mất kết nối với những người xung quanh, bạn sẽ chịu ảnh hưởng đến sức khỏe giống như khi bạn bị béo phì – căn bệnh mà cho đến lúc đó vẫn bị coi là khủng hoảng sức khỏe lớn nhất đối với các quốc gia phát triển.
- Nguyên nhân thứ ba: Mất kết nối với những giá trị ý nghĩa: suốt hàng ngàn năm, các nhà triết học đã gợi ý rằng nếu bạn quá coi trọng tiền bạc và tài sản, hay nếu bạn nghĩ về cuộc sống chủ yếu theo cách bạn nhìn người khác, thì bạn sẽ không hạnh phúc.
- Nguyên nhân thứ tư: Mất kết nối do những sang chấn tuổi thơ: với tất cả các loại trải nghiệm sang chấn đã trải qua khi còn nhỏ, bạn hoàn toàn có khả năng mắc phải trầm cảm khi trưởng thành. Nếu từng trải qua 6 loại sự kiện sang chấn trong thời thơ ấu, khi trưởng thành bạn có khả năng mắc phải trầm cảm nhiều gấp 5 lần so với những người không gặp bất kỳ sự kiện nào. Nếu từng trải qua đến 7 loại sự kiện sang chấn khi còn nhỏ, bạn có khả năng cố gắng tự tử khi trưởng thành cao hơn 3.100%.
- Nguyên nhân thứ năm: Mất kết nối với vị trí xã hội và sự tôn trọng: xã hội của bạn càng bất bình đẳng thì tất cả các dạng bệnh tâm thần càng phổ biến. Sau đó, các nhà khoa học xã hội khác đã đi sâu hơn để xem xét cụ thể chứng trầm cảm, và phát hiện ra rằng bất bình đẳng càng cao thì trầm cảm càng nhiều.
- Nguyên nhân thứ sáu: Mất kết nối với thế giới tự nhiên: từ lâu, người ta đã biết rằng tất cả các loại vấn đề sức khỏe tâm thần – bao gồm cả những vấn đề nghiêm trọng như loạn thần kinh và tâm thần phân liệt – ở thành phố sẽ tệ hơn rất nhiều so với nông thôn.
- Nguyên nhân thứ bảy: Mất kết nối với một tương lai chắc chắn hoặc đầy hứa hẹn: Niềm tin về tương lai là thứ bảo vệ bạn. Nếu ngày hôm nay tồi tệ, bạn có thể nghĩ: Đau thật đấy, nhưng sẽ không đau mãi. Nhưng khi niềm tin này mất đi, bạn có thể cảm thấy như nỗi đau của mình sẽ mãi mãi không bao giờ nguôi ngoai.
- Nguyên nhân thứ tám và chín: Vai trò thực sự của những thay đổi trong não bộ và gene: Các yếu tố di truyền góp phần gây ra trầm cảm và lo âu là có thực, nhưng chúng cần yếu tố kích hoạt trong môi trường sống hoặc trong tâm lý. Gene của bạn có thể cộng hưởng với các yếu tố đó, nhưng không thể tự tạo ra chúng.
Mất kết nối đã đưa ra những giải pháp “không thuốc” như thế nào cho bệnh nhân trầm cảm?
Sau khi chỉ ra 9 nguyên nhân – 9 mất kết nối với những giá trị sống, Johann Hari sẽ tiếp tục dẫn dắt bạn đến những “liều thuốc” hữu hiệu cho chúng. Những phương pháp của ông sẽ khiến bạn đi từ bất ngờ này đến bất ngờ khác. Làm sao chúng ta có thể tìm lại được mối kết nối với công việc, với người khác, với những giá trị ý nghĩa, với vị trí xã hội và sự tôn trọng, với thế giới tự nhiên, và với một tương lai chắc chắn hoặc đầy hứa hẹn? Giải pháp của Hari chắc chắn sẽ đem lại cho bạn những bất ngờ nhưng cũng đầy niềm hy vọng và nỗi hân hoan.
Cuối cùng, Lost connections – Mất kết nối là một cuốn sách sức khỏe tinh thần rất đáng để bạn nghiền ngẫm và chiêm nghiệm cho dù bạn có bị trầm cảm hay không. Dù bạn có là một trong những người đang hằng ngày phải chống chọi với chứng trầm cảm để tìm lại ý nghĩa và niềm vui sống, hoặc đã từng trải qua những giai đoạn không mấy dễ chịu. Hay bạn đang phải học cách tồn tại cùng chứng trầm cảm, khi mà vợ/chồng, người thân của bạn là nạn nhân của trầm cảm và bạn muốn giúp đỡ họ bằng một cách nào đó. Hoặc chỉ đơn giản là bạn trăn trở khi nhìn thấy trầm cảm đang len lỏi vào tất cả mọi ngóc ngách của cuộc sống xung quanh mình và muốn tìm hiểu về chúng. Bởi vì phải chăng mỗi khủng hoảng trong cuộc đời là cơ hội để chúng ta chuyển hóa cho một hiện sinh ý nghĩa và hạnh phúc hơn?