Từng là biểu tượng của tương lai xanh – sạch – không khí thải, xe điện đang phải đối mặt với thực tại không mấy “xanh mượt”. Nhiều tập đoàn ô tô hàng đầu thế giới – từ GM, Toyota đến Ford, Volvo – đang lần lượt điều chỉnh hoặc âm thầm rút lui khỏi các cam kết “điện hóa toàn diện” vào năm 2035.
Và điều trớ trêu là: chính những người từng giơ cao khẩu hiệu “khai tử xe xăng” nay lại đang… viết lại kịch bản.
Khi giấc mơ EV (Electric Vehicle) hụt hơi trên đường đua
General Motors (GM) từng cam kết dừng bán xe động cơ đốt trong vào năm 2035. Nhưng giờ đây, chính họ lại kêu gọi nhân viên vận động hành lang chống lại lệnh cấm bán xe xăng ở California – một trong những thị trường EV lớn nhất nước Mỹ. Họ cho rằng các tiêu chuẩn khí thải đang vượt quá “ngưỡng chịu đựng kinh tế” và có thể khiến các nhà sản xuất Mỹ mất lợi thế cạnh tranh.
Không riêng gì GM.
- Toyota cắt giảm 1/3 kế hoạch sản xuất xe điện đến năm 2026, chuyển hướng tập trung sang xe hybrid – giải pháp “lưng chừng” nhưng an toàn hơn về tài chính.
- Ford trì hoãn hàng loạt mẫu EV, huỷ kế hoạch sản xuất SUV điện ba hàng ghế, lùi ngày ra mắt bản điện của dòng bán tải chủ lực.
- Mercedes-Benz âm thầm dời mục tiêu 50% xe điện sang… “khi thị trường cho phép”.
Vì sao họ lùi bước?
Vấn đề không chỉ là chi phí. Mà là tâm lý người tiêu dùng – chính sách thiếu linh hoạt – hạ tầng chưa theo kịp. Cụ thể:
- Chi phí đầu tư vào EV quá lớn, trong khi lợi nhuận từ phân khúc này chưa thể “nuôi sống” hãng.
- Doanh số EV giảm tốc rõ rệt: Trong nửa đầu năm 2024, tăng trưởng toàn cầu chỉ đạt 20%, thấp hơn rất nhiều kỳ vọng. Đặc biệt, châu Âu chỉ tăng 1% – dấu hiệu thị trường đang “ngán”.
- Người tiêu dùng lo ngại phạm vi di chuyển, thiếu trạm sạc, giá xe cao, và vẫn chưa có nhiều động lực rõ ràng để từ bỏ xe xăng.
- Áp lực cạnh tranh từ Trung Quốc với các mẫu EV giá rẻ, đầy đủ công nghệ khiến các hãng xe phương Tây “khó thở”.
EV – giấc mơ vẫn sống, nhưng cần tỉnh táo
Nhiều người từng tin rằng EV là tương lai không thể đảo ngược. Nhưng có lẽ, tương lai đó cần thêm thời gian, thêm hạ tầng, thêm sự linh hoạt chính sách và một liều thực tế kinh tế.
Các hãng xe không từ bỏ EV. Họ đang tìm nhịp thở mới cho giấc mơ ấy – một con đường ít “lãng mạn” hơn, nhưng phù hợp hơn với thị trường thật.
Thay vì “điện hóa hay là chết”, xu hướng mới có thể là “lai điện để sống sót”.
Góc nhìn người viết
Xe điện không chết, nhưng đang trở về mặt đất.
Trong một thế giới mà đầu tư không thể chờ đợi 20 năm để có lãi, và người tiêu dùng vẫn cần thứ gì đó tiện lợi, rẻ, sạc nhanh và không cần đặt cược niềm tin vào một tương lai “nếu như”, thì hybrid hoặc những cải tiến với động cơ đốt trong sạch hơn đang có cơ hội sống lại.
Có lẽ, không nên xem cú “quay xe” này là sự thất bại – mà là một bước lùi để… chạy tiếp xa hơn.