Nghe kể lại thấy như kịch bản phim hài Tết: kỹ sư Apple Watch tên Chen Shi, miệng bảo về quê chăm cha mẹ già, tay lại copy 63 file mật, cắm USB, rồi lén lút lên Google tra “xóa sạch MacBook thế nào” và “liệu có ai biết tôi mở file trong ổ chung không”. Hỏi kiểu này thì khỏi cần Sherlock, FBI cũng cười ngất mà phán ngay: “Có mùi”.
Trong tin nhắn gửi tới nhà tuyển dụng bên Oppo, Shi còn tuyên bố sẽ “thu thập càng nhiều thông tin càng tốt” về công nghệ cảm biến sức khỏe của Apple. Tức là vừa gõ cửa xin việc, vừa hứa hẹn “có quà”. Đúng chất “anh em họ nương tựa nhau” – nghe cảm động, nhưng quà này lại là bí mật thương mại trị giá hàng trăm triệu đô.
Oppo thì tất nhiên chối: “Không có bằng chứng nào cho thấy tụi tui ăn cắp”. Mà ở đời, câu này quen như cơm nguội, kiểu “chỉ tình cờ đứng gần hiện trường thôi”. Tin hay không, tùy bạn.
Apple và thói quen kiện tụng
Câu chuyện Chen Shi chỉ là tập mới trong bộ series “Ai động tới Apple là ra tòa”. Đầu tháng 6, một kỹ sư thiết kế khác cũng bị Apple lôi ra kiện vì rò rỉ bí mật Vision Pro cho Snap. Năm 2019, một cựu nhân viên Apple bị bắt ngay sân bay khi đang định mang dữ liệu xe tự lái sang Trung Quốc. Lại trước đó, Apple cũng kiện Qualcomm vì độc quyền chip, và Samsung thì từng trả hàng tỷ đô trong cuộc chiến “bản quyền smartphone”. Nói không ngoa, luật sư Apple làm thêm giờ còn nhiều hơn kỹ sư code.
Điểm chung? Tất cả đều xoay quanh “bí mật công nghệ” – phần Apple coi như long mạch. Lần này là cảm biến sức khỏe trên Apple Watch – thứ biến đồng hồ thành bác sĩ mini, phát hiện rối loạn nhịp tim, cảnh báo bệnh tim mạch. Ai nỡ “mượn tạm” long mạch này, Apple lập tức cầm đơn kiện như cầm dao phay.
Khi Silicon Valley thành chợ “ôm đồm”
Không chỉ Apple, cả thung lũng Silicon vốn đầy ắp chuyện “nhảy việc kèm quà tặng”. Google từng kiện Uber trong vụ Waymo – một cựu kỹ sư ôm hàng nghìn file bí mật về xe tự lái, sau đó nộp cho Uber. Vụ án đình đám đến mức Uber phải trả 245 triệu đô dàn xếp.
Năm 2018, cựu kỹ sư Tesla bị cáo buộc gửi cả gigabyte dữ liệu về hệ thống lái tự động cho một startup Trung Quốc. Hay Huawei từng bị Mỹ tố “mượn” công nghệ robot của T-Mobile, chỉ vì kỹ sư tò mò chụp ảnh trong phòng lab. Thời đại này, gián điệp công nghệ không cần áo choàng đen, súng lục, mà chỉ cần USB 16GB và một cái email xin việc.
Bí mật công nghệ giờ là thứ “vàng mới”. Nó quyết định ai thắng ai thua trong cuộc đua nghìn tỷ đô. Một thuật toán tối ưu pin, một cảm biến đo đường huyết, hay một bản vẽ chip nhỏ bằng ngón tay… đủ để thay đổi cán cân thị trường. Không ngạc nhiên khi các ông lớn dốc sức bảo vệ dữ liệu như bảo vệ két vàng.
Cú chốt
Thế nên, vụ Chen Shi không phải cá biệt. Nó chỉ là một mảnh trong bức tranh lớn, nơi USB nhỏ xíu có thể đổi bằng đơn kiện vài trăm triệu đô. Và Apple thì dằn mặt cả ngành: đừng tưởng rời công ty rồi là xong, bởi “mật” của Táo, đã ăn, thì phải… nuốt cho kỹ.