Hegra đã từng là một tuyến đường giao thương nhộn nhịp trong sa mạc Ả Rập Saudi, nhưng ngày nay nó là một địa điểm khảo cổ có ý nghĩa to lớn đối với khu vực, đồng thời là một điểm du lịch có tiềm năng đầy hứa hẹn vì đã được mở cửa trở lại sau một thiên niên kỷ đóng cửa…
Hegra, còn được gọi là Mada’in Salih (Các đô thị của Salih), hoặc Al-#ijr, là một địa điểm khảo cổ nằm ở khu vực AlUla trong Vùng Al Madinah ở tejaz, thuộc Ả Rập Saudi. Phần lớn các di tích có niên đại từ Vương quốc Nabatean (thế kỷ 1 Công nguyên). Địa điểm này tạo thành khu định cư ở vùng cực Nam và lớn nhất của vương quốc sau Petra (Jordan ngày nay), thủ đô của nó.
Năm 2008, UNESCO đã công nhận Mada’in Salih là địa điểm di sản, trở thành Di sản Thế giới hàng đầu của Ả Rập Saudi. Nó được chọn vì những di tích được bảo tồn tốt từ cuối thời cổ đại, đặc biệt là 131 ngôi mộ đồ sộ được đẽo bằng đá, với mặt tiền được trang trí công phu, của vương quốc Nabatean.
Những tên gọi
Lịch sử lâu đời của nó và vô số nền văn hóa chiếm giữ địa điểm này đã tạo ra một số tên gọi. Các tài liệu tham khảo của Strabo và của các nhà văn vùng Địa Trung Hải khác sử dụng tên Hegra cho địa điểm Nabatean. Việc sử dụng cái tên Mada’in Salih đề cập đến Nabi Salih, một nhà tiên tri của Hồi giáo. Tên Al-Hijr (“Vùng đất đá” hoặc “Nơi đầy đá”) cũng được sử dụng để ám chỉ địa hình của nó.
Vị trí
Địa điểm khảo cổ học của Hegra nằm cách thị trấn Al Ula 20km (12 dặm) về phía Bắc, 400km (250 dặm) về phía Tây Bắc của Medina và 500km (310 dặm) về phía Đông Nam của Petra, Jordan. Nhà địa lý người Iran Al-Istakhri (sinh năm 957) đã viết trong quyển Al-Masalik (Lộ Trình Của Các Vương Quốc) như sau: “Al-Hijr là một ngôi làng nhỏ. Nó thuộc về Wadi al Gura và nằm trong hành trình một ngày bên trong núi. Đó là quê hương của người Thamudia. Tôi đã nhìn thấy những ngọn núi đó và những hình chạm khắc của chúng. Những ngôi nhà của họ tương tự như nhà của chúng ta nhưng được chạm khắc trên núi, được gọi là dãy núi Ithlib. Có vẻ như chúng là một dãy liên tục nhưng chúng được tách biệt và có những cồn cát xung quanh. Bạn có thể lên đến đỉnh núi, nhưng đi như vậy sẽ rất mệt mỏi. Giếng Thamudian được đề cập trong Kinh Qur’an nằm ở giữa những ngọn núi”.
Địa điểm này nằm trên một đồng bằng, dưới chân một cao nguyên đá bazan, nơi tạo thành một phần của dãy núi Hijaz. Các vùng phía Tây và Tây Bắc của khu vực này có mực nước ngầm có thể chạm tới ở độ sâu 20m. Khung cảnh này rất đáng chú ý với cảnh quan sa mạc, được đánh dấu bằng những mỏm đá sa thạch với nhiều kích thước và độ cao khác nhau.
Hegra ở Ả Rập Saudi, đất nước đã nhìn thấy tương lai, và điều chắc chắn nhất không phải là dầu mỏ.
Đó là một vấn đề đối với một quốc gia có nền kinh tế được duy trì phần lớn bằng việc sản xuất và bán dầu, nhưng thế giới đang đi theo một hướng khác, một hướng xanh hơn, loại trừ việc tiếp tục phụ thuộc vào dầu làm năng lượng.
Vì vậy, các quan chức ở Ả Rập Saudi đã chuyển sang những cơ hội mới để tạo ra doanh thu, và một trong những lĩnh vực hứa hẹn nhất đó là du lịch. Vào tháng 9.2019, đất nước này bắt đầu cấp thị thực du lịch đầu tiên cho những người muốn đến quốc gia sa mạc vì những lý do khác ngoài tôn giáo hoặc kinh doanh.
Giờ đây, mọi người có thể đến thăm nhiều di tích lịch sử của Ả Rập Saudi, một trong số đó là Hegra, thành phố hàng ngàn năm tuổi chưa bao giờ được những người nước ngoài tham quan trước đây. Hegra đã từng là một tuyến đường giao thương nhộn nhịp trong sa mạc Ả Rập Saudi, nhưng ngày nay nó là một địa điểm khảo cổ có ý nghĩa to lớn đối với khu vực. Các nhà khảo cổ học, sử gia và những khách du lịch sành điệu đang cổ vũ hình thức tiếp cận mới này tới một kỳ quan kiến trúc giữa sa mạc.
- Xem thêm: Một số di sản thế giới
Nó được xây dựng bởi xã hội cổ đại gọi là “Nabateans”, một nhóm du mục đã xuất sắc trong việc thiết kế và xây dựng các cấu trúc khác nhau giữa một nơi chốn khô cằn, không có người lai vãng. Rốt cuộc, họ đã xúc tiến xây dựng hoàn tất công trình đồ sộ giữa sa mạc, vốn không phải là nơi đầu tiên khơi nguồn cho một thành phố phát triển và thịnh vượng.
Nhưng Hegra đã được hình thành nhờ vào sự khéo léo của những người xây dựng nó và nhờ vậy, các thành viên của bộ tộc này trở nên vô cùng giàu có và thành công, khi họ tạo ra một tuyến đường thương mại đến Jordan, Ai Cập và những nơi khác. Hạt tiêu, đường, bông và nhiều hàng hóa khác đã đi qua Hegra; và trong hàng trăm năm, các thương gia trong thành phố trở nên giàu có và phát triển nhờ sự nhạy bén trong thương mại.
Theo các chuyên gia, Hegra đã tồn tại từ thế kỷ 4 trước Công nguyên. Cho đến thế kỷ 1 Công nguyên, đến khi nó và nhiều khu vực khác, bao gồm cả Syria và Israel, bị tiêu diệt bởi Đế chế La Mã ngày càng bành trướng.
Trong khi đó, điều trớ trêu là Petra, một đô thị ở Jordan (Petra được gọi là đô thị chị em của Hegra) cũng tương tự như Hegra, đã đón tiếp một triệu du khách mỗi năm; với các đặc điểm kiến trúc của hơn 600 ngôi mộ của nó là một cảnh quan tuyệt vời để chiêm ngưỡng.
Riêng Hegra đã hoàn toàn bị bỏ qua, vẫn cứ tiếp tục được nghiên cứu và tìm hiểu, nhưng chỉ trong phạm vi của những người thuộc Ả Rập Saudi. Mãi cho đến nay, việc khai quật Hegra mới đang được tiến hành bởi các chuyên gia do Ả Rập Saudi và Pháp cùng thành lập.
Các chuyên gia đó và những người khác trên khắp thế giới hy vọng rằng cách tiếp cận mới này với Hegra sẽ kích thích một hình thức “trí tuệ tò mò” nơi những người thuộc mọi chủng tộc, không chỉ riêng những người trong ngành khảo cổ học và lịch sử.
David Graf, giáo sư, nhà khảo cổ học và chuyên gia về Nabatean, gần đây cho biết trong một cuộc phỏng vấn với Tạp chí Smithsonian: “Mọi người nên tìm hiểu về nền văn minh đã tạo ra những ngôi mộ đáng chú ý này”.
Ông Graf hy vọng rằng những chuyến tham quan Hegra sẽ khơi dậy những cuộc trò chuyện về chủ đề “… Ai là người đã tạo ra những ngôi mộ này? Họ là những người sáng tạo, đổi mới, giàu trí tưởng tượng, tiên phong…”.
Điều đáng tiếc là những người Nabateans đã không để lại bằng chứng cho biết họ là ai và họ đã sống như thế nào, và các học giả đã phải tìm hiểu về họ thông qua các nguồn thứ cấp, chẳng hạn như các tác phẩm của người La Mã và Hy Lạp cổ đại. Chỉ có những ngày tháng và các chi tiết khác được ghi trên các ngôi mộ mới giúp các chuyên gia biết được những ai đã được chôn cất tại 100 ngôi mộ của Hegra, hầu hết đó là các quan chức quân sự cấp cao và gia đình của họ.
- Xem thêm: 10 địa điểm khảo cổ bí ẩn và hấp dẫn
Mặc dù thật tuyệt vời khi Ả Rập Saudi đã chọn mở cửa Hegra cho nhiều du khách “bình thường” hơn là chỉ các nhà khảo cổ học và các chuyên gia khác từng được cấp quyền tiếp cận, đây vẫn là thời điểm khó khăn cho những khách du lịch. Nhưng chẳng bao lâu nữa, với thông tin về vắc-xin Covid-19 ngày càng khả quan hơn mỗi tuần, sẽ đến lúc các quốc gia trên toàn cầu có thể mở cửa biên giới cho khách du lịch đủ loại, và chắc chắn Hegra sẽ tràn ngập những người tò mò muốn tìm hiểu về cảnh quan cổ xưa, hấp dẫn này.
