Cánh mày râu sau những cuộc nhậu “hoành tráng” vào buổi tối thường phải chịu đựng sự uể oải khó chịu, đầu nhức như búa bổ vào sáng hôm sau, mà thường thì họ cắn răng chịu đựng như là cái giá phải trả cho sự vui vẻ.
Nhức đầu là triệu chứng thường gặp nhất của hội chứng ngày hôm sau – một chùm triệu chứng xảy ra trong ngày kế tiếp sau khi đã uống rượu nhiều vào hôm trước. Các triệu chứng đó gồm nhức đầu (66%), tiêu chảy (36%), biếng ăn (21%), run (20%), mệt (20%) và buồn ói (9%) và mỏi cơ, khát nước, đổ mồ hôi, hồi hộp, nhạy cảm với ánh sáng và tiếng động, mắt đỏ, trầm cảm, lo lắng (tỷ lệ còn lại). Hội chứng này thường xảy ra lúc nồng độ rượu trong máu giảm dần, rõ nhất là lúc nồng độ rượu trong máu bằng 0 và kéo dài 24 giờ về sau nữa.
Hội chứng ngày hôm sau phụ thuộc vào cả lượng lẫn chất của loại rượu uống vào và hoạt động mạnh hay yếu tùy theo thể trạng của người uống. Nó dễ xảy ra ở người có thần kinh nhạy cảm, khả năng tự kiềm chế kém. Nếu trong gia đình có người nghiện rượu thì khả năng bị hội chứng ngày hôm sau của những người thân có khuynh hướng tăng lên.
Thông thường, trong vòng khoảng năm giờ sau khi uống từ năm đến bảy lượng chuẩn (tương đương với từ năm đến bảy lon bia hoặc 600 – 860ml rượu vang hay 200 – 280ml rượu mạnh), hội chứng ngày hôm sau bắt đầu xuất hiện. Các loại rượu mạnh chứa nhiều ethanol nguyên chất ít gây hội chứng ngày hôm sau hơn những loại rượu mạnh có thành phần phức tạp hay rượu vang.
Vì sao lại nhức đầu khi uống rượu?
Cho dù các chuyên gia y khoa chưa thể khẳng định chắc chắn nguyên nhân gây ra hội chứng ngày hôm sau nói chung và nhức đầu sau khi uống rượu nói riêng, vẫn có thể thấy rằng chất ethanol trong rượu gây tác động mạnh và phản ứng xấu cho cơ thể. Nó khiến cơ thể tăng thải nước tiểu bằng cách ức chế hormone kháng lợi niệu.
Chỉ cần uống khoảng bốn lượng rượu chuẩn là cơ thể sẽ thải ra 600 – 1.000ml nước. Khi bị mất nước thì người ta cảm thấy bị khát, mệt mỏi, khô miệng, nặng đầu và chóng mặt. Ethanol gây giãn mạch và gây nhức đầu vì nó tương tác với nhiều chất có thể gây nhức đầu như histamine, serotonin và prostaglandin. Ngoài ra, những chất khác có trong rượu cũng có thể gây ra hội chứng ngày hôm sau.
Một số rượu mạnh chứa nhiều methanol, mà các chất chuyển hóa của methanol là formaldehyde và axit formic có độc tính rất cao. Rượu vang chứa serotonin và histamine – hai chất dễ gây nhức đầu ở những người không có khả năng dung nạp chúng.
Chủ động tránh nhức đầu sau khi uống rượu
Nếu biết rõ nguyên nhân thì sẽ tùy nguyên nhân mà có biện pháp khắc phục, song như đã trình bày ở trên, vì không thể “vạch rõ mặt đương sự” nên chúng ta chỉ có thể tìm cách chủ động tránh hội chứng ngày hôm sau như sau:
- Trước tiên là không nên uống nhiều rượu. Có cảm giác hơi say là nên ngừng ngay.
- Chọn loại rượu chứa nhiều ethanol nguyên chất thì ít bị nguy cơ hội chứng ngày hôm sau hơn loại rượu mạnh có thành phần phức tạp hay rượu vang.
- Uống rượu pha soda hoặc xen kẽ với thức uống không chứa cồn, hay uống nhiều nước sau khi uống rượu có thể giúp giảm mất nước, đỡ nhức đầu.
- Những người không dung nạp histamine do thiếu men chuyển hóa histamine (diamine oxidase) thì uống rượu là dễ bị nhức đầu. Có thể khắc phục bằng một chế độ ăn không có histamine trong bốn tuần (không ăn phô mai), dùng thuốc kháng histamine trong 14 ngày và bổ sung vitamin B6 (vitamin B6 cần cho hoạt động của men diamine oxidase).
- Có thể dùng thuốc ức chế prostaglandin như acid tolfenamic để ngừa nhức đầu do uống rượu.
- Ăn trái cây, uống nước trái cây hay những thực phẩm chứa fructose giúp làm giảm hội chứng ngày hôm sau. Uống cà phê cũng được cho là có thể đỡ nhức đầu.
- Một số người uống một chút rượu vào sáng hôm sau thì thấy hội chứng ngày hôm sau giảm bớt đi. Điều đó được giải thích là do ethanol cạnh tranh với methanol để được chuyển hóa nên làm giảm các chất chuyển hóa có độc tính cao của methanol. Tuy nhiên cách này không được khuyến khích vì làm tăng khuynh hướng muốn uống rượu nữa.
Hội chứng ngày hôm sau còn ít được quan tâm vì người ta nghĩ rằng nó chỉ thoáng qua và không chữa chạy gì thì cũng tự hết trong ngày hôm sau. Trên thực tế, nó làm giảm hẳn hiệu quả lao động của ngày hôm sau. Nhiều người còn bị suy giảm về thị lực và khả năng phán đoán, nếu lái xe hay vận hành máy móc sẽ rất nguy hiểm. Vì thế, các chuyên gia khuyến cáo rằng tốt nhất là nam giới không nên uống quá bốn lượng chuẩn trong một lần uống thì chủ động tránh được hội chứng ngày hôm sau.