Trong một đoạn clip lan truyền trên mạng xã hội, Sam Altman – CEO của OpenAI – xuất hiện giữa khung cảnh siêu thực: anh đang nói chuyện với chính mình, nhưng cả hai đều là sản phẩm của Sora 2. Ánh sáng hắt qua khuôn mặt, chuyển động mềm như thật, chỉ có đôi mắt là để lộ “một điều gì đó chưa hoàn hảo”.
Giới làm phim, nhất là những người trẻ, lập tức nhận ra: một kỷ nguyên mới của điện ảnh đang bắt đầu – nơi biên giới giữa người làm phim và kẻ mơ mộng gần như biến mất.
Từ phòng ngủ đến phim trường ảo
Ngày 7/10, OpenAI tung ra ứng dụng Sora 2 – phiên bản nâng cấp của trình tạo video bằng AI. Ứng dụng chỉ mới ở dạng “invite-only”, song ngay trong ngày ra mắt, nó đã leo lên vị trí Top 1 trên App Store iOS.
Không chỉ là công cụ dựng video, Sora 2 còn được ví như một mạng xã hội sáng tạo, nơi người dùng có thể chia sẻ những tác phẩm siêu thực do mình tưởng tượng – từ “một người đàn ông cưỡi một con ngựa đang cưỡi trên một con ngựa khác” đến “vận động viên trượt băng xoay vòng cùng… một con mèo”.
Những thước phim ấy chưa hoàn toàn thật, nhưng đủ để khiến trí tưởng tượng con người phải giật mình.
Khi giấc mơ làm phim không còn xa vời
Trước đây, để tạo hiệu ứng CGI cho một cảnh phim khoa học viễn tưởng, nhà sản xuất cần tới đội ngũ hậu kỳ, phòng dựng 3D và ngân sách hàng chục ngàn đô la. Với Sora 2, chỉ cần một mô tả bằng chữ – AI sẽ biến nó thành chuyển động, ánh sáng, khung cảnh, nhân vật.
Giáo sư Hany Farid (UC Berkeley) nói với CBS News: “Giới hạn duy nhất bây giờ là trí tưởng tượng của bạn.”
Trung Quốc đã sớm nhìn thấy xu hướng này. Trên Douyin, Kuaishou, Baidu – những bộ phim cổ trang, hoạt hình, viễn tưởng được dựng hoàn toàn bằng AI đã trở thành trào lưu. Theo DataEye Research, thị trường phim “micro-shortfilm” tại đây đạt 6,8 tỷ USD năm 2024 và có thể chạm 1 nghìn tỷ NDT năm 2027.
Một nguồn tin từ Beijing Daily cho biết: “AI có thể rút ngắn thời gian sản xuất từ 45 ngày xuống 10 ngày và giảm chi phí tới 80 %.”
Đối với những người đam mê điện ảnh nhưng thiếu kinh phí, đó là phép màu thực sự.
Những vết nứt cần thiết của ảo ảnh
Nhưng OpenAI không che giấu giới hạn của mình. Họ chủ ý duy trì các khuyết điểm nhỏ trong khung hình để người xem vẫn nhận ra đâu là thật – đâu là AI. Mỗi video tạo bằng Sora 2 đều được gắn watermark chứng nhận “AI-generated”.
Song điều đó không ngăn được làn sóng tranh cãi. Ngay trong ngày đầu, các video vi phạm bản quyền tràn ngập mạng: Rick & Morty, SpongeBob, Mario…
Cuộc giằng co bản quyền: “Granular control” và vùng xám sáng tạo
Sau khi các nhân vật có bản quyền xuất hiện hàng loạt trên feed Sora 2, OpenAI phải lên tiếng. Theo The Guardian (6/10/2025), công ty hứa sẽ trao cho các chủ sở hữu bản quyền “granular control” – quyền kiểm soát chi tiết hơn đối với việc tạo nhân vật.
Trước đó, The Wall Street Journal tiết lộ: trước khi phát hành Sora 2, OpenAI đã thông báo với các hãng phim rằng nếu họ không muốn nhân vật bị sao chép bởi AI, họ phải chủ động opt-out. Nghĩa là, mặc định AI được phép sử dụng – trừ khi người sáng tạo nói “không”.
Điều này khiến Hollywood dậy sóng.
Ông Varun Shetty, giám đốc quan hệ truyền thông của OpenAI, nói với The Guardian: “Chúng tôi sẽ hợp tác với các chủ sở hữu bản quyền để chặn nhân vật khỏi Sora theo yêu cầu của họ, đồng thời phản hồi từng yêu cầu gỡ bỏ.”
Còn Sam Altman – CEO OpenAI – viết trong blog: “Chúng tôi đang lắng nghe phản hồi từ người dùng và chủ sở hữu bản quyền. Họ sẽ có quyền kiểm soát chi tiết, tương tự cách người dùng cho phép sử dụng hình ảnh của mình, nhưng với các lớp quyền nâng cao hơn.”
Altman gọi đây là thời đại của “interactive fan fiction” – nơi người hâm mộ có thể tương tác với thế giới nhân vật yêu thích. “Nhiều chủ sở hữu bản quyền rất hào hứng với hình thức mới này vì họ xem đó là cách gắn kết mới với công chúng, nhưng họ cần quyền xác định rõ ràng cách nhân vật của họ được dùng – hoặc không được dùng.”
Ông thừa nhận OpenAI “sẽ phải kiếm tiền” từ việc tạo video, và có thể sẽ trả phí cho những người cho phép nhân vật của họ xuất hiện trong AI-video. “Mô hình này cần thời gian thử nghiệm, nhưng chúng tôi tin rằng hình thức tương tác mới có thể còn giá trị hơn cả chia sẻ doanh thu.”
Song ngay cả khi OpenAI cố gắng xây dựng “luật chơi công bằng”, câu hỏi vẫn chưa có lời đáp: trong thế giới nơi ai cũng có thể viết lại một bộ phim chỉ bằng vài dòng lệnh, ai mới là tác giả thật sự?
Thực tại mong manh giữa thật và giả
AI cho phép bất kỳ ai – chỉ với bàn phím và internet – có thể dựng nên hình ảnh một người đang nói, đang hành động, thậm chí đang phạm tội. Những video “deepfake” ngày càng tinh vi, khiến ranh giới giữa thật và giả trở nên mờ nhạt hơn bao giờ hết.
Và có lẽ, điều đáng sợ nhất không phải là việc AI biết tưởng tượng, mà là con người thôi không muốn kiểm chứng nữa.
Một nền điện ảnh mới – hay cơn mơ tập thể?
Sora 2 vẫn còn ở giai đoạn thử nghiệm, nhưng là một lời hứa đầy cuốn hút: rằng điện ảnh không còn là đặc quyền của những người có máy quay, mà là của những kẻ có trí tưởng tượng và lòng can đảm.
Nếu thế giới thực là sân khấu của vật lý, thì thế giới AI là nơi tưởng tượng được lên ngôi. Ở đó, có lẽ, những giấc mơ dang dở của nhiều đạo diễn trẻ sẽ có cơ hội sống lại – chỉ bằng vài dòng chữ.