Một thập kỷ sau vụ bê bối khí thải chấn động toàn cầu, công lý cuối cùng đã gọi tên những người đứng sau màn kịch công nghệ tinh vi nhất trong lịch sử ngành ô tô.
Tại tòa án Braunschweig, Đức, bốn cựu lãnh đạo cấp cao của Volkswagen đã bị kết án vì vai trò trong việc thao túng phần mềm kiểm tra khí thải – một hành vi gian lận kéo dài gần một thập kỷ, khiến hãng xe Đức phải trả giá hơn 30 tỷ USD và làm lung lay niềm tin vào công nghệ “diesel sạch” mà họ từng quảng bá rầm rộ.
Khi phần mềm trở thành công cụ của sự lừa dối
Jens Hadler – người từng đứng đầu bộ phận phát triển động cơ diesel – nhận mức án nặng nhất: 4 năm rưỡi tù giam. Hanno Jelden, cựu quản lý mảng điện tử động cơ, lĩnh án 2 năm 7 tháng tù. Hai người còn lại – Heinz-Jakob Neusser và Thorsten D. – nhận án treo.
Theo lời thẩm phán Christian Schütz, đây là hành vi “gian lận đặc biệt nghiêm trọng”, khi các bị cáo đã biết rõ phần mềm gian lận từ năm 2007 nhưng vẫn âm thầm triển khai. Phần mềm này giúp xe Volkswagen nhận biết khi đang bị kiểm tra khí thải để tạm thời giảm lượng phát thải, trong khi thực tế, khi vận hành bình thường, xe thải ra lượng khí độc hại vượt xa giới hạn cho phép.
Hệ quả vượt ngoài con số
Trước năm 2015, xe diesel chiếm hơn 50% thị phần ô tô mới tại châu Âu. Sau “Dieselgate”, con số này tụt dốc không phanh, kéo theo niềm tin của người tiêu dùng vào công nghệ diesel cũng sụp đổ. Volkswagen, từ biểu tượng của kỹ thuật Đức, trở thành tâm điểm chỉ trích toàn cầu.
Cựu CEO Martin Winterkorn – người từng công khai xin lỗi và hứa hợp tác với giới chức – đến nay vẫn chưa bị xét xử vì lý do sức khỏe. Hơn 30 cựu nhân viên khác của Volkswagen vẫn đang chờ ngày ra tòa.
Tái sinh từ đống tro tàn
Sau cú ngã đau đớn, Volkswagen đã chọn con đường điện hóa để cứu lấy danh tiếng. Dưới sự dẫn dắt của CEO Oliver Blume, hãng đã chuyển mình mạnh mẽ, trở thành nhà sản xuất xe điện hàng đầu châu Âu, với doanh số tháng 4 vừa qua gấp ba lần Tesla.
Tuy nhiên, theo chuyên gia Ferdinand Dudenhöffer, vụ bê bối này không chỉ là lỗi cá nhân mà phản ánh một văn hóa doanh nghiệp “dựa trên sự sợ hãi và tuân phục”. Ông gọi những người bị kết án là “vật tế thần” cho một hệ thống sai lệch.
Câu chuyện của Volkswagen là lời nhắc nhở đắt giá: khi công nghệ không đi cùng đạo đức, hậu quả không chỉ là tiền bạc mà còn là niềm tin bị đánh mất. Và trong thế giới nơi dữ liệu và phần mềm ngày càng chi phối, sự minh bạch và trách nhiệm không thể bị xem nhẹ.